Người mẹ, người anh, người chị Lào

Đã có không ít câu chuyện về những người dân Lào tận tình chăm sóc, cứu chữa các chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam trên đất nước Lào khi họ bị thương, bị những cơn sốt rét rừng hành hạ, sẵn sàng mang cả thóc giống để giã gạo nấu cháo, sẵn sàng truyền hơi ấm cho bộ đội tình nguyện như dành cho những người thân của mình.

Riêng đối với ông Nguyễn Văn Nghiệp, Phó trưởng ban liên lạc toàn quốc Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam tại Lào, “ruột thịt” và “con em một nhà” là những gì ông liên tục nói đến khi kể về những người dân Lào thủy chung, son sắt mà ông có dịp tiếp xúc trong thời kỳ cùng chiến đấu khốc liệt, gian khổ và tràn đầy niềm tin tất thắng của cả hai dân tộc.

“Cùng với nhận thức đúng đắn về nghĩa vụ quốc tế đối với cách mạng Lào, sự tin yêu, đùm bọc, che chở của nhân dân các bộ tộc Lào đã giúp chúng tôi vượt qua mọi khó khăn, gian khổ”, ông Nghiệp khẳng định.

Ông Nghiệp còn nhớ vào năm 1950, trong một lần xuống thăm thủ trưởng bị ốm đang nghỉ tại một nhà dân ở tỉnh Attapeu, ông đã gặp và trò chuyện với người mẹ của gia đình đó. Thấy người chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam tuổi đời còn trẻ, hiền lành, lại biết được ông ở quê nhà còn mẹ già và các em thơ, bà rất thương, ngỏ ý muốn giới thiệu cho cô con gái xinh xắn tên là Simon.

Tuy nhiên, điều kiện lúc bấy giờ không cho phép ông nghĩ đến chuyện tình cảm riêng tư. Dù đôi trẻ không nên duyên với nhau, song người mẹ Lào ấy vẫn quý mến, nhận ông làm con nuôi. Bà đặt cho ông một cái tên Lào là Khamsy. “Chữ “Kham” trong tiếng Lào có nghĩa là “vàng”, chữ “sy” liên quan tới tên của cô con gái Simon.

Nhân dân Lào chào đón Quân tình nguyện Việt Nam. Ảnh từ Sách ảnh “Quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào”/Nhà xuất bản Thông tấn

Cái tên Khamsy mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự trân trọng, cho thấy mẹ xem tôi như con ruột. Trong suốt thời gian hoạt động tại Attapeu, tôi luôn được gia đình mẹ đùm bọc, che chở”, ông kể.

Đến giai đoạn 1954-1955, khi hoạt động tại tỉnh Champasak, ông Nghiệp được phía bạn bố trí một đảng viên giúp đỡ. Người đảng viên tên Ki cùng vợ tên là Chom lấy nhau nhiều năm nhưng chưa có con. Biết được hoàn cảnh gia đình của ông, nên vợ chồng người đảng viên ấy lại càng thương và đối xử không khác gì em ruột. Bất kể nắng mưa, ngày đêm, người chồng làm liên lạc, dẫn đường đưa ông đi xuống cơ sở, trong khi người vợ lo việc cơm nước, tiếp tế lương thực.

“Anh ấy luôn đi trước thăm dò tình hình để bảo đảm an toàn. Những lúc ở nhà, anh chị thay phiên nhau canh gác để tôi được nghỉ ngơi. Vì nhiệm vụ nên phải đến sau này khi hòa bình lập lại, tôi mới có dịp về thăm nhưng tiếc rằng cả hai anh chị đều đã qua đời”, ông bùi ngùi nhớ lại.

Nhắc tới sự đùm bọc, che chở của đôi vợ chồng người Lào, ông Nghiệp nói rằng câu chuyện ấy lại gợi nhớ cho ông về một nữ đảng viên kiên trung, bất khuất của cách mạng Lào tên Bua mà ông quen biết ở Champasak. Năm 1955, trong một lần trên đường mang lương thực tiếp tế cho các chuyên gia Việt Nam, bà bị địch bắt giam.

Dùng nhiều đòn tra khảo không được, chúng đưa bà cùng một tù nhân khác đến trước hai cái huyệt đã được đào sẵn. Chúng bịt mắt, nổ súng dọa giết nhưng không khuất phục được bà, cuối cùng địch đành đưa hai người trở lại nơi giam giữ.

“Giam giữ thêm một thời gian, sử dụng nhiều thủ đoạn nhưng không khiến chị Bua hé răng nửa lời và cũng vì không tìm được chứng cứ, chúng buộc phải thả chị. Sau khi nghỉ ngơi lấy lại sức và nghe ngóng tình hình, chị Bua bắt liên lạc lại với tổ chức và tích cực hoạt động, cống hiến cho cách mạng”, ông kể.

Quy luật tồn tại và phát triển

Với tinh thần quốc tế vô sản và thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Giúp bạn là tự giúp mình”, Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh, kề vai sát cánh cùng quân và dân các bộ tộc Lào chiến đấu và chiến thắng vẻ vang trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân và đế quốc như Chủ tịch Kaysone Phomvihane từng khẳng định: “Xương máu của nhân dân Việt Nam đã nhuộm đỏ khắp nơi trên đất nước Lào vì nền độc lập của Lào”, “sự giúp đỡ của Việt Nam đối với Lào đã xây dựng nên mối quan hệ đặc biệt”.

Những chiến công hiển hách và tấm lòng son sắt của Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam không thể diễn tả hết bằng lời và không bao giờ phai nhòa trong tâm khảm nhân dân Lào. “Lúc nào Đảng, Nhà nước và nhân dân Lào cũng ghi nhớ sự hy sinh, đổ mồ hôi, xương máu cao cả của Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam giúp cách mạng Lào trước đây. Sự giúp đỡ này giống như sự giúp đỡ anh em trong một gia đình, như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Giúp bạn là tự giúp mình”, Đại sứ Lào tại Việt Nam Sengphet Houngboungnuang nêu rõ.

Nếu như nhân dân Việt Nam đã hy sinh xương máu cho cách mạng Lào thì ở chiều ngược lại, nhân dân Lào cũng hy sinh tính mạng và của cải để giúp đỡ cách mạng Việt Nam. Như Tổng Bí thư Lê Duẩn từng khẳng định: “Hai Đảng, hai dân tộc chúng ta giúp đỡ lẫn nhau, nếu chỉ thấy sự giúp đỡ của một bên là không đúng”. “Với tình cảm đặc biệt, Đảng, Nhà nước và nhân dân Lào đã ủng hộ hết sức mình, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho Việt Nam mở “Đường Hồ Chí Minh” đi qua lãnh thổ Lào để “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, giải phóng hoàn toàn miền Nam Việt Nam, thống nhất đất nước”, Đại sứ Sengphet Houngboungnuang nhấn mạnh.

Sự hy sinh cao đẹp và vô cùng to lớn đó trở thành sức mạnh vô song, nguồn động lực lớn lao, góp phần đưa cách mạng hai nước Việt Nam-Lào đi tới thắng lợi vĩ đại vào năm 1975, kết thúc hàng chục năm chiến tranh, lập nên kỳ tích chiến thắng thực dân và đế quốc xâm lược.

Kể từ khi hai nước tiến hành công cuộc đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân cách mạng Lào đã cùng phối hợp chặt chẽ, đưa cách mạng hai nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế-xã hội và tiến bước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, ghi thêm một kỳ tích mới của mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào.

Thực tiễn lịch sử ấy, theo Đại sứ Việt Nam tại Lào Nguyễn Bá Hùng và Đại sứ Sengphet Houngboungnuang, đã khẳng định mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Lào là tài sản chung vô giá của hai dân tộc, là quy luật tồn tại và phát triển, là nhân tố quan trọng bảo đảm thắng lợi của sự nghiệp cách mạng mỗi nước.

(còn nữa)

HOÀNG VŨ