Theo Ban Dân tộc tỉnh Đắc Nông, từ năm 1976 đến tháng 4-2019, trên địa bàn tỉnh có 38.191 hộ, với 173.973 nhân khẩu DCTD từ các tỉnh, thành phố trong cả nước đến sinh sống. Riêng giai đoạn từ năm 2005 đến tháng 12-2019 có 5.388 hộ, với 23.680 nhân khẩu di cư đến lập nghiệp; trong đó người dân tộc thiểu số (DTTS) chiếm hơn 89%, chủ yếu là đồng bào Tày, Nùng, Thái, Mường, Dao và Mông đến từ các tỉnh miền núi phía Bắc.

leftcenterrightdel
Một điểm dân di cư tự do hình thành tự phát trong rừng sản xuất tại xã Quảng Sơn, huyện Đăk Glong (Đắc Nông). 

Cũng như các địa phương khác ở khu vực Tây Nguyên, dân DCTD đến Đắc Nông làm ăn, sinh sống đa phần là hộ nghèo, bà con tự ý tìm vào những cánh rừng tự nhiên, lấn chiếm đất, phá rừng làm rẫy, dựng nhà, lập vườn, hình thành các điểm, cụm dân cư tự phát. Hệ lụy của tình trạng trên đã làm phát sinh các điểm nóng về phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp, tranh chấp đất đai, chuyển nhượng đất trái pháp luật; gây ra nhiều áp lực trong công tác quy hoạch, quản lý dân cư, thực hiện các chính sách an sinh xã hội và kế hoạch phát triển kinh tế đối với chính quyền cơ sở.

Trước tình trạng dân DCTD đến đông, có thời điểm ồ ạt, tỉnh Đắc Nông đã kiến nghị Trung ương hỗ trợ, đồng thời phối hợp với chính quyền địa phương triển khai nhiều chương trình, dự án ổn định dân cư, như bố trí định canh, định cư vào vùng quy hoạch; tạo điều kiện cho bà con được nhập khẩu tại nơi ở mới. Theo đồng chí Phan Đình Hiến, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Đắc Nông, từ năm 1976 đến 30-9-2019, toàn tỉnh đã bố trí, sắp xếp ổn định dân DCTD cho 30.260 hộ, với 138.306 nhân khẩu. Riêng giai đoạn từ năm 2005 đến nay, Đắc Nông đã lập và triển khai 14 dự án, với mục tiêu định canh, định cư cho 8.660 hộ; tổng kinh phí 953,566 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 859,299 tỷ đồng, ngân sách địa phương và nguồn vốn khác 94,267 tỷ đồng. Cũng từ năm 2005 đến nay, có 1.078 hộ DCTD trên địa bàn tỉnh Đắc Nông được cấp 543,12ha đất ở và đất sản xuất, trong đó có 43,12ha đất ở và 500ha đất sản xuất.

Hiện tại, trên địa bàn tỉnh Đắc Nông còn 7.931 hộ, với 35.667 nhân khẩu là dân DCTD chưa được bố trí, sắp xếp ổn định. Trong đó có 3.749 hộ, với 16.836 nhân khẩu nằm trong các dự án quy hoạch đã được UBND tỉnh Đắc Nông phê duyệt và đang triển khai thực hiện; 4.182 hộ, với 18.831 nhân khẩu chưa được bố trí, đang sinh sống rải rác trên đất lâm nghiệp, thuộc rừng sản xuất, rừng phòng hộ, cần phải quy hoạch, bố trí trong thời gian tới.

Cũng theo thống kê, đến thời điểm hiện nay, toàn tỉnh Đắc Nông còn 1.456 hộ, với 5.414 nhân khẩu là dân DCTD chưa có hộ khẩu, như: Huyện Krông Nô 446 hộ/1.370 nhân khẩu, huyện Tuy Đức 310 hộ/1.211 nhân khẩu, huyện Đăk Song 193 hộ/747 nhân khẩu, TP Gia Nghĩa 138 hộ/485 nhân khẩu... Số hộ dân DCTD chưa có hộ khẩu tại Đắc Nông là do chưa có chỗ ở hợp pháp, chưa rõ nguồn gốc địa phương nơi đi, đang sinh sống ngoài vùng quy hoạch dân cư.

Hiện nay, nhằm bảo đảm ngày một tốt hơn đời sống cho dân DCTD, nhất là số dân còn đang sinh sống rải rác trong rừng và ngoài vùng quy hoạch dân cư, tỉnh Đắc Nông tập trung thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TU, ngày 27-7-2016 của Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác quản lý, sử dụng đất đai gắn với quản lý dân cư giai đoạn 2016-2020. Đồng thời tỉnh Đắc Nông triển khai có hiệu quả Chương trình hành động số 3042/CTr-UBND, ngày 22-6-2020 của UBND tỉnh về thực hiện Nghị quyết số 22/NQ-CP, ngày 1-3-2020 của Chính phủ về ổn định dân DCTD và quản lý, sử dụng đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường. Mục tiêu của tỉnh Đắc Nông là sớm ổn định cuộc sống cho 7.931 hộ, với 35.667 nhân khẩu là dân DCTD chưa được bố trí, sắp xếp, nhất là số hộ đang sống rải rác trong rừng bên ngoài vùng quy hoạch dân cư. Đắc Nông phấn đấu đến năm 2025 không còn tình trạng dân DCTD chưa được bố trí vào vùng quy hoạch và đến năm 2030 bảo đảm ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất bền vững cho các hộ dân DCTD trên địa bàn.

Bài và ảnh: BÌNH ĐỊNH