QĐND - Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ đầu vụ dịch đến ngày 22-8, tại 4 quốc gia Tây Phi đã ghi nhận hơn 2.615 trường hợp mắc bệnh do vi-rút Ê-bô-la, trong đó có 1.427 người tử vong. Điều này cho thấy mức độ nguy hiểm của dịch bệnh này. Tuy Việt Nam chưa có trường hợp nào mắc bệnh do vi-rút Ê-bô-la nhưng luôn tiềm ẩn nguy cơ cao. Phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trao đổi với PGS, TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) về căn bệnh nguy hiểm này để bạn đọc được rõ hơn.

PGS, TS Trần Đắc Phu.

 

Tỷ lệ tử vong do nhiễm vi-rút Ê-bô-la lên tới 90%

Phóng viên (PV): Ông có thể cho biết, bệnh do vi-rút Ê-bô-la là bệnh gì?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Bệnh do vi-rút Ê-bô-la từng được biết đến là bệnh sốt xuất huyết do vi-rút Ê-bô-la. Đây thực sự là một bệnh rất nguy hiểm, thường dẫn đến tử vong, với tỷ lệ tử vong lên đến 90%. Bệnh tấn công cả người và động vật có vú (như khỉ, gô-ri-la, tinh tinh...). Dịch Ê-bô-la được phát hiện lần đầu vào năm 1976. Hiện chưa rõ nguồn gốc của vi-rút Ê-bô-la, song những bằng chứng hiện có cho thấy, có khả năng dơi ăn quả (Pteropodidae) là vật chủ tự nhiên của vi-rút này.

PV: Vậy vi-rút Ê-bô-la lây nhiễm sang người như thế nào, thưa ông?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Vi-rút Ê-bô-la lây truyền từ người sang người do tiếp xúc trực tiếp với vết xước trên da hay niêm mạc, với máu hay các chất tiết của cơ thể (phân, nước tiểu, nước bọt, tinh dịch...) của người mắc bệnh. Bệnh cũng có thể lây nhiễm khi vết xước trên da hay niêm mạc của người lành tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm bởi các chất tiết của người nhiễm vi-rút, như quần áo, ga trải giường nhiễm bẩn hay kim tiêm đã qua sử dụng.

PV: Những dấu hiệu đặc trưng và triệu chứng của bệnh do vi-rút Ê-bô-la là gì, thưa ông?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Những người bị nhiễm vi-rút Ê-bô-la thường có biểu hiện sốt đột ngột, vô cùng mệt mỏi, đau cơ, đau đầu, đau họng. Đây được coi là những dấu hiệu và triệu chứng điển hình. Tiếp theo là các triệu chứng nôn, ỉa chảy, phát ban, suy giảm chức năng thận, gan, và ở một số trường hợp có xuất huyết nội và ngoại. Kết quả xét nghiệm chẩn đoán những người nhiễm vi-rút Ê-bô-la cho thấy, số lượng bạch cầu và số lượng tiểu cầu thấp, men gan tăng cao. Thời gian ủ bệnh, hay thời gian từ khi nhiễm vi-rút đến khi xuất hiện triệu chứng, là từ 2 đến 21 ngày. Bệnh nhân trở thành nguồn lây bệnh ngay sau khi họ bắt đầu có triệu chứng. Nhưng trong thời gian ủ bệnh, họ không có khả năng lây lan. Bệnh do vi-rút Ê-bô-la chỉ có thể được chẩn đoán, xác định thông qua xét nghiệm.

PV: Xin ông cho biết, có thể làm gì để phòng nhiễm vi-rút Ê-bô-la và hiện đã có vắc-xin phòng bệnh do vi-rút Ê-bô-la chưa?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Hiện chưa có thuốc đặc trị hay vắc-xin phòng bệnh do vi-rút Ê-bô-la, nhưng nhiều phương pháp điều trị thuốc đang được phát triển. Việc nâng cao nhận thức về các yếu tố nguy cơ của bệnh và các biện pháp phòng tránh cho người dân hiện đang là biện pháp duy nhất để giảm số ca mắc và tử vong do vi-rút Ê-bô-la.

Người dân cần chủ động phòng ngừa

PV: Thưa ông, hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh do vi-rút Ê-bô-la, vậy người dân cần phải làm gì để phòng ngừa và điều trị hiệu quả dịch bệnh?

PGS, TS Trần Đắc Phu: WHO đã khuyến cáo người dân cần đến cơ quan y tế công cộng để được cung cấp thông tin và hướng dẫn đáng tin cậy về bệnh do vi-rút Ê-bô-la. Mặc dù hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nào cho căn bệnh này, song phương pháp điều trị tốt nhất là bệnh nhân được nhân viên y tế điều trị hỗ trợ tích cực, tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp phòng, chống nhiễm khuẩn. Bệnh do vi-rút Ê-bô-la có thể được kiểm soát thông qua các biện pháp bảo vệ đã được khuyến cáo.

PV: Giả sử trong cùng một chuyến bay mà có người bị nhiễm vi-rút Ê-bô-la, thì liệu có an toàn cho những người xung quanh hay không?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Cũng như những người bị ốm hay mắc bất kỳ bệnh nào khác, người đã bị phơi nhiễm vi-rút Ê-bô-la khi chưa có biểu hiện phát bệnh vẫn có khả năng đi du lịch, di chuyển bình thường trên các phương tiện giao thông. Tuy nhiên, nếu người đó chưa xuất hiện triệu chứng thì họ không có khả năng làm lây bệnh do vi-rút Ê-bô-la cho những người xung quanh. Còn nếu đã có triệu chứng, tức là khi bắt đầu cảm thấy những dấu hiệu đầu tiên, họ cần đến ngay cơ sở y tế để được chăm sóc và điều trị. Đồng thời, họ cũng cần phải thông báo cho phi hành đoàn hay đoàn thủy thủ (nếu đi tàu thủy). Những người đang đi du lịch mà xuất hiện triệu chứng bệnh do vi-rút Ê-bô-la cần phải được cách ly để tránh lây truyền cho người khác. Mặc dù nguy cơ đối với những người đồng hành trong trường hợp đó là rất thấp, song cần điều tra ngược lại quá trình tiếp xúc trong những tình huống như vậy.

PV: Thưa ông, biện pháp hữu hiệu nhất hiện nay mà mọi người đều có thể thực hiện được để phòng vi-rút Ê-bô-la là biện pháp nào?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Biện pháp phòng bệnh hữu hiệu là thực hành vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên với xà phòng, dung dịch sát khuẩn; tránh tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch tiết, các vật dụng của người, động vật nhiễm bệnh hoặc các vật có thể đã tiếp xúc với máu, dịch tiết của người, động vật nhiễm bệnh. Trong thời điểm hiện nay, cũng nên hạn chế đi đến các quốc gia đang có dịch bệnh Ê-bô-la khi không cần thiết. Đặc biệt là 4 quốc gia vùng Tây Phi đang có dịch bệnh là Li-bê-ri-a, Ghi-nê, Xi-ê-ra Lê-ôn và Ni-giê-ri-a. Nếu trong trường hợp phải đi, cũng cần tìm hiểu thông tin tình hình dịch bệnh Ê-bô-la tại nơi đến để có các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm cho bản thân.

PV: Xin cảm ơn ông!

THU HƯƠNG (thực hiện)