Điều đáng nói, kết quả này diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực xảy ra những biến động chưa từng có, tác động nhanh, phức tạp, khó lường, nhiều nền kinh tế suy giảm tăng trưởng. Chặng đường năm 2023 được dự báo còn nhiều khó khăn, nhưng nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định cùng nhiều quyết sách kịp thời của Chính phủ sẽ tạo dựng tiền đề quan trọng để nền kinh tế vững vàng vượt khó.

Điểm sáng của kinh tế khu vực

Hiện tại, độ mở của nền kinh tế Việt Nam là rất lớn, cho thấy sự hội nhập kinh tế sâu rộng của nước ta vào kinh tế toàn cầu. Tuy vậy, độ mở của nền kinh tế càng lớn, càng chịu ảnh hưởng của những biến động bên ngoài. Năm 2022, nền kinh tế Việt Nam đã chịu những “cú sốc” rất lớn từ diễn biến khó lường của đại dịch Covid-19, cùng cuộc xung đột địa-chính trị của một số quốc gia trên thế giới. Điều này đã gây đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu và sự tăng vọt của giá cả hàng hóa đầu vào, đặc biệt là xăng, dầu... Trong bối cảnh ấy, lạm phát tại nhiều nước đã tăng lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ buộc các quốc gia phải thắt chặt chính sách tiền tệ.

Vượt qua khó khăn chung của kinh tế toàn cầu, kinh tế Việt Nam khép lại năm 2022 với nhiều kết quả tích cực. GDP năm 2022 ước tính tăng 8,02% so với năm trước. Đặc biệt, dù năm 2022, nhiều nền kinh tế lớn phải chịu mức lạm phát 2 con số, chứng kiến cơn bão giá quét qua, song Việt Nam vẫn kiểm soát lạm phát ở mức dưới 4%; tổng thu ngân sách nhà nước đạt gần 1.800 nghìn tỷ đồng, vượt hơn 26% dự toán; vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI thực hiện đạt hơn 22 tỷ USD, tăng 13,5% so với năm 2021 và là mức giải ngân FDI cao nhất trong 5 năm gần đây. Tổng số DN gia nhập và tái gia nhập thị trường năm 2022 đạt 208,3 nghìn DN, tăng 30,3% so với năm 2021...

Đáng chú ý, trong khi tổng cầu thế giới suy giảm, đứt gãy chuỗi cung ứng, DN sản xuất hàng xuất khẩu gặp khó khăn về nguyên vật liệu đầu vào và thị trường tiêu thụ, nhưng tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt hơn 730 tỷ USD, tăng 9,5% so với năm 2021; cán cân thương mại xuất siêu 11,2 tỷ USD, phản ánh sự năng động, vượt khó đi lên trong tìm kiếm nguồn hàng, tìm kiếm thị trường của DN. Bên cạnh đó, cơ cấu hàng hóa xuất khẩu tiếp tục cải thiện theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng xuất khẩu thô, tăng xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. Nhóm hàng công nghiệp chế biến tiếp tục chiếm tỷ trọng chủ yếu trong cơ cấu xuất khẩu, chiếm hơn 86% tổng kim ngạch xuất khẩu. “Năm 2022, tăng trưởng GDP vượt kế hoạch, khẳng định chủ trương, đường lối đúng đắn của Đảng, Nhà nước, sự quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và tinh thần đồng lòng, đồng thuận của người dân, DN. Đây là minh chứng thuyết phục cho thấy kinh tế Việt Nam vững vàng vượt qua khó khăn, trở thành điểm sáng của kinh tế khu vực” bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê nhận định.

leftcenterrightdel
Dây chuyền sản xuất, lắp ráp ô tô Huyndai Thành Công. Ảnh: DƯƠNG GIANG 

Động lực cho tăng trưởng kinh tế năm 2023

Mặc dù đạt kết quả đáng ghi nhận trong năm 2022 nhưng nhìn sâu vào bức tranh của nền kinh tế cho thấy, sau 9 tháng tăng trưởng cao, tăng trưởng kinh tế quý IV đã có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại ở khu vực nông nghiệp; xuất, nhập khẩu; sản xuất công nghiệp có xu hướng giảm dần do đơn hàng sụt giảm, chi phí đầu vào ở mức cao và thiếu hụt nguồn cung nguyên vật liệu. Nhiều chuyên gia, tổ chức trong và ngoài nước đánh giá để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đặt ra trong năm tới là 6,5% là một thách thức không nhỏ. Dựa trên các dấu hiệu cho thấy, nhu cầu toàn cầu đang sụt giảm, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2023 đạt 6,3%.

Nhìn nhận những thách thức của nền kinh tế trong thời gian tới, ý kiến của các chuyên gia cho thấy, khó khăn nổi bật chính là tình hình kinh tế thế giới tiếp tục được dự báo biến động rất phức tạp, khó lường; lạm phát duy trì ở mức cao trên toàn cầu làm suy giảm sản xuất của nhiều ngành, lĩnh vực... “Sự suy yếu nhanh chóng của tổng cầu thế giới đã ảnh hưởng trực tiếp lên các đơn hàng sản xuất trong nước, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may, da giày và chế biến gỗ... Đó là tín hiệu đáng lo ngại", ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chia sẻ. Bà Nguyễn Thị Hương bổ sung thêm, các vấn đề cần hết sức lưu ý trong năm 2023 là các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ tăng lạm phát; biến động giá nguyên vật liệu đầu vào, chi phí sản xuất tăng cao, rủi ro về chuỗi cung ứng... Ở góc độ khác, khả năng tự chủ của nền kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng mạnh từ biến động hoạt động sản xuất khu vực đầu tư nước ngoài và một số thị trường lớn. Thông tin từ Ban Kinh tế Trung ương cho thấy, hiện nay, trong cơ cấu kinh tế, khu vực FDI đóng góp tới 20,13% GDP, chiếm hơn 70% tổng giá trị xuất khẩu, khoảng 50% sản lượng công nghiệp.

Tuy nhiên, phải thấy rằng, năm 2023, nền kinh tế Việt Nam cũng có nhiều yếu tố trợ lực cho tăng trưởng. Kinh tế Việt Nam đang phục hồi mạnh mẽ và mức tăng trưởng cao năm 2022 chính là dư địa cho điều hành chính sách năm tới; thu ngân sách đạt kế hoạch, lạm phát được kiểm soát tốt tạo điều kiện điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ; những chính sách hỗ trợ DN trong nước đang được các cơ quan của Chính phủ tiếp tục nghiên cứu và ban hành; nhu cầu tiêu dùng của thị trường 100 triệu dân, đầu tư công, xuất khẩu... được xem là những động lực tăng trưởng chính của kinh tế Việt Nam năm 2023.

Đề cập đến các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2023, chuyên gia kinh tế Hoàng Văn Cường nhấn mạnh, đầu tư công luôn được coi là động lực tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt, với năm 2023 được dự báo có nhiều biến động, thách thức, vai trò của đầu tư công càng được trông chờ hơn bao giờ hết. Theo đó, cần tiếp tục cải cách thể chế để tăng hiệu quả hấp thụ vốn của nền kinh tế. Xác định xuất khẩu là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế, ông Ngô Chung Khanh, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách Thương mại đa biên, Bộ Công Thương khẳng định, những hiệp định thương mại tự do được ví như đường cao tốc nối Việt Nam với thế giới, giúp đẩy mạnh sản xuất trong nước. Năm 2023 cần tập trung vào những giải pháp khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Nhìn ở góc độ vĩ mô, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, nhân tố quyết định để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế đó là cần dựa chủ yếu vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Còn bà Nguyễn Thị Hương đề xuất, thời gian tới, cơ quan điều hành cần theo dõi sát diễn biến tình hình thế giới, diễn biến chính sách tài khóa, tiền tệ của các nước, các khu vực có quy mô nền kinh tế lớn là đối tác thương mại, đầu tư chủ yếu của Việt Nam; chủ động có phương án ứng phó kịp thời với các tình huống phát sinh. Ở trong nước, cần chủ động điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ, ổn định tỷ giá, mặt bằng lãi suất; kiểm soát giá cả, thị trường; có giải pháp hạn chế tình trạng găm giữ ngoại tệ, chuyển tài sản bằng tiền đồng sang ngoại tệ...

VŨ DUNG