Phòng chống tác hại của thuốc lá cần sự nhận thức của tất cả mọi người

Khói thuốc lá khiến 40.000 người Việt Nam tử vong mỗi năm. Ảnh minh họa.

QĐND Online – Đó là khẳng định của GS.TS. Lê Vũ Anh, Chủ tịch Hội Y tế Công cộng Việt Nam tại hội thảo “Truyền thông báo chí với phòng, chống tác hại thuốc lá” diễn ra sáng 27-2 tại Hà Nội.

Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, cho biết, khói thuốc chứa 7.000 chất hóa học, trong đó có 69 chất gây ung thư, gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm khác nhau như ung thư phổi, bệnh tim mạch, phổi tắc nghẽn, vô sinh.... và gây nên cái chết của 40.000 người Việt Nam mỗi năm. Con số về số ca tử vong do khói thuốc thực sự đang là hồi chuông cảnh báo đối với những người hút thuốc lá. Thế nhưng, đa phần những người hút thuốc vẫn mơ hồ về tác hại thực của nó.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, phần lớn những người hút thuốc đều không hiểu rõ về những mối nguy cơ sức khỏe mà thuốc lá có thể gây ra. Họ chỉ hiểu chung chung hút thuốc lá là nguy hại. Rất nhiều trong số những người sử dụng thuốc lá chỉ kể được một số bệnh liên quan như ung thư phổi mà không kể được tên của những căn bệnh khác. Họ cũng không biết rằng hút thuốc cũng gây bệnh tim mạch, đột quỵ, ung thư, mù đục thủy tinh thể, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen…

Các chuyên gia y tế cũng khẳng định, việc phải ngửi khói thuốc lá thụ động nguy hiểm không kém những người trực tiếp hút thuốc. Đáng báo động hơn, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, hàng trăm ngàn người chưa bao giờ hút thuốc vẫn phải chết mỗi năm vì những bệnh do hít phải khói thuốc của người khác. Cụ thể, trên thế giới có khoảng 700 triệu trẻ em thường xuyên bị ảnh hưởng bởi khói thuốc lá, đặc biệt là hít phải khói thuốc lá tại nhà. Còn theo ước tính của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), mỗi năm có 600.000 ca tử vong do hút thuốc thụ động, trong đó 64% số tử vong là do hút thuốc thụ động là nữ. Hút thuốc thụ động cũng là nguyên nhân gây ra rất nhiều bệnh ở trẻ em (như u não, bệnh tai giữa, viêm phổi, hen xuyễn, đột tử, ung thư máu) và người lớn (đột quỵ, ung thư xoang mũi, ung thư phổi, bệnh mạch vành tim, hen xuyễn, xơ vữa động mạch, ảnh hưởng tới khả năng sinh sản).

Theo các chuyên gia y tế, xây dựng môi trường không khói thuốc sẽ đem lại rất nhiều lợi ích nhằm bảo vệ người hút thuốc lá và người không hút thuốc lá. Tác hại của thuốc lá thụ động hoàn toàn có thể phòng ngừa được thông qua việc xây dựng một môi trường không khói thuốc. Hơn nữa, môi trường không khói thuốc đã được chứng minh là cách tiếp cận đơn giản, hiệu quả để dự phòng phơi nhiễm và tác hại liên quan đến thuốc lá.

Các nghiên cứu được tiến hành tại châu Âu và châu Mỹ cho thấy, môi trường không khói thuốc làm giảm số ca nhồi máu cơ tim. Cụ thể, toàn nước Mỹ tránh được 195.000 ca nhồi máu cơ tim mỗi năm nhờ quy định môi trường không khói thuốc. Còn ở New York, chỉ một năm sau khi New York thông qua quy định thoáng khí trong nhà, chất lượng không khí ở các quán bar và nhà hàng đã được cải thiện đáng kể. Khi kiểm tra những nhà hàng không hút thuốc, nồng độ cotinine giảm xuống 85%. Bên cạnh đó, 150.000 người không phải phơi nhiễm với khói thuốc khi làm việc.

Ngoài ra, môi trường không khói thuốc giúp cho những người hút thuốc bỏ được thuốc lá hay giảm số lượng hút thuốc hằng ngày. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng môi trường không khói thuốc làm tăng nỗ lực bỏ thuốc thành công hơn 10 lần cho những người hút thuốc. Theo các nghiên cứu gần đây từ Australia, Mỹ, Đức, cho thấy, 29% lượng người hút thuốc cố gắng giảm thói quen hút 3,1 điếu thuốc/ngày khi sống trong những môi trường không khói thuốc.

Hơn nữa, theo bác sĩ Nguyễn Xuân Lâm (Hội Y tế Công cộng Việt Nam), bằng việc loại trừ hành vi hút thuốc tại nơi công cộng, chính sách không hút thuốc có thể giúp cho việc giảm thiểu hút thuốc lá ở thanh thiếu niên. Hầu hết các cộng đồng hay quốc gia thành công trong giảm thiểu hút thuốc ở thanh thiếu niên đều đã thực hiện chính sách không hút thuốc mạnh mẽ tại nơi làm việc và nơi công cộng. Thanh thiếu niên càng có ít cơ hội chứng kiến hành vi hút thuốc của người lớn thì càng khó chấp nhận hành vi hút thuốc, từ đó, khả năng hút thuốc ở thanh thiếu niên cũng giảm đi…

Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, kể từ khi Luật phòng chống tác hại của thuốc lá vừa chính thức có hiệu lực từ tháng 5-2013 vừa qua, công tác truyền thông đối với việc phòng chống tác hại của thuốc lá đã đạt kết quả tích cực. Theo kết quả đánh giá của chương trình điều tra toàn cầu về hút thuốc lá ở người trưởng thành tại Việt Nam, năm 2010 chỉ còn 47,4%, giảm 10,1% so với năm 2008. Tỷ lệ người lao động phơi nhiễm với khói thuốc thụ động tại nơi làm việc cũng đã giảm xuống đáng kể. Tuy nhiên, tỷ lệ người hút thuốc lá ở nước ta vẫn có xu hướng tăng lên. Một trong những nguyên nhân chủ quan là do nhận thức, ý thức của người dân về tác hại của khói thuốc còn hạn chế. Nguyên nhân khách quan là chưa xây dựng được cơ chế pháp lý đồng bộ để xử lý các vi phạm liên quan đến việc sản xuất, mua bán và hút thuốc lá.

Các đại biểu tại hội thảo khẳng định, việc nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá là nhiệm vụ quan trọng, trong đó công tác truyền thông đóng vai trò nòng cốt để việc thực thi chính sách không khói thuốc tại Việt Nam đạt hiệu quả tích cực. Thời gian tới, việc phát triển chương trình phòng chống tác hại thuốc lá sẽ tập trung vào việc hỗ trợ tăng cường thực thi Luật phòng chống tác hại thuốc lá và tiến hành nhân rộng các mô hình không khói thuốc, nâng cao sức khỏe cộng đồng.

GS.TS. Lê Vũ Anh, Chủ tịch Hội Y tế Công cộng Việt Nam nhấn mạnh, nhiệm vụ phòng, chống tác hại của thuốc lá trong thời gian tới vẫn còn nhiều thách thức, cần sự nhận thức của tất cả mọi người. Để nâng cao chất lượng sống, mỗi người dân cần tự giác thực hiện không hút thuốc trong nhà, nơi làm việc và những nơi công cộng bị cấm hút thuốc lá; không hút nơi có trẻ em và người già; nhắc nhở người khác khi hút thuốc nơi công cộng, vì một cộng đồng không khói thuốc, vì sức khỏe của mỗi người.