Cần một “Hội nghị Diên Hồng” về thi cử

QĐND Online - Ngày 29-7, tại Hội nghị tổng kết năm học 2013-2014, triển khai nhiệm vụ năm học 2014-2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã công bố dự thảo Phương án tổ chức Kỳ thi Trung học phổ thông (THPT) quốc gia thay thế cho kỳ thi tốt nghiệp THPT và Kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng. Đây là một sự kiện quan trọng đánh dấu quyết tâm đổi mới thi cử, một mũi đột phá then chốt trong đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay…

Với tính chất quan trọng đó, hội nghị năm nay không tổ chức trực tuyến như mọi năm mà tổ chức trực tiếp, với sự có mặt của lãnh đạo các cơ sở giáo dục trong cả nước. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã tới dự và chỉ đạo hội nghị.

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam phát biểu tại Hội nghị.

Việc hướng tới một kỳ thi quốc gia chung thay thế hai kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đại học, cao đẳng rất gần nhau nhưng chất lượng thi lại “vênh” nhau đã được Bộ GD-ĐT chuẩn bị từ lâu. Bộ GD-ĐT dự kiến lộ trình ban đầu sẽ thực hiện việc này sau năm 2016. Tuy nhiên, với tinh thần quyết tâm đổi mới, trong các cuộc làm việc gần đây, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã chỉ đạo ngành giáo dục đẩy nhanh tiến độ, có thể triển khai ngay từ năm 2015. Đây là điểm đột phá trong lộ trình thực hiện nghị quyết Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, bước đầu nhằm thay đổi phương pháp dạy học, đánh giá ở bậc phổ thông.

Ngay sau chỉ đạo của Phó thủ tướng, dư luận đặc biệt quan tâm kỳ thi quốc gia sẽ tổ chức như thế nào? Liệu có thể thực hiện ngay vào năm 2015 hay không? Những nội dung dự thảo phương án kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia do Bộ GD-ĐT công bố và thảo luận ngày 29-7 đã phần nào trả lời các câu hỏi đó.

Theo phương án Bộ GD-ĐT đưa ra, kỳ thi này sẽ nhằm hai mục đích xét công nhận tốt nghiệp THPT và là căn cứ quan trọng cho việc xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng, dạy nghề. Kỳ thi được tổ chức vào tuần thứ 2 của tháng 6 hằng năm. Địa điểm tổ chức thi được bố trí thành cụm thi theo địa bàn tỉnh. Tại mỗi tỉnh có thể có một hoặc một số cụm thi tập trung ở thành phố, thị xã, thị trấn. Các điểm thi là các trường THPT và các trường đại học, cao đẳng. Địa điểm chấm thi được thành lập các cụm chấm thi theo vùng, miền. Hội đồng coi thi, Hội đồng chấm thi gồm: Thành viên là cán bộ, giáo viên của sở GD-ĐT và cán bộ, giảng viên của các trường đại học, cao đẳng.

Về đề thi, hiện nay, Bộ GDĐT đang đảm nhiệm việc tổ chức ra đề thi. Trong tương lai, việc này sẽ do Trung tâm Đánh giá chất lượng giáo dục phổ thông quốc gia đảm nhận. Nội dung câu hỏi của đề thi ở cả 4 mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao, vừa có phần cơ bản đáp ứng cho hầu hết thí sinh, vừa có phần nâng cao nhằm phân hóa trình độ học sinh phục vụ công tác tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng. Về hình thức thi và thời gian làm bài thi: Các môn Toán, Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí thi tự luận: 180 phút; các môn Vật lí, Hóa học, Sinh học, Ngoại ngữ thi trắc nghiệm: 90 phút.

Sẽ thi 8 môn, gồm: Toán, Ngữ văn, Vật lí, Hoá học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí và Ngoại ngữ; có 8 buổi thi trong 4 ngày, mỗi buổi thi một môn. Để được xét công nhận tốt nghiệp THPT, mỗi thí sinh phải dự thi 4 môn (gọi là các môn thi tối thiểu) gồm: 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và một môn do thí sinh tự chọn trong số các môn: Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử và Địa lí.

Kết quả của 4 môn thi tối thiểu được sử dụng để xét công nhận tốt nghiệp THPT; kết quả 4 môn thi này cũng được sử dụng để đăng ký xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng có các môn thi phù hợp với ngành đào tạo.

Trong kỳ thi, 8 môn học ở lớp 12 THPT gồm: Toán, Ngữ văn, Vật lí, Hoá học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí và Ngoại ngữ được chọn để tổng hợp thành 5 bài thi gồm: Toán; Ngữ văn; Ngoại ngữ; Khoa học Tự nhiên (gồm Vật lí, Hóa học và Sinh học); Khoa học Xã hội (gồm Lịch sử và Địa lí). Có 5 buổi thi trong 2,5 ngày, mỗi buổi thi một bài thi.

Mỗi thí sinh phải thi 4 bài thi gồm: 3 bài thi bắt buộc là Toán, Ngữ văn và Ngoại ngữ; một bài thi do học sinh tự chọn từ Khoa học Tự nhiên hoặc Khoa học Xã hội.

Trong kỳ thi, 11 môn học ở lớp 12 THPT gồm: Toán, Ngữ văn, Vật lí, Hoá học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí, Ngoại ngữ, Tin học, Công nghệ và Giáo dục công dân được chọn để tổng hợp thành 4 bài thi gồm: Toán - Tin (gồm các môn Toán và Tin học); Khoa học Tự nhiên (gồm Vật lí, Hóa học, Sinh học và Công nghệ); Khoa học Xã hội (gồm Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí và Giáo dục công dân); Ngoại ngữ. Có 4 buổi thi trong 2 ngày, mỗi buổi thi 1 bài thi. Mỗi thí sinh phải thi cả 4 bài thi nói trên.

Học sinh Trường THPT Phan Đình Phùng sau kỳ thi tốt nghiệp THPT 2014.

Ngay sau khi Bộ GD-ĐT công bố các phương án trên, lãnh đạo nhiều cơ sở giáo dục và đào tạo đã thảo luận sôi nổi về vấn đề này. Nhiều ý kiến như ông Bùi Đức Cường, lãnh đạo Sở GD-ĐT Thái Nguyên, bà Vũ Thị Bích Việt, Phó chủ tịch UBND tỉnh Tuyên Quang,  ông Lê Hồng Sơn, Giám đốc Sở GD-ĐT TP Hồ Chí Minh đều cho rằng, nên thực hiện phương án 1 vì cách thức tổ chức thi theo phương án này phù hợp thực trạng dạy học ở bậc phổ thông hiện nay. Mặt khác, cả thầy và trò ở các trường THPT đều cần có khoảng thời gian cần thiết để chuẩn bị, thích ứng. Phương án 2 cũng là một phương án có rất nhiều ưu điểm nhưng theo nhiều đại biểu, nên để tới năm 2016 thực hiện, sau khi đã chuẩn bị kỹ các điều kiện cần thiết…

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã khẳng định như vậy khi phát biểu tại hội nghị. Phó Thủ tướng cho biết, nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới đã chỉ rất rõ 21 năm qua, Việt Nam tăng trưởng 5,7%, cao thứ hai thế giới. Nhưng nếu để đi theo quỹ đạo về mặt kinh tế của Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) thì trong vòng 20 năm tới Việt Nam phải tăng trưởng trung bình 9%, còn nếu chỉ tăng trưởng ở mức 5-6% thậm chí 7%/năm thì chúng ta sẽ đi theo quỹ đạo của Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a, Ai Cập. Để tăng trưởng cao và liên tục, nhân lực là nhân tố quyết định. Phó thủ tướng cho rằng, phải đẩy nhanh đổi mới thi cử. “Nếu chúng ta không tổ chức một kỳ thi quốc gia trước khi các cháu học hết phổ thông thì việc học sẽ bị sao nhãng, chúng ta chỉ có thể tin vào những đánh giá ở học bạ. Nếu các cơ sở giáo dục đều gương mẫu, đều trong sạch thì chắc không cần thi. Còn thi từng trường, từng tỉnh có được không? Các tỉnh còn có hiện tượng vì thành tích nên lật đi lật lại mới thấy chưa bỏ thi tốt nghiệp được. Vừa qua, Bộ GD-ĐT đã rất đúng với xu thế và ý kiến của xã hội là cho các trường có thể tự tuyển sinh riêng. Nếu Bộ GD-ĐT làm tốt một kỳ thi này như phương án đưa ra thì các trường sẽ không thi riêng. Còn nếu họ không tin vào kết quả kỳ thi này, họ vẫn tổ chức thi riêng”, Phó thủ tướng nói.

Phó thủ tướng cũng nêu ra những khó khăn và chỉ đạo, nếu còn một kỳ thi phải làm nghiêm túc, trách nhiệm. Nếu thi ở địa phương, giáo viên về, cộng ba môn lại thành một bài thi 3 người chấm, thêm nhiều khó khăn cho ngành giáo dục nhưng có lợi cho xã hội thì vẫn nên làm. Tổ chức thi, chấm thi thì phải nghiêm túc, kết quả phải trung thực và có tác dụng. Trước đây đã làm nghiêm một năm có nơi tụt xuống chỉ 60% nhưng 1-2 năm sau lại lên 80-90%, 95% đỗ tốt nghiệp. Lần này đổi mới căn bản phải nghiêm.

Theo Phó thủ tướng, các phương án mà Bộ GD-ĐT nêu ra cũng có thể chưa đầy đủ, thậm chí còn nhiều phương án nữa để cùng bàn, lấy ý kiến, phân tích một cách khoa học, cầu thị và chỉ nên làm khi chúng ta đã tính chắc.

Tại hội nghị, lãnh đạo Bộ GD-ĐT chưa chốt lại việc chọn phương án nào mà khẳng định sẽ tiếp tục tiếp thu ý kiến, phân tích kỹ để có cơ sở quyết định.

Sau hội nghị tổng kết, những đổi mới trong thi cử sẽ tiếp tục được thảo luận tại Hội nghị cán bộ chủ chốt Đại học, thảo luận trong toàn ngành, lấy ý kiến đóng góp các chuyên gia, của toàn xã hội trên các phương tiện thông tin báo chí. Tất cả các nguồn ý kiến sẽ được Bộ GD-ĐT tổng hợp, báo cáo Hội đồng giáo dục quốc gia. Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho biết, Bộ mong nhận được các ý kiến thảo luận góp ý của các chuyên gia, các cơ sở giáo dục, đào tạo và của toàn xã hội để hoàn thiện Phương án và nếu nhận được sự đồng thuận cao thì sẽ công bố Phương án tổ chức thi chính thức trong tháng 9-2014 để triển khai áp dụng từ năm 2015.

Bây giờ là thời điểm ngành giáo dục rất cần sự góp ý, hiến kế của toàn xã hội, nhất là của các chuyên gia giáo dục. Rất cần có một “hội nghị Diên Hồng” về kỳ thi này để có một phương án thi tối ưu nhất. Báo Quân đội nhân dân rất mong nhận được sự góp ý về phương án kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia của bạn đọc trong và ngoài quân đội.