Phải có quy trình trong việc tham vấn, lấy ý kiến của doanh nghiệp

QĐND Online – Đây là vấn đề được ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh khi trao đổi với phóng viên bên lề Hội thảo Vai trò của doanh nghiệp trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, ngày 13-8, về việc lấy ý kiến doanh nghiệp trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật…

PV: Theo ông, cần làm gì để việc lấy ý kiến của doanh nghiệp trong quá trình soạn thảo, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật được hiệu quả?

Ông Đậu Anh Tuấn: Thực tế thời gian vừa qua, cơ quan nhà nước lấy ý kiến đóng góp của doanh nghiệp chỉ tập trung vào những doanh nghiệp thân quen, doanh nghiệp thụ hưởng từ những chính sách đó. Còn những doanh nghiệp bị ảnh hưởng lớn thì hoàn toàn không biết hoặc không có cơ hội để thể hiện ý kiến của mình. Điều đó tôi cho rằng chưa phù hợp.

Theo tôi, cơ quan nhà nước cần đối xử công bằng hơn với các doanh nghiệp, đặc biệt là với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc tham vấn, lấy ý kiến đóng góp của doanh nghiệp cũng phải có quy trình, phải đáp ứng đủ thông tin. Vì mỗi dự thảo luật có hàng trăm điều nếu cứ đưa nguyên dự thảo  thì rất khó, rất mất thời gian cho doanh nghiệp vốn không hiểu lắm về văn bản luật. Điều đó đòi hỏi, phải có những tóm tắt như dự thảo này dự kiến có những điểm nôi bật gì, thay đổi gì, thay đổi như thế nào. Cùng với đó, phải tăng cường, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tham gia ở mọi quy trình từ khi soạn thảo, thậm chí cho đến khi trình ra Quốc hội. Cần có những kênh tham vấn riêng.

Tôi cho rằng, minh bạch hóa quy trình là cách thức bảo đảm chất lượng văn bản quy phạm pháp luật.

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam trao đổi với phóng viên

PV: Thực tế trong thời gian vừa qua đã khiến dự luận đặt vấn đề về tình trạng lạm dụng thông tư, gây khó khăn không ít cho doanh nghiệp. Dự thảo Luật Ban hành Văn bản quy phạm pháp luật lần này sẽ kiểm soát vấn đề này như thế nào, thưa ông?

Ông Đậu Anh Tuấn: Tình trạng lạm dụng thông tư nhiều chuyên gia, doanh nghiệp đã cảnh báo rồi. Doanh nghiệp cho rằng, tình trạng quá lạm dụng Thông tư có khi triệt tiêu những tác động tích cực của các đạo luật hiện có. Hơn nữa, đó còn là cách thức để các bộ, ngành lạm dụng đưa những ý tưởng, lợi ích của ngành mình vào. Bởi vì, quy trình ban hành thông tư hiện hành không được lấy ý kiến rộng rãi, thẩm định chặt chẽ như ban hành, thẩm định luật, nghị định. Chất lượng nhiều thông tư thời gian qua cũng đã cho thấy chưa tốt.

Chính vì vậy, tại nhiều diễn đàn khác nhau, các chuyên gia, doanh nghiệp cho rằng, có lẽ nên hạn chế hoặc thậm chí không ban hành thông tư. Còn nếu ban hành thông tư thì chỉ hướng dẫn kỹ thuật, hồ sơ chứ không ban hành nội dung quy phạm pháp luật.

Tại cuộc họp Ban soạn thảo dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, chúng tôi đã nêu vấn đề này. Lần này, dự thảo đã quy định, quy trình ban hành thông tư đã được công khai hơn như bắt buộc phải tham vấn chuyên gia, lấy ý kiến doanh nghiệp.

PV: Vậy làm thế nào để chấm dứt tình trạng đưa lợi ích nhóm vào chính sách, văn bản quy phạm pháp luật, thưa ông?

Ông Đậu Anh Tuấn: Tôi hiểu lợi ích nhóm rộng hơn. Có lợi ích nhóm tốt, có lợi ích nhóm không tốt cho cộng đồng và xã hội. Vấn đề quan trọng, quy trình xây dựng văn bản luật phải bảo đảm làm sao để tất cả các lợi ích nhóm bị ảnh hưởng đều được quan tâm, lên tiếng, thể hiện quan điểm của mình. Cơ quan soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, Chính phủ đến Quốc hội đều có thể biết, có thể nghe tiếng nói của các nhóm lợi ích như vậy.

PV: Trong kết quả khảo sát của VCCI cho thấy, nhiều doanh nghiệp nói rằng, có đóng góp ý kiến cũng không biết có được tiếp thu hay không. Theo ông dự thảo cần quy định như thế nào để chấm dứt tình trạng này?

Ông Đậu Anh Tuấn: Việc phản hồi là trách nhiệm rất quan trọng. Khuyến khích người ta góp ý kiến thì cũng phải bảo đảm rằng, người góp ý kiến biết ý kiến của mình được tiếp thu, tiếp thu đến đâu, ý kiến đó có ai nghe không. Tôi nghĩ rằng, phải  lập ra một quy trình, một văn hóa công khai trên trang web để cho doanh nghiệp biết ý kiến đóng góp có được tiếp thu không và nếu không thì vì sao. Đối với đạo luật quan trọng, văn bản quan trọng thì phải chia ra theo nhóm và giải trình. Theo tôi, đây không phải là vấn đề quá phức tạp không thể không làm được.

PV: Trong quá tình soạn thảo dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), các bộ, ngành rất chậm rà soát điều kiện ngành nghề cấm kinh doanh, kinh doanh có điều kiện để cắt bỏ những quy định không phù hợp. Phải chăng, các bộ ngành cũng “cài cắm” lợi ích nên châm?

Ông Đậu Anh Tuấn: Có nhiều lý do. Ngay cả trong Bộ, lãnh đạo Bộ cũng không biết hết lĩnh vực nào trong ngành mình có những giấy phép, điều kiện thì cũng cần phải có thời gian để rà soát, thu thập thông tin nên gửi ngay chắc khó. Thứ hai, như tại diễn đàn Quốc hội có nói, lợi ích bị ảnh hưởng rất lớn bởi lợi ích ngành chi phối rất nặng nề nên việc hợp tác rất khó. Trước đây, khi xây dựng nghị định về giấy phép kinh doanh, điều kiện kinh doanh do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì soạn thảo cũng “chết yểu” do thiếu sự hợp tác. Đây là thách thức rất lớn. Tập hợp đủ đã khó rồi, rà soát để xem xét loại bỏ các quy định bất hợp lý, gây cản trở hoạt động đầu tư, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân thì càng khó hơn. Nhưng tôi nghĩ, hiện đã có những dấu hiệu rất tích cực, khi những người đứng đầu các bộ, ngành đã ủng hộ.

PV: Xin cảm ơn ông!

XUÂN DŨNG (ghi)