Đây là diễn đàn để Ban Bí thư Trung ương Đoàn lắng nghe ý kiến, nguyện vọng, hiến kế của đoàn viên, thanh niên, thiếu niên, nhi đồng trong và ngoài nước; đồng thời trao đổi về những giải pháp của đoàn, hội, đội để thực hiện những vấn đề mà các bạn trẻ đang quan tâm, đặc biệt là việc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII. 

Ngoài các câu hỏi được Ban Bí thư Trung ương Đoàn trả lời trực tiếp, các câu hỏi của các bạn đoàn viên, thanh thiếu nhi sẽ được trả lời trực tuyến trên website của Diễn đàn doithoai.doanthanhnien.vn. 

Chuyển đổi số cần có “con người số”

Năm 2023 là năm chuyển đổi số các hoạt động của đoàn, Tháng Thanh niên năm 2023 mang chủ đề: "Tuổi trẻ tiên phong chuyển đổi số", đây cũng là quyết tâm của tổ chức đoàn các cấp trong việc đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động, phát huy vai trò, thế mạnh của thanh niên tham gia chuyển đổi số.

Quang cảnh diễn đàn.

Tại diễn đàn, giải đáp thêm thông tin về nội dung “Muốn chuyển đổi số thành công trước hết phải có con người số”, Ủy viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Bí thư Thứ nhất Trung ương Đoàn, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc gia về thanh niên Việt Nam Bùi Quang Huy nhấn mạnh: Muốn chuyển đổi số cần có những con người làm trong môi trường số. Có 2 yếu tố quan trọng xây dựng “con người số” là nhận thức số và năng lực số. 

Nhận thức số đóng vai trò rất quan trọng, vì chuyển đổi số là thay đổi phương thức làm việc cũ. Nếu nhận thức không đúng vai trò của nó thì không có quyết tâm để thực hiện thay đổi. Còn thái độ, kiến thức và kỹ năng sẽ giúp chúng ta làm việc được trong môi trường số. 

Do vậy, đồng chí đồng chí Bùi Quang Huy cho rằng, từng đoàn viên, thanh niên cần có ý thức tham gia vào quá trình chuyển đổi số và tự nâng cao năng lực số. Cả Đoàn Thanh niên và đoàn viên, thanh niên cùng làm thì sẽ thực hiện quá trình chuyển đổi số tốt.

Đồng chí Bùi Quang Huy phát biểu tại diễn đàn.

Cùng trao đổi về vấn đề này, anh Nguyễn Thiên Tú, Giám đốc Trung tâm Phát triển Khoa học Công nghệ và Tài năng trẻ cho biết: Trung ương Đoàn đang tích cực tham mưu các bộ ngành về đề án xây dựng đề án “Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2023-2030” trình Thủ tướng Chính phủ. Đề án nhằm đánh giá nâng cao năng lực số thời gian qua và hạn chế về năng lực số của thanh niên hiện nay; nghiên cứu năng lực số ở nước ngoài.

Đề án xác định mục tiêu chung, cụ thể qua từng giai đoạn. Trong đó đặt ra các nhóm nhiệm vụ: Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về năng lực số; đề xuất phối hợp với các cơ quan doanh nghiệp số để phát triển năng lực số; hợp tác quốc tế trong nâng cao năng lực số; năng lực sử dụng thiết bị phần mềm, khai thác phần mềm, đổi mới sáng tạo…

Bên cạnh đó, các cơ quan tham mưu cũng đang tiến hành nghiên cứu khảo sát để xây dựng khung năng lực số; xây dựng bộ chỉ số về năng lực số.

Anh Nguyễn Thiên Tú chia sẻ tại diễn đàn.

Với giải pháp đột phá là chuyển đổi số, trong năm 2022 và 2023, Trung ương Đoàn đã triển khai rộng rãi trên cả nước phần mềm quản lý đoàn viên. Thông tin về phần mềm quản lý đoàn viên, Bí thư Trung ương Đoàn Nguyễn Tường Lâm cho biết: Để có dữ liệu đoàn viên đúng, đủ và sạch khá là khó và việc thay đổi hoàn toàn cách làm việc từ thủ công sang thiết bị phần mềm còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, nếu sử dụng thuần thục, nắm vững kỹ năng số sẽ tạo điều kiện cho đoàn viên thanh niên làm tốt nhiệm vụ của mình.

Còn theo đồng chí Bùi Quang Huy, hiện tại, chúng ta đã cập nhật dữ liệu của 5,7 triệu đoàn viên - đó là một tài sản quý của tổ chức đoàn. Nếu không sử dụng, chúng ta đang lãng phí một nguồn tài nguyên rất lớn.

Tuy nhiên, theo đồng chí Bùi Quang Huy, số lượng chi đoàn sử dụng phần mềm quản lý đoàn viên chưa nhiều, trong khi phương châm của chuyển đổi số là tầm nhìn xa, hành động mau lẹ. Muốn làm được điều này, phải bắt đầu từ đoàn viên đến Bí thư đoàn cơ sở, Bí thư Huyện Đoàn, Bí thư Tỉnh Đoàn. Vì vậy, nhân dịp này, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn đề nghị đoàn viên thanh niên cả nước trân trọng tài sản lớn là dữ liệu thông tin đoàn viên, làm chủ công cụ, phần mềm số.

Tăng “sức đề kháng” trên không gian mạng

Internet, mạng xã hội mang lại cho chúng ta rất nhiều tiện ích, nhưng cũng có những mặt tiêu cực ảnh hưởng tới tâm sinh lý và hành vi của thanh thiếu nhi, đặc biệt là các thông tin sai sự thật rất khó phân biệt, nhận diện được. Do đó, việc tìm ra giải pháp để giúp thanh niên tăng cường “sức đề kháng” trước các thông tin xấu, độc, sai sự thật trên mạng xã hội” là một những ưu tiên hàng đầu.

Về vấn đề này, Bí thư thường trực Trung ương Đoàn, Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam Nguyễn Ngọc Lương cho biết, có bốn ý để phát huy tốt lợi ích, giá trị của mạng xã hội, đồng thời khắc phục những mặt tiêu cực khi sử dụng mạng xã hội cho các bạn trẻ, đó là: Hình thành ý thức, thái độ và văn hóa sử dụng mạng xã hội tích cực; tự trang bị kho tàng tri thức, kiến thức và cập nhật thông tin, từ chủ trương chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, các kế hoạch của Trung ương Đoàn; dẹp cái xấu, lan tỏa những câu chuyện, hành động đẹp; rèn luyện bản lĩnh để đấu tranh, phê bình, phản biện những thông tin xấu độc, hành vi chưa tốt, lệch chuẩn trên mạng xã hội.

“Với những điều như vậy, tôi tin các bạn sẽ có lá chắn vững chắc, lăng kính sàng lọc thông tin”, đồng chí Nguyễn Ngọc Lương khẳng định.

Đồng chí Nguyễn Ngọc Lương phát biểu tại diễn đàn.

Bày tỏ quan điểm cũng như đưa ra những đề xuất, giải pháp cho vấn đề này, bạn Nguyễn Như Quỳnh, người người sáng lập và là Giám đốc điều hành Doanh nghiệp xã hội Cyberkid Việt Nam, hoạt động trong lĩnh vực an toàn trên không gian mạng và phát triển năng lực số cho trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam nhấn mạnh: Trong kỷ nguyên số ngày nay, công nghệ nói chung và internet nói riêng đã trở thành một phần không thể tách rời trong cuộc sống của của trẻ em, thanh thiếu niên.

Internet không chỉ mở ra những cơ hội học tập, phát triển bản thân và giải trí trực tuyến tích cực và tiện lợi cho các em, mà ẩn sâu trong đó cũng đồng thời tồn tại những hạn chế, rủi ro có thể gây ảnh hưởng trực tiếp lên sự phát triển và sức khoẻ tâm thần, tâm lý và thể chất của các em như lừa đảo mạng, xâm hại, quấy rối tình dục trực tuyến, tin giả, bắt nạt mạng…

Mặc dù vậy, theo khảo sát gần nhất của Cục trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, trong tổng số gần 22 triệu người dùng Internet là trẻ em tại Việt Nam, chỉ có khoảng 36% em được trang bị các kỹ năng, kiến thức về cách sử dụng Internet an toàn. 

Bạn Nguyễn Như Quỳnh cho biết: “Ngày 1-6-2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 830/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình "Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng giai đoạn 2021-2025".

Các tổ chức quốc tế, tổ chức phi lợi nhuận, tổ chức xã hội, các doanh nghiệp tại Việt Nam cũng đã bắt đầu tích cực tham gia, đầu tư và triển khai các chương trình, dự án xã hội để hưởng ứng chương trình trên của Chính phủ. Mặc dù vậy, tôi tin rằng, vai trò của Đoàn Thanh niên đặc biệt quan trọng hơn cả trong sứ mệnh này bởi vì đoàn chính là tổ chức tập trung, đại diện thiếu nhi, thanh thiếu niên Việt Nam”.

Nhấn mạnh sứ mệnh của Đoàn Thanh niên, bạn Nguyễn Như Quỳnh cho rằng, tổ chức đoàn cần bắt đầu nghiên cứu, lên kế hoạch, triển khai các chương trình dành cho thiếu nhi, thanh thiếu niên Việt Nam trong tương tác của các em với công nghệ số nói chung và Internet nói riêng. Bên cạnh đó, đoàn nên chú trọng giải quyết các rủi ro như: Tin giả, tin xấu độc, bạo lực mạng, bắt nạt mạng, quấy rối tình dục mạng vì đây là những vấn đề trẻ hay gặp phải nhất. 

Đặc biệt, không cần thiết phải tổ chức các hoạt động mới hoàn toàn trong lĩnh vực này, thay vào đó, đoàn có thể tận dụng, cập nhập trực tiếp các chương trình, hoạt động có sẵn của đoàn để thực hiện mục tiêu này. Ví dụ, đưa nội dung rèn luyện kỹ năng bảo vệ bản thân trên không gian mạng vào các hoạt động, không gian sinh hoạt chi đoàn; bổ sung các hoạt động dạy học trẻ em tình nguyện về kỹ năng bảo vệ bản thân trên không gian mạng trong chương trình mùa hè xanh; tăng cường hỗ trợ về nguồn lực và tài chính cho các dự án các dự án, câu lạc bộ, tổ chức, doanh nghiệp xã hội do thanh niên khởi xướng để giải quyết vấn đề này qua hoạt động của Quỹ Phát triển thanh niên Việt Nam…

Bài, ảnh: TRẦN YẾN