QĐND - Nghị định 67/2014/NĐ-CP (Nghị định 67) về một số chính sách phát triển thủy sản vừa được Chính phủ ban hành nhằm khuyến khích, hỗ trợ thiết thực cho ngư dân vươn khơi, bám biển. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) kiêm Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản Vũ Văn Tám đã có cuộc đối thoại với phóng viên xung quanh chính sách mới này.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT kiêm Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản Vũ Văn Tám. Ảnh: Phúc Thái

 

Phóng viên (PV): Thưa Thứ trưởng, Nghị định 67 của Chính phủ có đề cập đến việc khuyến khích ngư dân đóng tàu vỏ thép, nhưng như vậy chi phí sẽ cao gấp đôi so với tàu vỏ gỗ? Chúng ta phải làm gì để ngư dân không e ngại?

Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Nghị định này được triển khai soạn thảo hơi gấp, chỉ có hơn 1 tháng, nhưng tương đối chi tiết. Chính sách lần này sẽ khuyến khích việc đóng tàu công suất lớn từ 400CV trở lên theo nguyên tắc tàu vỏ thép và vật liệu mới được khuyến khích hơn vỏ gỗ, cải hoán. Tàu dịch vụ hậu cần được khuyến khích hơn tàu khai thác; tàu càng lớn thì được khuyến khích càng nhiều. Đây là 3 nguyên tắc trong Nghị định 67.

Đúng là chi phí cho việc đóng tàu vỏ thép cao hơn khoảng 1,5 đến 2 lần so với tàu vỏ gỗ, gây tâm lý e ngại và có thể ảnh hưởng tới công tác chuẩn bị vươn khơi của ngư dân. Để vươn khơi xa bằng tàu vỏ thép, ngư dân phải được đào tạo lại, ngư cụ và kỹ thuật cũng đòi hỏi cao hơn. Để giúp ngư dân yên tâm, chúng ta phải tuyên truyền, phổ biến trên cơ sở tổ chức triển khai một số mô hình hiệu quả. Hiện, Bộ NN&PTNT đã tổ chức thí điểm mô hình khai thác kết hợp chế biến bảo quản và xuất khẩu cá ngừ đại dương tại tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa… Đây là một trong những đề án nằm trong chủ trương chung hiện đại hóa tàu cá cũng như thực hiện chính sách này.

Theo dự báo, trữ lượng cá ngừ đại dương (cá ngừ vằn và cá ngừ mắt to) còn tương đối lớn. Trên cơ sở dự báo nguồn lợi, chúng ta sẽ cùng các địa phương tuyên truyền, giải thích cho ngư dân hiểu để tập trung khai thác những loại thủy sản có trữ lượng lớn này.

PV: Nguồn vốn vay lưu động cho ngư dân là rất quan trọng. Giải pháp nào để thực hiện, thưa đồng chí?

Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Đúng thế! Vay đóng tàu và chính sách tín dụng ngắn hạn (như vốn lưu động) là rất quan trọng. Từ trước tới nay, ngư dân thường phải vay nặng lãi của chủ vựa, nậu, sau đó bắt buộc phải bán sản phẩm cho họ. Nhưng bây giờ có tín dụng ngắn hạn này sẽ giúp từng chuyến ra khơi của ngư dân không phải phụ thuộc vào nậu, vựa. Tuy nhiên, để vay được vốn, vai trò của tổ chức tín dụng và lãnh đạo địa phương là rất quan trọng.

PV: Bộ có phương án gì để bảo vệ nguồn lợi thủy sản phát triển bền vững ?

Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Nếu để ngư dân đóng tàu tự phát sẽ không mang lại hiệu quả kinh tế mà còn gây ảnh hưởng đến việc bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản bền vững. Nghị định này đã rút kinh nghiệm từ những chính sách trước đây, đưa ra các cơ chế kiểm soát: Phải căn cứ quy hoạch, trên cơ sở hướng dẫn quy hoạch của Bộ NN&PTNT, căn cứ vào nguồn lợi thủy sản...

Trong Nghị định 67 nói rõ, các chủ tàu muốn hưởng chính sách này phải đăng ký với UBND xã, chính quyền xã sẽ xem thực sự chủ tàu đi biển thật không, khai thác vùng nào, nghề gì, từ đó trình lên huyện, tỉnh và phê duyệt danh mục.

Việc đăng ký sẽ biết được nhu cầu vay vốn của ngư dân, qua đó giám sát và định hướng ngư dân phát triển tàu theo nhóm nghề khuyến khích phát triển và những nhóm nghề không khuyến khích để bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

PV: Thứ trưởng cho biết có bao nhiêu mẫu tàu cá được lựa chọn? Ngư dân chọn mẫu tàu như thế nào thì được hỗ trợ vay vốn?

Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Dự kiến, sẽ có 24 mẫu tàu vỏ thép cho 6 nghề với quy mô từng cỡ tàu và từng nghề, các tàu này sẽ đáp ứng kỹ thuật riêng từng nghề. Những mẫu thiết kế này sẽ được công bố trước ngày 25-8, bảo đảm ngư dân được quyền chọn mẫu tàu, quy mô đầu tư, nghề phù hợp, đặt hàng doanh nghiệp đóng. Tuy nhiên, ngư dân hoàn toàn có thể không chọn theo mẫu thiết kế tàu của Bộ đưa ra, mà có thể tự thuê thiết kế nhưng chi phí sẽ cao vì mất khoảng 6% tổng chi phí đóng tàu.

PV: Dịch vụ hậu cần và bảo quản nghề cá là khâu yếu nhất của ngành thủy sản hiện nay. Vậy nguồn vốn của Chính phủ dành cho khâu này trong thời gian tới là bao nhiêu?

Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Vừa qua, Thủ tướng đã quyết định dành 4.500 tỷ đồng cho ngư dân vay vốn đóng tàu, cải hoán tàu để đánh bắt xa bờ. Kinh phí để bảo quản sau thu hoạch đã được quy định trong Quyết định 68 của Thủ tướng Chính phủ. Đây là vốn tín dụng, có chính sách ưu đãi khuyến khích bảo quản trong nông nghiệp.

Đối với hạ tầng nghề cá gồm cảng cá, khu neo đậu tránh, trú bão… nguồn vốn ít nên phải chọn dự án cấp bách, trọng điểm tại các đảo Bạch Long Vĩ, Cô Tô, Cồn Cỏ, Lý Sơn, Phú Quý và một số đảo khác. Cùng với đó, một số tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ có cảng cá và khu neo đậu hiện đang quá tải, đang đầu tư xây dựng dở dang, hoặc có cảng nhưng luồng lạch vào cảng khó khăn thì cũng sẽ được ưu tiên đầu tư.

PV: Vậy vấn đề nâng cao năng lực, trình độ của ngư dân khi có tàu vỏ sắt, tàu công suất lớn vươn khơi liệu có được chú trọng, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Vũ Văn Tám: Lâu nay, nghề cá của ngư dân chủ yếu theo kiểu cha truyền con nối, việc điều khiển tàu, thuyền và khai thác, đánh bắt hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm. Tuy nhiên, tàu vỏ thép, trang thiết bị hiện đại thì phải học. Trong Nghị định có quy định sẽ hỗ trợ 100% kinh phí đào tạo vận hành tàu, tập huấn kỹ thuật khai thác và bảo quản thủy sản trên tàu. Đối với đề án cá ngừ, chúng ta đã thuê cả chuyên gia Nhật Bản về hướng dẫn ngư dân. Bên cạnh đó, trong mỗi đội tàu như vậy có trưởng nhóm hoặc tổ trưởng có năng lực để hướng dẫn cho ngư dân.

PV: Xin cảm ơn Thứ trưởng!

NGUYỄN KIỂM (thực hiện)