Sản phẩm OCOP vẫn khó đầu ra

Tuy nhiên, dù có nhiều sản phẩm chất lượng cao, đạt chứng nhận 3-4 sao nhưng việc nâng cao giá trị và tiêu thụ vẫn gặp không ít khó khăn.

Loay hoay tìm thị trường

Dù đạt chuẩn sản phẩm OCOP 3 sao và được cấp chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý nhưng vụ mùa năm 2021, Hợp tác xã (HTX) hành tím Vĩnh Châu (Sóc Trăng) vẫn không thoát khỏi cảnh “bí” đầu ra. Giá bán không đủ bù lỗ nên 600 tấn hành tím của HTX tồn kho. Ông Sơn Minh Thành, Giám đốc HTX hành tím Vĩnh Châu cho biết: "HTX có 62 thành viên, với hơn 1.000ha đất sản xuất, sản lượng đạt 16 tấn/ha, được tập huấn các kỹ thuật trồng hành theo tiêu chuẩn Global GAP. Sản xuất theo tiêu chuẩn và đạt chứng nhận OCOP nhưng giá bán vẫn không cao hơn. Đầu ra chủ yếu vẫn do các thành viên HTX tự xoay xở, liên hệ, kết nối, bán lẻ trên thị trường tự do là chính".

Các đại biểu tham quan quầy trưng bày sản phẩm tại Tuần nông sản an toàn do TP Cần Thơ tổ chức năm 2020.

Tương tự với trái bưởi da xanh, đặc sản của vùng đất Châu Thành (Bến Tre), để được gắn sao, đạt các tiêu chí theo Bộ tiêu chí đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP, quy trình sản xuất khá công phu và tốn kém. Thế nhưng, dù được công nhận sản phẩm OCOP, đạt chuẩn 4 sao, 5 sao thì việc giá bán 1kg bưởi ngoài thị trường không cao hơn so với lúc chưa được chứng nhận. Ông Nguyễn Hữu Thiết, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Châu Thành (Bến Tre) cho biết: “Để sản phẩm có được giá bán phù hợp với chất lượng, thương hiệu sản phẩm thì phải có đầu ra ổn định... Hiện nay, không phải sản phẩm nào cũng vào được siêu thị hay xuất khẩu. Ở chợ truyền thống, nhiều người tiêu dùng không biết sản phẩm OCOP là gì, thế nên mặc định chung sản phẩm OCOP và các sản phẩm khác đều như nhau. Đây thật sự là điều thiệt thòi cho nhà vườn”. Ông Văn Hữu Huệ, Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Vĩnh Long thừa nhận: “Nông sản nói chung cũng như các sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn xuất khẩu chưa nhiều, chủ yếu sản xuất quy mô nhỏ, phần lớn mới chỉ dừng ở khâu sản xuất và tiêu thụ trực tiếp, thiếu vắng sự tham gia của khâu chế biến...”.

Bên cạnh đó, để thúc đẩy tìm kiếm thị trường, đầu ra cho sản phẩm, khâu quảng bá đóng vai trò quan trọng góp phần nâng cao chất lượng, khẳng định thương hiệu sản phẩm. Thế nhưng, đó lại là một trong những khâu yếu trong lộ trình xây dựng sản phẩm OCOP của các địa phương.

Cần những cầu nối

Một nghịch lý đang tồn tại ở các địa phương là, trong khi HTX, hộ sản xuất, kinh doanh khó tìm đầu ra cho sản phẩm OCOP thì tại các hệ thống siêu thị lại thiếu nguồn hàng. Tại hệ thống siêu thị Co.opmart Cần Thơ có đến hơn 90% là hàng Việt Nam, song số sản phẩm OCOP của thành phố chỉ đếm trên đầu ngón tay. Điều này cho thấy sự liên kết giữa hệ thống siêu thị và các kênh bán lẻ với HTX, hộ sản xuất chưa chặt chẽ.

Nói về nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, theo ông Lê Trung Hiếu, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư tỉnh An Giang: Sản phẩm OCOP được sinh ra từ làng, bởi những người nông dân. Vì thế, họ chưa hiểu nhiều về cách thức PR hay maketing. Nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác tuyên truyền, quảng bá sản phẩm OCOP hoặc đã tuyên truyền nhưng chưa đáp ứng yêu cầu thực tế. Vì vậy, người nông dân phải “tự bơi” trong quá trình tìm đầu ra cho sản phẩm... Cùng đó, thời gian qua, do tác động của dịch Covid-19, các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp với thị trường bị ảnh hưởng nghiêm trọng. 

Dù là sản phẩm OCOP nhưng hành tím Vĩnh Châu (Sóc Trăng) vẫn chịu cảnh rớt giá và tồn kho (Trong ảnh: Nông dân phân loại hành tím trước khi xuất bán), tháng 4-2021.

Thực tế, muốn mở rộng kênh tiêu thụ sản phẩm OCOP cùng với hoạt động xúc tiến thương mại thì các điểm bán, trưng bày sản phẩm OCOP cũng rất quan trọng. Là địa phương có nhiều sản phẩm OCOP, để khơi thông đầu ra cho các sản phẩm, tỉnh Đồng Tháp đã mở trung tâm giới thiệu và trực tiếp tổ chức thương mại sản phẩm OCOP tại Hà Nội từ tháng 6-2020. Từ thành công này, Ðồng Tháp có ý tưởng xây dựng liên kết cấp vùng để đưa sản phẩm OCOP của 13 tỉnh, thành phố vùng ÐBSCL đến thị trường tiềm năng đối với các mặt hàng đặc sản đạt chứng nhận OCOP. Theo đó, Trung tâm Giới thiệu ẩm thực-du lịch-đặc sản Ðồng Tháp và các tỉnh vùng ÐBSCL (The Mekong Connect) chính thức ra mắt tại Vinpearl Grand World Phú Quốc vào cuối tháng 4-2021. Trung tâm thực hiện các hoạt động quảng bá và tìm đầu ra cho các sản phẩm đạt chứng nhận OCOP của 13 tỉnh, thành phố vùng ÐBSCL. Đây cũng là nơi tập trung thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước, tạo cơ hội quảng bá tiếp thị hiệu quả.

Đề cập đến những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong phát triển sản phẩm OCOP gắn với thị trường tiêu thụ, bà Nguyễn Thị Kiều Duyên, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Hội chợ triển lãm Cần Thơ cho rằng: “Bên cạnh việc đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại cho các sản phẩm OCOP, tạo nhận diện sản phẩm từ logo, slogan, bao bì, nhãn mác, kiểu dáng và chất lượng... thì việc liên kết, kết nối thực hiện các hoạt động quảng bá, giới thiệu các sản phẩm OCOP tại các tỉnh, thành phố theo hướng chuyên nghiệp sẽ tạo hiệu ứng tiếp thị, sức lan tỏa thương hiệu tốt hơn trên quy mô rộng”.

Chặng đường phía trước còn không ít khó khăn, do vậy, để vùng ÐBSCL có thêm nhiều sản phẩm OCOP và định vị được trên thị trường trong và ngoài nước, cần sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các cấp chính quyền, cơ quan chuyên môn và sự tham gia tích cực của các chủ thể. Cùng với nâng chất lượng sản phẩm, các hộ sản xuất sản phẩm OCOP cần hoàn thiện thủ tục pháp lý theo quy định. Với những đơn vị đã có chứng nhận sản phẩm OCOP phải đẩy nhanh việc đưa sản phẩm ra thị trường theo nhiều kênh phân phối; đồng thời xây dựng website riêng để quảng cáo cho thương hiệu. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cần chú trọng tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, như: Tổ chức hội chợ về sản phẩm OCOP, ký kết ghi nhớ hợp tác giữa các chủ thể OCOP và các hệ thống siêu thị, gian hàng thương mại để nâng cao trải nghiệm thực tế... Có như thế các sản phẩm OCOP mới có thể trụ vững và khẳng định vị thế trên thị trường.

Bài và ảnh: THÚY AN