QĐND - Hà Nội là trái tim của cả nước, là địa danh văn hóa- lịch sử đặc biệt. Các di sản văn hóa dày đặc là một lợi thế cho du lịch Hà Nội. Nhưng, Hà Nội đã phát huy lợi thế đó như thế nào? Chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn ông Tô Văn Động, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Hà Nội xung quanh vấn đề này.

- Thưa ông, Thủ đô là địa phương có số lượng di tích lịch sử nhiều nhất toàn quốc với hơn 5.300 di tích. Nhưng dường như việc phát huy các giá trị di sản văn hóa trong phát triển du lịch chưa xứng tầm với tiềm năng và thế mạnh của Hà Nội?

- Năm 2013 Hà Nội được bầu chọn trong Top 25 điểm đến du lịch hấp dẫn nhất châu Á (xếp thứ 14), Top 10 điểm đến du lịch mới nổi của thế giới (xếp thứ 8) do trang web du lịch lớn nhất thế giới Trip Advisor tổ chức bầu chọn và Top 10 điểm đến du lịch tốt nhất châu Á do Tạp chí du lịch trực tuyến Smart Travel Asia tổ chức. Mặc dù vậy, chúng tôi vẫn thấy thời gian qua các di sản văn hóa chưa được phát huy xứng tầm với giá trị của nó. Thủ đô có rất nhiều di tích lịch sử, nhưng dễ nhìn thấy mới chỉ phát huy được những cái tên quen thuộc như quần thể không gian văn hóa hồ Hoàn Kiếm, khu phố cổ, Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long, làng cổ Đường Lâm, làng lụa Vạn Phúc… hay các lễ hội Chùa Hương, lễ hội Gióng, đền Sóc… Bên cạnh đó, Hà Nội đang hiện hữu rất nhiều các loại hình di sản văn hóa phi vật thể, tuy nhiên vẫn chưa được phát huy tốt, gắn với hoạt động du lịch hoặc trở thành những “sản phẩm” hiệu quả của du lịch, ngoài thành công của Nhà hát múa rối Thăng Long xác lập kỷ lục châu Á: Nhà hát duy nhất châu Á biểu diễn 365 ngày/năm.

Mới đây “Quy hoạch phát triển du lịch Thành phố Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” được UBND thành phố phê duyệt, với định hướng phát triển xuyên suốt của ngành du lịch Thủ đô sẽ là phát triển du lịch văn hóa dựa trên nền tảng các giá trị di sản văn hóa nghìn năm văn hiến, lấy du lịch văn hóa làm cơ sở, nền tảng chủ đạo, từ đó phát triển các loại hình du lịch khác như du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và vui chơi giải trí… chúng tôi sẽ triển khai và cụ thể hóa những gì mà quy hoạch đã đề ra.

Nhà hát múa rối Thăng Long năm 2013 xác lập kỷ lục châu Á: Nhà hát duy nhất châu Á biểu diễn 365 ngày/năm.  Ảnh: Việt Lam

- Trong thời gian tới, Hà Nội sẽ ưu tiên bảo tồn và phát huy những loại hình di sản nào cho phù hợp, thưa ông?

- Dịp cuối năm 2013 là một bước ngoặt lớn tại phố cổ Hà Nội, với hàng loạt động thái được lên kế hoạch triển khai như: Mở thêm tuyến phố đi bộ, cấm xây dựng các nhà cao tầng, chuẩn bị di dời hàng nghìn hộ dân sang khu vực khác... Tất cả được thực hiện với đích đến đề ra từ hơn chục năm nay: Trả lại cho “36 phố hàng” những giá trị kiến trúc và văn hóa đặc thù. Mục tiêu là từ quý IV-2013 đến quý IV-2016, hơn 1.500 gia đình tại phố cổ sẽ được di dời sang khu tái định cư quận Long Biên để giảm tải mật độ cư trú trong khu di sản này (hơn 5000 hộ dân khác sẽ được tiếp tục di dời trong giai đoạn 5 năm tiếp theo). Đầu tháng 11-2013, Quy chế quản lý kiến trúc khu phố cổ đã được ban hành, thay cho bản điều lệ tạm thời áp dụng từ năm 1999.

Đối với các loại hình di sản phi vật thể, sẽ ưu tiên chọn một số loại hình di sản phi vật thể tiêu biểu và có nguy cơ mai một để vừa bảo tồn vừa phát huy có trọng điểm, chứ không làm ồ ạt. Các di sản đã được UNESCO vinh danh như Lễ hội Gióng, đến nay vẫn được cộng đồng dân cư bảo tồn và phát huy rất tốt. Còn ca trù, mới đây chúng tôi đã xây dựng báo cáo quốc gia về tình hình bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể hát ca trù trên địa bàn thành phố sau 4 năm được UNESCO ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp. Từ việc kiểm kê này, chúng tôi triển khai phát huy việc thành lập các CLB ca trù có truyền dạy và biểu diễn. Gặp gỡ các CLB ca trù đã và đang hoạt động trong khu phố cổ, khuyến khích họ đưa chương trình biểu diễn vào các tua du lịch... Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã lập đề án bảo tồn và phát huy các loại hình di sản phi vật thể từ nay đến 2015 với tổng kinh phí khoảng 19 tỷ đồng.

- Với kinh nghiệm của Huế, Hội An… thì thành công mà du lịch đạt được thường gắn với phát huy giá trị di sản văn hóa. Vậy Hà Nội sẽ có những đổi mới gì để có thể kết nối song song việc phát huy được di sản, và phát triển được du lịch?

- Hà Nội đề ra mục tiêu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, khai thác hợp lý nguồn lực phát triển du lịch theo hướng bền vững. Để làm được điều đó, du lịch Hà Nội tiếp tục khai thác tối ưu cácgiá trị tài nguyên tự nhiên, giá trị di sản, văn hóa nhằm đa dạng hóa và xây dựng những sản phẩm du lịch tiêu biểu của Thủ đô có chất lượng cao; phát triển du lịch có trách nhiệm, bảo đảm môi trường du lịch Hà Nội xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn, lành mạnh và văn minh. Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực du lịch Thủ đô một cách đồng bộ, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Cụ thể như xúc tiến du lịch Hà Nội trong nước và một số thị trường nước ngoài tiềm năng: Nhật Bản, Hàn Quốc, các nước Đông Âu… Tổ chức hội chợ du lịch quốc tế Việt Nam-Hà Nội 2014, Liên hoan du lịch làng nghề Hà Nội, triển khai quảng bá dự án đối ứng giữa Hà Nội và Tokyo (Nhật Bản), quảng bá du lịch Hà Nội trên Tạp chí du lịch Smart Traval Asia, xây dựng sách du lịch Ebook (dạng USB), xây dựng bản đồ số về du lịch Hà Nội…

Ngày 20-12-2013, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Hà Nội đã tổ chức lễ đón vị khách quốc tế thứ 2,5 triệu đến Việt Nam năm 2013 (vị khách đến từ Nhật Bản), đây là sự kiện đánh dấu một năm tăng trưởng đầy ấn tượng của du lịch với lượng khách quốc tế đến Hà Nội. Tổng thu cả năm từ du lịch đạt 38.500 tỷ đồng (tăng 20,3 % so với 2012). Du lịch Hà Nội phấn đấu năm 2014 đón 15 triệu lượt khách trong nước và trên 2,8 triệu khách quốc tế.

- Xin cảm ơn ông!

VƯƠNG HÀ (thực hiện)