QĐND - Theo thông tin từ ngành giáo dục, trong những năm gần đây, có một số hiệu trưởng sai phạm trong quản lý tài chính dẫn đến mất đoàn kết nội bộ và làm ảnh hưởng xấu đến môi trường giáo dục. Ví dụ, Thanh tra TP Hồ Chí Minh vừa làm rõ những sai phạm của cán bộ quản lý, Hội đồng quản trị Trường Đại học Hùng Vương (TP Hồ Chí Minh) trong việc quản lý, thu, chi các khoản tài chính. Cách đây hai năm, Trường Đại học Quy Nhơn (Bình Định) cũng gây xôn xao dư luận vì để xảy ra nhiều sai phạm, đặc biệt là về thu, chi tài chính, khiến hiệu trưởng trường này bị xử lý kỷ luật. Còn mới đây, ngày 18-4-2014, UBND TP Đà Lạt (Lâm Đồng) đã ra quyết định kỷ luật hình thức hạ một bậc lương đối với bà Phạm Thị Hương, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Mê Linh (TP Đà Lạt) vì sai phạm về quản lý, sử dụng tài chính. Theo kết luận của Thanh tra TP Đà Lạt, bà Hương không theo dõi báo cáo tài chính và báo cáo thu, chi hoạt động sự nghiệp các khoản thu từ năm 2011 đến tháng 11-2013 với tổng số tiền gần 537 triệu đồng; tổ chức dạy thêm và thu tiền sai quy định hơn 246 triệu đồng; chi thu nhập tăng thêm sai quy định 37 triệu đồng. Bà Hương cùng với bà Nguyễn Thị Ngọc Ly (kế toán nhà trường) lập hai hệ thống sổ sách, tự nâng giá thực phẩm, tự ý hợp thức hóa các bảng định lượng thực phẩm của học sinh bán trú để hưởng chênh lệch số tiền gần 22 triệu đồng; chia nhau hơn 40 triệu đồng hoa hồng...

Thực tế cho thấy, những đơn, thư tố cáo của cá nhân, tập thể ở một số cơ sở giáo dục lâu nay gửi đến các cơ quan chức năng phần lớn đều liên quan đến công tác quản lý, sử dụng tài chính của hiệu trưởng, kế toán và thủ quỹ nhà trường. Trong thời gian qua, các cơ quan chức năng đã xử lý kỷ luật không ít cán bộ quản lý giáo dục do mắc sai phạm liên quan đến những vấn đề trên. Đáng lo ngại là số vụ việc khiếu kiện, tố cáo liên quan đến công tác quản lý và sử dụng tài chính, các khoản thu của các nhà trường đang có chiều hướng gia tăng, với tính chất rất phức tạp.

Một giáo viên viết lên bảng những khoản thu của học sinh và phụ huynh, trong đó có những khoản "lạm thu". Ảnh: THÀNH NAM.

Vậy, tại sao một số hiệu trưởng từ bậc phổ thông đến đại học lại có những sai phạm trong công tác này? Theo chúng tôi, có mấy nguyên nhân chính sau đây:

Thứ nhất, khi được đơn vị, tổ chức đề bạt, bổ nhiệm giữ cương vị lãnh đạo, chủ tài khoản nhà trường thường xuyên bận rộn với nhiều công việc sự vụ, có khi xem nhẹ việc quản lý tài chính, coi đó là chuyện nhỏ, không mấy quan trọng. Nhiều hiệu trưởng chưa dành thời gian để học hỏi, nghiên cứu, còn thiếu kiến thức nghiệp vụ về quản lý công tác này. Cũng có trường hợp hiệu trưởng bị cấp dưới, kế toán “lái” làm sai mà không hề hay biết.

Thứ hai, khi đã có chức có quyền, được nhiều người tâng bốc, nịnh nọt, hiệu trưởng dần bị tha hóa, phát triển đầu óc bản vị, cá nhân chủ nghĩa. Họ coi tiền bạc, kinh phí của Nhà nước cấp, phụ huynh học sinh đóng góp, là do mình định đoạt chi tiêu, bất chấp quy định pháp luật. Chính vì vậy, họ đã có những biểu hiện độc đoán, chuyên quyền, làm việc thiếu dân chủ, không công khai, minh bạch về tài chính theo quy định. Dẫn đến nội bộ mất đoàn kết, kiện tụng kéo dài.

Thứ ba, không ít hiệu trưởng khi lên chức vụ lãnh đạo được vài năm đầu tích cực, đạt được một số thành tích bước đầu rồi sinh ra chủ quan, thiếu ý thức tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, phẩm chất người cán bộ. Có biểu hiện lợi dụng chức quyền, cấu kết với kế toán, thủ quỹ cố tình làm sai trái để trục lợi cá nhân, nhất là trong các khoản xây dựng, sửa chữa, mua sắm trang thiết bị nhà trường.

Thứ tư, công tác thanh tra ở đơn vị và của cấp trên về mặt quản lý tài chính hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Thành phần ban thanh tra nhân dân bầu ra theo nhiệm kỳ 2 năm/lần, dưới sự chỉ đạo của ban chấp hành công đoàn nhà trường, vừa thiếu kiến thức, hiểu biết nghiệp vụ kế toán, tài chính, vừa chỉ tồn tại trên danh nghĩa. Ban thanh tra như vậy thường bị hiệu trưởng khống chế nên khó phát hiện, ngăn chặn được sai phạm của hiệu trưởng và kế toán.

Còn cấp trên, mặc dù hằng năm vẫn có bộ phận tài chính về kiểm tra, quyết toán tài chính đơn vị nhà trường nhưng vì nể nang, rồi quan hệ “lợi ích hai chiều" nên "bỏ qua" những sai phạm. Hiệu trưởng được thể cứ làm tới, gây nhiều thất thoát về tài chính cho tập thể.

Để công tác quản lý tài chính trong môi trường giáo dục luôn minh bạch, hiệu quả, đúng luật, tránh được những sai trái gây thất thoát, trước hết, người lãnh đạo cần tu dưỡng đạo đức, giữ gìn phẩm chất trong sạch, liêm khiết, tránh xa những cám dỗ về vật chất, tiền bạc. Mặt khác, các cấp quản lý cần mở những lớp bồi dưỡng, tập huấn về quản lý tài chính để hiệu trưởng được học tập, nâng cao hiểu biết nghiệp vụ quản lý tài chính. Cùng với đó, các trường cần tập trung thực hiện nghiêm quy chế dân chủ ở cơ sở, các khoản thu, chi phải được công khai, bàn bạc thống nhất trong toàn hội đồng nhà trường. Đồng thời, phải tạo điều kiện cho thanh tra nhân dân kiểm tra, giám sát tài chính, góp phần lành mạnh hóa công tác tài chính nhà trường.

ĐỖ TẤN NGỌC