Theo thống kê của Bộ Y tế, từ ngày 14-12-2024 đến nay, Việt Nam đã có 95 ca mắc não mô cầu, tăng 74 ca so với cùng kỳ năm 2024, đã có các ca tử vong. Trường hợp tử vong mới nhất là một bệnh nhân nữ (33 tuổi) tại Thanh Hóa.

 Tiêm vắc xin phòng bệnh não mô cầu cho trẻ tại Hệ thống tiêm chủng VNVC. Ảnh: VNVC

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC: Não mô cầu là một trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao nhất tại Việt Nam. Bệnh được xếp vào danh mục bệnh truyền nhiễm nhóm B của Bộ Y tế do khả năng lây lan nhanh, có thể gây tử vong. Não mô cầu gây hai thể bệnh thường gặp và nguy hiểm nhất là viêm màng não (chiếm trên 50% trường hợp bệnh do não mô cầu xâm lấn) hoặc nhiễm trùng huyết tối cấp (chiếm 5-20%), thậm chí kết hợp cả hai thể. Một số trường hợp ít gặp hơn bao gồm viêm phổi (chiếm 5-15%), viêm kết mạc, viêm tai giữa, viêm thanh môn, viêm khớp, viêm niệu đạo, viêm màng ngoài tim. Ngay cả khi được chẩn đoán sớm và chăm sóc tích cực, vẫn có 10-20% người bệnh tử vong và tỷ lệ tử vong lên đến 50% nếu không được điều trị. Đặc biệt, với thể nhiễm khuẩn huyết, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 40%. Khoảng 20% người sống sót chịu các di chứng nặng nề như đoạn chi, chạy thận nhân tạo, co giật, động kinh, giảm thính lực, rối loạn thần kinh, suy giảm trí nhớ, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và chất lượng sống. Đáng lo ngại, dấu hiệu phát ban đặc trưng của bệnh do não mô cầu đôi khi không xuất hiện, khiến bệnh nhân bỏ lỡ “giai đoạn vàng” điều trị và thường nhập viện khi đã rơi vào tình trạng sốc nhiễm trùng, ban hoại tử xuất huyết, làm tăng nguy cơ tử vong. Trong thể nhiễm trùng huyết tối cấp, thời gian từ khởi phát đến tử vong có thể chỉ 6-8 giờ nếu không được xử trí kịp thời. 

Bệnh do não mô cầu có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất là trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên và những người sinh sống trong môi trường tập thể đông đúc như nhà trẻ, trường học, ký túc xá, chung cư, doanh trại. Người cao tuổi và những người có cơ địa suy giảm miễn dịch cũng thuộc nhóm nguy cơ cao, cần đặc biệt lưu ý phòng bệnh. Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, đặc biệt là dưới 1 tuổi có nguy cơ mắc bệnh rất cao do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và lượng kháng thể mẹ truyền giảm dần, trong đó tỷ lệ mắc cao nhất ở nhóm 5-8 tháng tuổi. Thanh thiếu niên 15-24 tuổi sống trong môi trường đông người như ký túc xá, doanh trại, hoặc thường xuyên tham gia các hoạt động đông người như lễ hội, các điểm vui chơi giải trí... cũng có nguy cơ gia tăng lây truyền não mô cầu.

Bên cạnh đó, người cao tuổi với hệ miễn dịch suy yếu, người mắc bệnh lý nền (cắt lách, các bệnh lý gây thiếu hụt bổ thể, nhiễm HIV, sử dụng thuốc ức chế bổ thể...) và những người thường xuyên di chuyển, du lịch hoặc công tác nhiều nơi cũng thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh cần đặc biệt lưu ý.

Để chủ động bảo vệ sức khỏe, tiêm chủng vaccine được xem là chiến lược phòng ngừa hiệu quả và bền vững nhất. Vi khuẩn não mô cầu có nhiều nhóm huyết thanh, trong đó 5 nhóm: A, C, Y, W và B là nguyên nhân chính gây ra trên 90% số ca bệnh trên toàn thế giới. Trong đó, một số báo cáo ghi nhận nhóm W và C gây ra tỷ lệ tử vong cao. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo, phòng ngừa các ca bệnh và dịch bùng phát não mô cầu thông qua tiêm chủng là chiến lược kiểm soát tốt nhất.

Hiện nay, ở Việt Nam đã có đầy đủ các loại vaccine phòng 5 nhóm huyết thanh kể trên, trong đó có loại giúp bảo vệ được cả 4 nhóm trong cùng một mũi tiêm là A, C, Y, W. Việc tiêm chủng đầy đủ các nhóm là giải pháp then chốt trong phòng ngừa toàn diện căn bệnh này.