Để dòng vốn tín dụng đến đúng lĩnh vực, đúng đối tượng thì cần có sự phối hợp đồng bộ giữa ngành ngân hàng và các doanh nghiệp. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân có cuộc trao đổi với TS Tô Hoài Nam, Phó chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội DNNVV Việt Nam (VINASME) xung quanh nội dung này.

TS Tô Hoài Nam. Ảnh: VIỆT ANH 

Phóng viên (PV): Ông đánh giá việc tăng hạn mức tín dụng vào dịp cuối năm sẽ có tác động thế nào tới các DNNVV?

TS Tô Hoài Nam: Chúng ta đã đi qua năm đầu tiên của quá trình hồi phục kinh tế sau tác động bất lợi của đại dịch Covid-19. Những thành tựu trong năm 2022 của nước ta được các tổ chức trên thế giới ghi nhận và đánh giá cao. Việc NHNN Việt Nam nới hạn mức tín dụng, mục tiêu là để cấp vốn cho các DN đang bị thiếu vốn, từ đó thúc đẩy SXKD phát triển.

Khi nới hạn mức tăng trưởng tín dụng thì các DNNVV sẽ nằm trong số đối tượng ưu tiên được thụ hưởng chính sách. Bởi vì ngoài việc đảm đương trách nhiệm hoạt động SXKD, các DNNVV còn có một sứ mệnh là giải quyết việc làm cho người lao động. Có việc làm là vấn đề rất quan trọng đối với người lao động, nhất là thời điểm Tết Nguyên đán đang đến gần. Trong chỉ đạo chung của Thủ tướng Chính phủ và Thống đốc NHNN Việt Nam cũng đều xác định ưu tiên vốn cho DNNVV. 

PV: Nhiều DNNVV gặp khó khăn trong vay vốn do không có tài sản bảo đảm. Vậy cần có giải pháp gì để giúp những DN này tiếp cận được vốn, thưa ông?

TS Tô Hoài Nam: Có một thực tế là nhiều DNNVV khi vay vốn ngân hàng thì không đủ chuẩn, thiếu minh bạch tài chính, phương án kinh doanh không khả thi. Đây là những hạn chế của DNNVV mà họ không thể sửa ngay, cần phải có thời gian; bởi đa phần các DN này bắt nguồn từ hộ SXKD nhỏ lẻ, kiến thức về nghiệp vụ tài chính còn hạn chế.

Do đó, để tạo thuận lợi cho tiếp cận nguồn vốn thì các ngân hàng có thể linh hoạt cho DNNVV vay những gói tín dụng nhỏ. Thay vì việc đưa ra những tiêu chuẩn cao về tài sản bảo đảm, phương án kinh doanh, sổ sách lịch sử thì có thể nâng cao tín chấp thông qua phương án kinh doanh. Ngoài ra, cần có chỉ đạo từ phía NHNN Việt Nam về việc nâng cao tỷ lệ vay tín chấp dựa vào dòng tiền ra, vào của DNNVV, phương án SXKD. Các ngân hàng thương mại có thể “nới lỏng” chỗ này và “siết” ở chỗ khác. Ví dụ, ngân hàng thương mại có thể cho vay tín chấp nhưng mọi tài khoản phải mở ở nhà băng đó, các giao dịch mua, bán, thanh toán phải trả về thông qua ngân hàng. Bên cạnh đó, cần có những quy định cụ thể từ phía điều hành chính sách Nhà nước, như khi tăng hạn mức tăng trưởng tín dụng cho ngân hàng nào thì yêu cầu phải tăng tỷ lệ cho vay DNNVV lên một mức cụ thể.

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn - Hà Nội đẩy mạnh các gói tài trợ vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ảnh: HỒNG NHUNG 

PV: Có ý kiến cho rằng, ngân hàng có thể cho các DNNVV vay vốn tín chấp căn cứ trên lịch sử trả nợ tốt, phương án kinh doanh hiệu quả. Điều này có tiềm ẩn rủi ro nợ xấu khi DN kinh doanh thua lỗ, không có tài sản bảo đảm để thu hồi nợ không, thưa ông?

TS Tô Hoài Nam: Ngân hàng nên thay đổi, tăng cường khả năng đánh giá, nhận biết chính xác về phương án kinh doanh của DNNVV, từ đó đánh giá tính khả thi và dòng tiền mang lại trong tương lai. Đồng thời phải nâng cao năng lực cán bộ tín dụng bởi rất nhiều cán bộ tín dụng quen với việc thẩm định những DN lớn có kết quả kinh doanh tốt, báo cáo tài chính minh bạch, phương án SXKD rõ ràng, khả thi.

Do đó khi chuyển sang thẩm định các DNNVV mà không đạt các tiêu chuẩn đó thì họ không thẩm định được, kết quả là không dám cho vay vì lo ngại nợ xấu. Đây là vấn đề quan trọng, các ngân hàng cần phải xử lý để tạo điều kiện cho DNNVV tiếp cận được vốn. Tôi cho rằng: Việc cho vay tín chấp không quá đáng ngại khi mà ngân hàng đã kiểm soát được dòng tiền ra, vào của DN. Thực tế cho thấy, rất ít DNNVV vay 500-700 triệu đồng mà vi phạm pháp luật do không trả nợ.

Chúng ta chỉ sợ nhất là các DN kinh doanh giả mạo, nhưng việc này thì cán bộ tín dụng có thể phát hiện ra ngay từ đầu thông qua thẩm định nhà cung cấp, khách hàng, thị trường, cửa hàng. Tôi mong muốn các ngân hàng sớm đánh giá về giá trị của các dự án đổi mới sáng tạo của DNNVV, coi đó như tài sản bảo đảm của DN để vay vốn. Ngoài ra, Nhà nước cần nhanh chóng thiết lập các quỹ rủi ro để khỏa lấp các khoảng trống về tài trợ vốn cho các dự án đổi mới sáng tạo từ các DNNVV. 

PV: Trân trọng cảm ơn ông!  

NGUYỄN ANH VIỆT (thực hiện)