Đạo thầy trò, trường học hạnh phúc chính là tiền đề để thực hiện văn hóa học đường, hướng tới các giá trị chân - thiện - mỹ trong mỗi con người.
Những “hạt giống” hạnh phúc
“Các bạn đã sẵn sàng chưa? Chúng ta hãy bước vào con tàu Vật lý kỳ ảo...”. Cô giáo vừa dứt hiệu lệnh, những tiếng reo hò đồng loạt vang lên hưởng ứng. Gương mặt của các học sinh đầu cấp vài phút trước còn rụt rè, ngần ngại bỗng hoạt bát, phối hợp ăn ý cùng những người bạn mới quen qua các trò chơi khoa học bất ngờ và thú vị. Cứ như vậy, buổi đến trường đầu tiên của các em học sinh lớp 6 Trường THCS Bế Văn Đàn (Đống Đa, Hà Nội) là chuyến “du hành” khám phá các trạm trải nghiệm Hóa học diệu kỳ, Tiếng Anh vui vẻ và Toán học thần tốc. Các em đã có buổi làm quen với ngôi trường, thầy cô và bạn bè mới tràn ngập tiếng cười hạnh phúc. Nói cách vượt qua các thử thách, em Lê Minh Quân, học sinh lớp 6T1 hào hứng cho biết: “Để chiến thắng, trước hết em phải chơi hết mình và có tinh thần đồng đội. Tiếp đến quan sát, lắng nghe kỹ yêu cầu của cô và học hỏi qua sự hướng dẫn của các anh chị lớp trên. Em không nghĩ trường mới lại vui đến thế!”.
    |
 |
| Học sinh Trường THPT FPT Hà Nội (Thạch Thất, Hà Nội) phấn khởi trong ngày đến trường. |
Với mong muốn buổi gặp mặt đầu tiên sẽ để lại kỷ niệm đẹp trong hành trình trưởng thành của học sinh, cô giáo Đào Thị Hồng Hạnh, Hiệu trưởng Trường THCS Bế Văn Đàn chia sẻ: “Chúng tôi hy vọng chương trình có thể giúp các con nhanh chóng làm quen với môi trường học tập mới, góp phần hình thành các kỹ năng giao tiếp, hợp tác khi làm việc nhóm. Cùng với đó, sự kết nối giữa phụ huynh, học sinh và giáo viên giúp các bên thấu hiểu và cùng chung tay tạo dựng môi trường học tập theo định hướng học để biết, học để làm, học để cùng chung sống và học để tự khẳng định mình”.
Tham gia khóa tập huấn Dự án “Trường học hạnh phúc” do Phòng Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) quận Ba Đình (Hà Nội) tổ chức cuối tháng 8 vừa qua, cô giáo Đoàn Thị Hải Quỳnh, Phó hiệu trưởng Trường Liên cấp Thực Nghiệm cho biết: “Khóa tập huấn đặt trọng tâm vào việc hỗ trợ cho các thầy cô giáo có được khung lý thuyết về khoa học hạnh phúc, cũng như khoa học não bộ và các kiến thức liên quan mật thiết đến trẻ em. Các phương pháp và bài tập thực hành giúp “năng lực hạnh phúc” được bắt đầu từ chính giáo viên-người đảm nhiệm vai trò nuôi dưỡng, chăm sóc, dạy bảo các em học sinh. Thầy cô được hiểu sâu hơn về trí tuệ cảm xúc của con người nói chung và các phản ứng cảm xúc của học trò nói riêng, nhằm tạo môi trường an toàn, tràn đầy tình yêu thương, tôn trọng các em”.
Cụ thể hóa điều đó, mỗi trường tùy vào điều kiện cụ thể lại có những mô hình, cách làm phù hợp. Nhiều trường bắt đầu bằng việc xây dựng thói quen đọc sách cho học sinh. Những câu chuyện có thật trong mỗi cuốn sách khiến các bài học đạo đức trở nên dễ tiếp nhận hơn, học sinh dễ nhớ và có thể vận dụng vào thực tế cuộc sống. Nếu như đọc sách giúp học sinh có thêm hiểu biết, nuôi dưỡng tâm hồn, thì lao động trong trường học lại giúp các em biết trân quý những thành quả lao động và có lối sống tích cực hơn; đặc biệt hạn chế bạo lực học đường.
|
 |
| Học sinh Trường THCS Bế Văn Đàn (Đống Đa, Hà Nội) hào hứng với những trải nghiệm khoa học. |
Thăm vườn rau sạch, xanh mướt nằm trong khuôn viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú THPT Miền Tây (thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái) thấy rõ những thành quả của mục tiêu giáo dục thông qua lao động thực tế. Tự tay làm các công đoạn từ gieo hạt, trồng cây con, nhổ cỏ, tỉa lá, xới đất, tưới nước cho cây... và cuối cùng là thu hoạch, em Hoàng Thị Thợi chia sẻ niềm vui như được nhân đôi bởi những luống rau không chỉ giúp các em cải thiện bữa ăn, mà như một liều thuốc tinh thần, giúp học sinh giảm bớt căng thẳng, có trái tim biết yêu thương, biết chăm sóc và giúp đỡ người khác hơn.
Giữ đạo thầy-trò, nền tảng xây dựng văn hóa học đường
Trước thềm năm học mới, Bộ GD&ĐT phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức Hội nghị toàn quốc “Đẩy mạnh công tác xây dựng văn hóa học đường”. Trước đó, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số 06/2019/TT-BGDĐT ngày 12-4-2019 quy định Quy tắc ứng xử và hướng dẫn cho các đối tượng quản lý, giáo viên, nhân viên, học sinh, cha mẹ học sinh và những người khác khi đến trường học.
Trong nhà trường, hoạt động quan trọng nhất là dạy và học, quan hệ quan trọng nhất là quan hệ giữa thầy và trò; các giá trị có thể khái quát nhất chính là chân-thiện-mỹ. Bởi vậy, mô hình “Trường học hạnh phúc” với 21 tiêu chí, trong đó 3 tiêu chí quan trọng, có tính cốt lõi là: Yêu thương, an toàn và tôn trọng, do Bộ GD&ĐT triển khai từ năm 2019 đã nhanh chóng được nhân rộng trong nhiều cơ sở giáo dục trên cả nước.
Hướng tới giải quyết các vấn đề về hệ giá trị và các nguyên tắc ứng xử căn bản trong học đường một cách lâu dài, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định: “Với một giá trị rộng lớn như văn hóa nếu không tìm chỗ dựa để triển khai sẽ rất khó. Đầu tiên là nhà trường, thầy trò cần củng cố và làm thật tốt yếu tố tuân thủ pháp luật, tuân thủ các nguyên tắc, hoàn thiện và triển khai tốt bộ quy tắc ứng xử trong trường học, các chuẩn về đạo đức của nhà giáo, chuẩn trường học. Có như vậy mới rõ ràng để thực thi, có tiêu chí để hành động, có chỗ để thưởng phạt, khen chê. Làm tốt được những phương diện này cũng sẽ làm ngay ngắn được trường học. Trường học ngay ngắn, thầy ra thầy, trò ra trò mới có thể nói tới các giá trị khác được”.
|
 |
Niềm vui của học sinh Trường phổ thông liên cấp The Dewey Schools (Cầu Giấy, Hà Nội) trong năm học mới. Ảnh: Hiếu Nguyễn
|
Nhìn lại những việc đã làm được trong giai đoạn vừa qua về xây dựng văn hóa học đường, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng đã có những việc làm được, nhưng cũng còn nhiều việc phải tiếp tục làm tốt hơn. Trong đó, cần quan tâm cải thiện cơ sở vật chất trường học. Bởi khi trường học quá nghèo, lớp học tạm bợ, cơ sở vật chất thiếu thốn, đường đến trường của thầy cô còn khó khăn thì việc triển khai văn hóa học đường sẽ không dễ dàng.
Việc xây dựng hệ thống niềm tin, giá trị, chuẩn mực, thói quen, được các thành viên trong nhà trường thừa nhận, làm theo rất cần đến sự trung thực trong giáo dục. Để trường học không chỉ là nơi truyền thụ kiến thức mà còn là nơi bảo tồn và lưu truyền các giá trị văn hóa, nơi đào luyện những lớp người mới, chủ nhân gìn giữ và sáng tạo văn hóa cho tương lai.\
Bài và ảnh: THU HÀ