Các đại biểu cơ bản nhất trí với sự cần thiết xây dựng đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc-Nam phía Đông và cho rằng tuyến đường có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế của đất nước, kết nối trung tâm chính trị Thủ đô Hà Nội và trung tâm kinh tế TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, việc huy động nguồn lực hiện là thách thức lớn nhất đối với dự án quan trọng này.
Đại biểu Đoàn TP Hà Nội thảo luận chiều 8-11. Ảnh: Thảo Nguyễn.
Đại biểu Nguyễn Phi Thường (Đoàn TP Hà Nội) cho biết, với tốc độ sở hữu xe hơi ở nước ta hiện nay (khoảng 20 người sở hữu 1 xe hơi), đến năm 2020 ở mức tăng cao hơn, đòi hỏi hạ tầng giao thông phải đáp ứng yêu cầu. Bên cạnh đó, đất nước ta trải dài Bắc-Nam, nhu cầu vận tải tuy có nhiều phương thức nhưng hiện tập trung chủ yếu là vận tải đường bộ. Trong khi đó, hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ ở nước ta vẫn xếp ở thứ hạng thấp so với thế giới. Hiện nay, tốc độ lưu chuyển hàng hóa dọc bắc-nam khoảng 40-45km/giờ. Do đó, đại biểu cho rằng, Việt Nam cần có đường cao tốc Bắc–Nam để tăng tốc độ di chuyển hàng hóa, tăng tốc phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh-quốc phòng.
Tuy vậy, đại biểu cho rằng, vốn đầu tư lớn là một thách thức đối với dự án, nhất là trong bối cảnh hiện nay. Đại biểu cho rằng, tuy đã lường trước được khó khăn này nhưng Chính phủ cần có những giải pháp, tháo gỡ cụ thể.
Đại biểu cho rằng một số dự án giao thông đã triển khai như dự án đường Hồ Chí Minh và các dự án BOT là những bài học kinh nghiệm lớn rút ra cho dự án cao tốc Bắc-Nam về thời gian đầu tư, mức đầu tư, kết cấu đường, nhà thầu, tiêu chuẩn đường, chất lượng đường...cần tính toán, xem xét kỹ để rút kinh nghiệm.
Về một số ý kiến cho rằng tại sao đoạn đường phải chia ra thành nhiều đoạn, đại biểu cho rằng, tính đến năm 2020 khi khối lượng hàng hóa và hành khách lưu chuyển trên Quốc lộ 1 vượt quá tải trọng Quốc lộ 1 thì một số đoạn sẽ hoàn thành, đưa vào sử dụng trước, nhằm “tiếp sức”, góp phần vận chuyển lưu lượng bắc-nam thông suốt.
Cũng tán thành với sự cần thiết xây dựng cao tốc, đại biểu Nguyễn Văn Thắng (Đoàn TP Hà Nội) cho rằng cần xem xét kỹ về nguồn lực, bảo đảm tính khả thi của dự án. Nêu thực trạng trong giai đoạn vừa qua, dư luận đặt vấn đề về sự minh bạch trong các dự án BOT, đại biểu cho rằng dự án cần huy động nguồn vốn từ nước ngoài khá lớn.Tuy nhiên, theo đại biểu, ở thời điểm hiện nay, nếu triển khai 8 dự án bằng hình thức BOT thì việc huy động nguồn vốn nước ngoài thì rất khó khăn. Bởi lẽ, trước nay, nếu huy động vốn từ các tổ chức nước ngoài thì đòi hỏi phải có bảo lãnh của Chính phủ nhưng hiện không có bảo lãnh của Chính phủ cho vốn nước ngoài. Bên cạnh đó, cần có cơ chế minh bạch cùng những những ưu đãi đặc biệt thì mới có hy vọng huy động được các nhà đầu tư nước ngoài. Cũng theo đại biểu Nguyễn Văn Thắng, sự bất ổn trong cơ chế, chính sách của chúng ta hiện nay cũng là một rào cản. Một dự án BOT có nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào mà luôn xảy ra tình trạng đình trệ, thu phí bằng tiền lẻ như trong thời gian vừa qua...cũng khiến các nhà đầu tư nước ngoài rất e dè. Do vậy, đại biểu nhấn mạnh, việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài hiện khá khó khăn.
Đại biểu Nguyễn Văn Thắng (Đoàn TP Hà Nội) phát biểu. Ảnh: Nguyễn Thảo.
Như vậy, theo đó, dự án này chỉ có thể kêu gọi nguồn vốn từ các nhà đầu tư trong nước. Tuy nhiên, mỗi dự án trong 8 dự án này đều có nguồn vốn rất lớn, có những dự án có mức đầu tư lên tới 15.000 tỉ đồng nên khó có nhà đầu tư nào dám đứng ra đấu thầu. Kể cả có nhiều nhà đầu tư cùng góp sức vào thì cũng chỉ được khoảng 15% tối thiểu theo quy định hiện nay. Trong khi đó, với những rủi ro xảy ra trong các dự án BOT thời gian vừa qua thì các ngân hàng cũng rất e ngại trong việc hỗ trợ vốn vay cho các nhà đầu tư trong nước.
“Có những tuyến đường như Cam Lộ, La Sơn, khi triển khai thì có những dự án song song như đường Hồ Chí Minh, Quốc lộ 1... thì lưu lượng lưu thông sẽ chia ra, do đó, ứng xử của ta như thế nào để thu hút nhà đầu tư?”, đại biểu Nguyễn Văn Thắng đặt câu hỏi. Đại biểu Nguyễn Văn Thắng đề nghị Chính phủ cần có phương án dự phòng nguồn vốn để thay thế, bảo đảm tính khả thi của dự án trong trường hợp không thể huy động được nguồn vốn, đồng thời có chính sách kêu gọi các ngân hàng tham gia hỗ trợ vốn, bảo đảm tính khả thi của dự án.
THẢO NGUYỄN