Tiềm năng phát triển ĐMTMN của nước ta rất lớn, vì vậy, cần có thêm chính sách để thúc đẩy việc phát triển nguồn năng lượng này.

Nhiều lợi ích khi đầu tư

ĐMTMN là mô hình mang lại nhiều lợi ích. Với người tiêu dùng, giúp giảm chi phí tiền điện hằng tháng, tăng thu nhập nhờ bán lại phần sản lượng điện không sử dụng cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN); do lắp đặt trên mái nhà nên không tốn diện tích... Với ngành điện, ĐMTMN có quy mô nhỏ, được đấu nối vào lưới điện hạ áp và trung áp hiện hữu nên giảm áp lực đầu tư lưới điện truyền tải; đặc biệt với nguồn vốn không quá lớn, thích hợp để khuyến khích nhiều cá nhân, tổ chức tham gia đầu tư kinh doanh.

Ở nước ta, thị trường lắp đặt ĐMTMN từ đầu năm đến nay khá sôi động. Trong 8 tháng năm 2020, trên toàn quốc đã lắp đặt 25.706 dự án ĐMTMN với tổng công suất 758,2MWp. Tính đến ngày 23-8, toàn quốc có tổng 45.299 dự án điện mặt trời áp mái đã đi vào vận hành, công suất 1.029MWp, sản lượng đạt khoảng 500.690MWh, giảm phát thải khoảng 457.130 tấn khí CO2.

leftcenterrightdel
Một hệ thống điện mặt trời mái nhà được lắp đặt ở TP Hà Nội.

Có thể nói, nguyên nhân tác động lớn đến quyết định lắp đặt hệ thống ĐMTMN của các hộ gia đình là chi phí đầu tư đã giảm đáng kể. Hiện nay, trên thị trường xuất hiện nhiều nhà cung cấp làm tăng tính cạnh tranh khiến giá thành các thiết bị đều giảm. Cùng với đó, Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định giá mua ĐMTMN (chưa bao gồm giá trị gia tăng) áp dụng trong năm 2020 là 1.940 đồng/kWh, cao hơn các loại điện mặt trời khác, đã tạo sức hấp dẫn cho ĐMTMN. Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh cho biết: “Chi phí đầu tư cho ĐMTMN trong vài năm trở lại đây liên tục giảm. Trong năm 2020, giá giảm chỉ còn khoảng 60% so với năm 2019. Chính vì thế, không chỉ ở khu vực miền Nam, miền Trung-những nơi có nắng tốt, ngay miền Bắc cũng ghi nhận nhiều hệ thống ĐMTMN đã được lắp đặt”. 

Cần có thêm cơ chế khuyến khích

Tiềm năng phát triển ĐMTMN ở nước ta còn rất lớn. Theo bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID), cơ chế giá khuyến khích đã giúp ĐMTMN phát triển mạnh, đồng thời tạo điều kiện cho hàng nghìn nhà đầu tư, doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia thị trường, từ nghiên cứu, sản xuất, phân phối... Song hiện vẫn còn nhiều nút thắt cần tháo gỡ, đặc biệt liên quan đến chính sách, tài chính để thúc đẩy phát triển ĐMTMN tương xứng với tiềm năng. Nhiều người tiêu dùng vẫn chưa thực sự sẵn sàng bởi chính sách hỗ trợ giá điện quá ngắn, cách thức chi trả cho việc bán điện vẫn còn chậm, chưa có hướng dẫn tiêu chuẩn, kỹ thuật an toàn nên dẫn đến tâm lý lo ngại, chần chừ.

Đề cập tới một số khó khăn, vướng mắc trong phát triển ĐMTMN, ông Trần Viết Nguyên, Phó trưởng ban Kinh doanh của EVN cho rằng: Công tác tuyên truyền, quảng bá về ĐMTMN còn hạn chế, khách hàng còn e ngại trong đầu tư do thiếu thông tin về chất lượng sản phẩm, đơn vị thi công, lắp đặt, vận hành, bảo hành thiết bị; chi phí thiết bị và lắp đặt ĐMTMN dù đã giảm song vẫn còn cao, chưa khuyến khích khách hàng hộ gia đình đầu tư, lắp đặt; chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các thiết bị, hệ thống ĐMTMN; nhà đầu tư phát triển dự án tập trung tại một khu vực, dẫn tới khả năng đấu nối và giải tỏa công suất hệ thống bị hạn chế... Do vậy, EVN kiến nghị Chính phủ cần khuyến khích các cơ quan, đơn vị, tổ chức trực thuộc các bộ, ngành và UBND các tỉnh, thành phố lắp đặt ĐMTMN; có cơ chế hỗ trợ các hộ gia đình một phần kinh phí đầu tư ban đầu; các ngân hàng, nhà đầu tư, các tổ chức quốc tế và trong nước tham gia sâu rộng vào thị trường ĐMTMN tại Việt Nam. Ngoài ra, các nhà đầu tư, sản xuất, cung cấp, lắp đặt phối hợp với EVN, các đơn vị điện lực cung cấp các giải pháp, gói dịch vụ hấp dẫn cho khách hàng. Đặc biệt, kiến nghị Bộ Công Thương sớm ban hành chính sách khuyến khích ĐMTMN hộ gia đình, khu công nghiệp, trung tâm thương mại, cơ sở hành chính sự nghiệp... giai đoạn sau năm 2020.

Phó tổng giám đốc EVN Võ Quang Lâm cho hay, EVN xác định việc hỗ trợ phát triển ĐMTMN là một trong những chủ trương quan trọng bởi đây là nguồn cung cấp điện hiệu quả, giải pháp thiết thực cho việc đáp ứng nhu cầu điện năng ngày một tăng cao. Thời gian qua, EVN đã triển khai nhiều giải pháp đẩy mạnh phát triển ĐMTMN. Cụ thể, tập đoàn đã hướng dẫn các tổng công ty điện lực đơn giản hóa thủ tục đăng ký, cung cấp các dịch vụ đăng ký mua bán ĐMTMN trực tuyến. Đặc biệt, để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp có thể tìm hiểu và tiếp cận với thông tin liên quan về điện mặt trời áp mái trên các ứng dụng công nghệ thông tin và các website chăm sóc khách hàng ngành điện, EVN vừa đưa vào hoạt động thử nghiệm nền tảng ĐMTMN với tên gọi EVNSOLAR, được xây dựng trên trang web có địa chỉ https://solar.evn.com.vn. Với nền tảng này, những khách hàng có nhu cầu lắp đặt ĐMTMN dễ dàng kết nối với nhà thầu lắp đặt uy tín, có giá thành hợp lý và kết nối với các ngân hàng, tổ chức tài chính cung cấp các giải pháp hỗ trợ tín dụng cho việc đầu tư lắp đặt ĐMTMN.

Bài và ảnh: VŨ DUNG