Chúng tôi có mặt trên Tàu CSB 2004 của Hải đội 421, Hải đoàn 42, Bộ tư lệnh (BTL) Vùng Cảnh sát biển 4 vào thời điểm cán bộ, chiến sĩ chuẩn bị đi biển. Trong chuyến hải trình này, ngoài trực trên biển, Tàu CSB 2004 có nhiệm vụ tuyên truyền cho ngư dân hiểu hơn về tác hại của việc khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định. Cũng như những lần đi biển khác, cán bộ, thuyền viên trên tàu đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng và kiểm tra, bồi dưỡng kiến thức về pháp luật cho lực lượng làm nhiệm vụ chủ yếu. Họ có thể giải đáp mọi thắc mắc của ngư dân ngay trên biển. Ngoài ra, cán bộ, chiến sĩ của Tàu CSB 2004 còn mang theo quà tặng ngư dân rất thiết thực và ý nghĩa. Đó là các tờ rơi, cờ Tổ quốc, áo phao, ảnh Bác Hồ và các nhu yếu phẩm thiết yếu.

Bộ tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4 tổ chức cho chủ các phương tiện và thuyền trưởng tàu cá ký cam kết không vi phạm IUU. 

Trao ảnh Bác Hồ, cờ Tổ quốc và tờ rơi tuyên truyền chống khai thác IUU tặng ngư dân tại một hội nghị ở Phú Quốc (Kiên Giang). 

Hè năm 2022, chúng tôi có chuyến khảo sát các tỉnh ven biển miền Trung và Tây Nam Bộ về tình trạng vi phạm IUU và các biện pháp gỡ “thẻ vàng” của chính quyền các địa phương. Khi đến các gia đình ngư dân có tàu cá bị nước ngoài bắt giữ vì xâm phạm vùng biển, chúng tôi thấy một thực tế là, do nguồn hải sản trên vùng biển nước ta ngày càng cạn kiệt vì đánh bắt quá mức nên các ngư dân thường đưa tàu đến sát hoặc vào vùng biển của nước bạn tuyên bố chủ quyền để đánh bắt. Việc này giải quyết vấn đề thu hồi vốn đầu tư và tăng lợi nhuận. Cho dù lực lượng chức năng rất nỗ lực áp dụng các biện pháp kỹ thuật để kiểm soát, ngăn chặn, nhưng kết quả còn ở mức độ.  

Khi tiếp xúc với không ít chủ tàu, thuyền trưởng trở về sau thời gian bị nước ngoài bắt giữ, chúng tôi thấy ở họ có nhiều điểm chung. Họ đều phải vay vốn ngân hàng, người thân để đóng tàu, mua ngư cụ, lương thực, thực phẩm, nhiên liệu… để đi biển dài ngày. Do áp lực trả nợ và ý thức chấp hành pháp luật chưa cao nên nhiều chủ tàu không muốn khai thác trong ngư trường truyền thống, mà sẵn sàng đánh cược toàn bộ gia sản, thậm chí cả tính mạng của mình cho những chuyến vượt biển, xâm phạm hải phận của nước ngoài để đánh bắt hải sản. Họ mong muốn có thể đổi đời, hay ít nhất cũng có chút vốn liếng làm ăn, trang trải nợ nần.

Trước bài toán khó ấy, những năm qua, BTL Vùng Cảnh sát biển 4 đã tích cực tiến hành công tác tuyên truyền vận động, góp phần thay đổi nhận thức ngư dân, để hướng tới cam kết chấp hành các quy định về khai thác, đánh bắt thủy hải sản.

Đại tá Nguyễn Thái Dương, Phó chính ủy BTL Vùng Cảnh sát biển 4 cho biết: Thực hiện chức năng, nhiệm vụ và Quy chế phối hợp giữa Ban Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Đảng ủy Vùng đã đưa việc thực hiện tuyên truyền pháp luật cho nhân dân vào nghị quyết thường kỳ để lãnh đạo và triển khai kế hoạch cụ thể bằng các đợt thực hiện Chương trình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”, các Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương”, chương trình “Tết hải đảo - Xuân biên cương”, các đợt tuyên truyền pháp luật gắn với thực hiện công tác an sinh xã hội trên các địa bàn, các nội dung thực hiện đều gắn với tuyên truyền chống khai thác IUU để góp phần cùng cả nước tháo gỡ “thẻ vàng” của EC.

Tuyên truyền không vi phạm IUU trên biển. 

Để thực hiện mục đích này, trước đó BTL Vùng đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền các địa phương và các lực lượng chức năng đứng chân trên địa bàn, nhất là Ban Dân vận, Ban Tuyên giáo, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng… tiến hành khảo sát địa bàn, tình hình ngư dân để tổ chức xây dựng và ban hành kế hoạch tuyên truyền, trong đó đã chú trọng vào những nơi ven biển hải đảo, những nơi tập trung đông ngư dân, khu neo đậu của tàu thuyền đánh bắt ngoài khơi, ngoài lộng.

Theo đó, nội dung tuyên truyền luôn được đổi mới và gắn với đặc điểm tình hình của từng địa phương, nhất là tình hình hoạt động của tàu cá trên địa bàn, tình hình chấp hành các quy định pháp luật của ngư dân tại địa bàn đó…, những điều ngư dân cần biết, cần tránh khi đánh bắt trên biển để không vi phạm các quy định của pháp luật. 

Tính riêng năm 2024, BTL Vùng Cảnh sát biển 4 đã phối hợp tổ chức thành công 7 đợt Chương trình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”, 4 Cuộc thi “Em yêu biển, đảo quê hương” tại 47 trường THCS và 26 buổi tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật cho hơn 64.500 lượt người, trao tặng 3.373 lá cờ Tổ quốc, 308 ảnh Bác Hồ, 234 túi thuốc y tế, cấp phát hơn 6.000 tờ rơi, sổ tay tuyên truyền pháp luật. Đã vận động 315 chủ phương tiện, thuyền trưởng ký cam kết không vi phạm IUU; quá trình tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển đã kết hợp tuyên truyền trực tiếp cho 4.288 lượt tàu cá với gần 35.000 lượt thuyền viên, phát gần 37.000 tờ rơi, tài liệu tuyên truyền và tặng hơn 5.000 cờ Tổ quốc; tổ chức tuyên truyền qua máy liên lạc nghề cá cho gần 13.000 lượt tàu với hơn 114.000 lượt ngư dân.

Những việc làm đó đã góp phần nâng cao nhận thức pháp luật cho ngư dân, hạn chế tình trạng ngư dân khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả tuyên truyền, Đại tá Nguyễn Thái Dương cho biết: Tới đây, BTL Vùng sẽ chỉ đạo các lực lượng thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp dựa trên đổi mới phương pháp để hướng tới làm thay đổi hơn nữa nhận thức của ngư dân thực chất và hiệu quả. Việc tuyên truyền sẽ hướng trọng tâm vào chủ tàu, thuyền trưởng, đặc biệt là những chủ tàu, thuyền trưởng “có nguy cơ cao” trong vi phạm quy định IUU. Quá trình tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển sẽ kết hợp tuyên truyền thông qua hệ thống thông tin và máy liên lạc nghề cá thường xuyên và liên tục hơn.

Có thể nói, với những nỗ lực và kết quả mà BTL Vùng Cảnh sát biển 4 đã thực hiện, tình trạng vi phạm IUU năm 2024 đã giảm sâu. Nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật cho ngư dân đã tốt lên. Việc hỗ trợ ngư dân yên tâm vươn khơi, bám biển để cùng với lực lượng Cảnh sát biển bảo vệ chủ quyền, giữ vững an ninh, an toàn trên vùng biển đảo Tây Nam của Tổ quốc ngày càng có chất lượng hơn.

Bài và ảnh: ĐÌNH NGÀ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Cảnh sát biển đồng hành cùng ngư dân xem các tin, bài liên quan.