QĐND - Tháng 7 vừa qua, chúng tôi cùng đoàn công tác của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) ra huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi tìm hiểu thực tế việc triển khai Nghị định 67/2014/NĐ-CP về một số chính sách phát triển thủy sản. Thực sự chính quyền và ngư dân nơi đây đang mong mỏi từng ngày “liều thuốc tăng lực” này phát huy tác dụng, để ngư dân vững vàng vươn khơi bám biển.

Thực tế từ đảo tiền tiêu

Đặt chân lên đảo, chúng tôi được chứng kiến một Lý Sơn hôm nay đang đổi thay từng ngày nhờ những đầu tư trong xây dựng cơ sở hạ tầng của địa phương. Tại đây các ngư dân, chính quyền, cùng đại diện ngân hàng đã trao đổi thẳng thắn xung quanh Nghị định 67 và những thuận lợi, khó khăn để hướng ra biển lớn. Ngư dân Dương Văn Hạnh ở nghiệp đoàn nghề cá An Vĩnh chia sẻ: “Những người dân đảo Lý Sơn chúng tôi nhiều đời gắn bó với biển, đảo, với nghề đánh bắt thủy sản; đã gặp không ít khó khăn về thời tiết thiên tai... nhưng ngư dân vẫn  bám biển, khai thác ở ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa. Người Lý Sơn nguyện sống chết với biển, đảo Tổ quốc nhưng cần được hỗ trợ để có phương tiện hiện đại đủ sức vươn khơi bám biển dài ngày. Nghị định 67, là sự tiếp sức cần thiết cho chúng tôi”. Chủ tịch UBND huyện đảo Lý Sơn Trần Ngọc Nguyên cho biết, huyện hiện có 3 đơn vị hành chính cấp xã, gồm: An Vĩnh, An Hải và An Bình với tổng diện tích tự nhiên 10,2 km2, dân số gần 22.000 người. Trong đó có 38% người dân sống bằng nghề ngư nghiệp, 35,2% sống bằng nghề nông nghiệp và 26,6% các ngành nghề khác. 6 tháng đầu năm 2014, sản lượng đánh bắt thủy sản của huyện đảo đạt 23.600 tấn, giá trị sản xuất đạt 165.200 triệu đồng, tăng 7,36% so với cùng kỳ năm trước. Khai thác thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương. Hiện nay, toàn huyện có 426 chiếc tàu thuyền với công suất 52.546 CV, với tổng số lao động trực tiếp trên biển là 3.112 người. Trong đó, có khoảng 150 tàu thuyền đánh bắt xa bờ với tổng số lao động 1.704 lao động, phần lớn các tàu thuyền đánh bắt xa bờ chủ yếu ở ngư trường Hoàng Sa và Trường Sa. Hiện nay, trên địa bàn có 2 nghiệp đoàn nghề cá (xã An Vĩnh và An Hải), tổng số đoàn viên tham gia 977 người với 82 tàu thuyền... Tuy nhiên, theo ông Nguyên, ngư dân Lý Sơn mặc dù khai thác, đánh bắt ở ngư trường xa bờ nhưng phương tiện còn thô sơ, công suất nhỏ, dịch vụ hậu cần nghề cá, chế biến hầu như chưa có gì. Thêm vào đó là thiên tai, sự quấy phá của nước ngoài khiến việc vươn khơi bám biển của ngư dân gặp không ít khó khăn. Đặc biệt, phải kể đến lý do đội tàu đánh bắt nhỏ, chưa có dịch vụ sửa chữa, đóng mới tàu tương xứng với tiềm năng khai thác là ngư dân không có vốn...

 Đội tàu đánh cá của ngư dân cần được đầu tư để hiện đại hóa vươn khơi bám biển.

Không chỉ với Lý Sơn, Quảng Ngãi mà các tỉnh duyên hải miền Trung có đội tàu đánh bắt xa bờ như Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên... đều có nhu cầu và nguyện vọng tương tự. Nghị định 67 về các chính sách phát triển thủy sản ra đời được đánh giá là kết tinh từ thành công và cả những bài học kinh nghiệm từ các chính sách hỗ trợ cho thuỷ sản. Chính sách này được kỳ vọng sẽ làm thay đổi cơ bản ngành thủy sản Việt Nam.

Tương lai cho ngành thủy sản

Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Nguyễn Đồng Tiến khẳng định, Nghị định 67 sẽ tập trung vào hỗ trợ đầu tư bảo hiểm, tín dụng, ưu đãi thuế. Theo đó, ngân sách nhà nước sẽ hỗ trợ kinh phí mua bảo hiểm cho các tàu khai thác hải sản xa bờ, tàu dịch vụ hậu cần khai thác hải sản xa bờ là thành viên tổ, đội hợp tác xã khai thác hải sản và có tổng công suất máy chính từ 90CV trở lên. Hỗ trợ 100% kinh phí mua bảo hiểm tai nạn thuyền viên cho mỗi thuyền viên làm việc trên tàu, ngư dân còn được vay vốn đến 90% để đóng tàu vỏ thép (lãi suất 1%, năm đầu tiên không tính lãi); đóng tàu vỏ gỗ được vay vốn 70%, trả lãi 3%, năm đầu tiên không tính lãi), thời hạn đến 11 năm, ngư dân còn có thể sử dụng chính con tàu là tài sản để thế chấp vay vốn. Đặc biệt, chủ tàu được hỗ trợ vốn trực tiếp nên có quyền lựa chọn mẫu thiết kế tàu với chất liệu vỏ thép, gỗ hay composite phù hợp với nhóm ngành nghề vừa an toàn, tiết kiệm vừa phát triển kinh tế biển đạt hiệu quả cao nhất.

Riêng các tàu dịch vụ cung ứng lương thực, nhiên liệu cho các tàu cá xa bờ, Chính phủ sẽ hỗ trợ mỗi năm khoảng 10 chuyến (mỗi chuyến ra khơi trở về được hỗ trợ từ 40-60 triệu đồng). Hỗ trợ 100% kinh phí tập huấn, đào tạo kỹ thuật đáp ứng nhu cầu hiện đại hóa tàu cá; mua bảo hiểm thuyền viên, ngư lưới cụ, trang thiết bị liên lạc. Tùy theo công suất của tàu cá, ngư dân được hỗ trợ đến 90% tiền mua bảo hiểm thân tàu. Song hành với hiện đại hóa tàu cá, Chính phủ cũng sẽ hỗ trợ đầu tư xây dựng nhiều cảng cá chuyên dụng, nâng cấp cơ sở hạ tầng cảng, nạo vét luồng lạch, đầu tư trung tâm dịch vụ hậu cần nghề cá quy mô lớn tạo cuộc sống ổn định cho bà con. Ngư dân cũng như doanh nghiệp sản xuất trên vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa sẽ được ưu tiên miễn thuế thu nhập, thuế trước bạ, thuế tài nguyên, giá trị gia tăng, nguyên liệu nhập khẩu… Đi cùng với Nghị định 67, NHNN đã công bố gói tín dụng 10.000 tỷ đồng với mức lãi suất ưu đãi đặc biệt sẵn sàng giúp ngư dân hiện đại hóa tàu cá.

Ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch Hội đồng Quản trị BIDV cho biết, ngân hàng đã đăng ký dành 3000 tỷ đồng tham gia tài trợ tín dụng chương trình phát triển thủy sản theo Nghị định 67. Trong đó, tín dụng dài hạn để phát triển đội tàu khai thác hải sản xa bờ là 2.250 tỷ đồng, cho vay vốn ngắn hạn hỗ trợ hoạt động khai thác và dịch vụ hậu cần là 750 tỷ đồng (bao gồm cả lĩnh vực cá ngừ đại dương). Thực tế, BIDV đã triển khai ngay cho vay vốn lưu động với lãi suất 5%/năm hỗ trợ các chi phí khai thác, hậu cần, thu mua hải sản đối với ngư dân, hộ gia đình tại địa bàn 3 tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi, Khánh Hòa - đều là những tỉnh trọng điểm có lực lượng đánh bắt xa bờ tại khu vực Hoàng Sa, Trường Sa, DK1, là ngư trường lớn nhất cả nước. Đến nay tổng số giải ngân vốn lưu động của chương trình đã đạt được trên 66 tỷ VND và dự kiến theo số đăng ký của các Chi nhánh BIDV, đến hết năm 2014 ước đạt 1.500 tỷ VND. Ngoài ra BIDV cũng đã công bố một loạt các chương trình hỗ trợ ngư dân đánh bắt xa bơ như gói 2000 tỷ đồng ngắn hạn cho vay đối với doanh nghiệp thi công đóng tàu nhằm cung cấp nguồn lực tài chính cho các doanh nghiệp đóng tàu bảo tiến độ đóng mới tàu cho ngư dân/chủ tàu; gói 5000 tỷ đồng cho vay ứng trước đối với chương trình phát triển thủy sản do vốn nhà nước bố trí; gói 4.500 tỷ đồng hỗ trợ phát triển nuôi trồng, sản xuất giống, chế biến thủy hải sản; gói 500 tỷ đồng gia tăng năng lực chế biến hải sản, cá ngừ đại dương...

Nghị định 67 ra đời sẽ kỳ vọng về một tương lai mới cho ngành thủy sản. Và tất cả đều đang mong chờ một Thông tư hướng dẫn Nghị định, trong đó quy định và phê duyệt công bố cụ thể các thiết kế mẫu tàu đã được lựa chọn phù hợp theo từng mục đích đánh bắt và dải công suất, đặc biệt là tàu sắt và vật liệu mới để ngư dân/chủ tàu lựa chọn thiết kế phù hợp với năng lực và nhu cầu.

Bài và ảnh: HOÀNG TRƯỜNG GIANG