Đến bất kỳ phum sóc nào của ấp Sray Skoth (có 100% đồng bào dân tộc Khmer sinh sống) cũng nghe thấy tiếng khung cửi rộn ràng. Từ bàn tay khéo léo, óc sáng tạo của người phụ nữ Khmer, nhiều sản phẩm thổ cẩm Khmer đã có mặt ở nhiều nơi trên đất nước và được người tiêu dùng ưa chuộng.

Những người thợ lâu năm kể, xưa kia làng nghề chỉ dệt một loại sà rông. Từ sản phẩm truyền thống ban đầu, thợ dệt sáng tạo hoa văn cách điệu, mẫu mã đa dạng, phong phú; màu sắc hài hòa, hoa văn sắc sảo, chủ yếu là mặt hàng sà rông, khăn choàng cổ, phông màn cửa, các loại khác theo đặt hàng.... Một trong những bí quyết tạo màu sắc đẹp, chất lượng cao là các nghệ nhân làng nghề đã dùng chất liệu từ tự nhiên để chế thuốc nhuộm, nhờ đó làm cho lụa óng ả mượt mà không bị đổ lông.

Một điều khiến cho du khách trong, ngoài nước ưa thích thổ cẩm Văn Giáo là ở sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại trên từng họa tiết hoa văn, màu sắc của tấm vải dệt. Chủ đề trang trí bức thổ cẩm thường là hình ảnh ngôi chùa, hoa, lá, hoặc hình tượng Đức Phật... Cách thức phối màu, đượm màu cho từng lọn tơ dệt rất tỉ mỉ, nghệ nhân dệt phải biết hình dung sẵn hoa văn, họa tiết cần tạo hình trên tấm dệt để những sợi tơ luồn đúng cách thức với nhau, phù hợp, sắc nét. Mỗi tấm thảm dệt, tùy theo khuôn khổ, nhìn chung phải tốn nửa tháng hoặc cả tháng mới hoàn thành xong một chiếc khăn hay sà rông...

Sự công phu, tỉ mỉ và sắc sảo trên thổ cẩm tạo nên giá trị đặc biệt của loại sản phẩm mang đậm dấu ấn văn hóa của đồng bào Khmer. Ảnh: MỸ HẠNH

Được truyền nghề từ mẹ, chị Néang Sa Mol có thâm niên mấy chục năm theo nghề dệt thổ cẩm, nổi tiếng với các sản phẩm khăn hình (tượng Phật, hoa văn…) và được UBND tỉnh An Giang tặng danh hiệu “Nghệ nhân An Giang”. Chị Néang Sa Mol cho biết, trước đây nghề dệt trong xóm rất xôm tụ, các công đoạn, như: Trồng dâu, nuôi tằm, nhuộm vải, quay tơ, dệt… đều được người thợ làm thủ công. Tuy cực, nhưng những người thợ rất vui vì góp phần gìn giữ được nét văn hóa của dân tộc".

Sau giai đoạn thăng trầm, năm 1998, nghề dệt thổ cẩm ở Văn Giáo được phục hồi. Ảnh: THÚY AN

Nhằm phát huy giá trị sản phẩm thổ cẩm Khmer truyền thống, Đảng ủy, UBND xã Văn Giáo đã đề ra mục tiêu phát triển làng nghề nhằm tăng thu nhập cho người dân, ổn định đời sống kinh tế, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn, nhất là giữ gìn và phát huy bản sắc truyền thống địa phương, hướng đến mục tiêu giảm nghèo bền vững. Theo đó, Ủy ban nhân dân xã Văn Giáo đã thực hiện mô hình hỗ trợ mua nguyên liệu cho 25 hộ nghèo là xã viên Làng dệt thổ cẩm dân tộc Khmer Văn Giáo, bằng hình thức cho vay không tính lãi, với số tiền 125 triệu đồng; Phòng Giao dịch Ngân hàng Chính sách xã hội thị xã Tịnh Biên giải ngân cho 8 hộ có nhu cầu vay vốn mua nguyên liệu, làm mới khung dệt với số tiền 80 triệu đồng, áp dụng mức lãi suất dành cho hộ nghèo, để các hộ này có điều kiện duy trì nghề truyền thống.

“Chúng tôi sẽ đẩy mạnh đào tạo nghề cho phụ nữ Khmer, nhằm tạo việc làm, để từng bước giúp họ thoát nghèo bền vững. Đồng thời, nâng cao chất lượng sản phẩm làng nghề với nhiều mẫu mã đẹp, hấp dẫn du khách và giá cả hợp lý để kích cầu. Địa phương cũng đề xuất Ủy ban nhân dân thị xã Tịnh Biên cùng ngành chuyên môn hỗ trợ xây dựng trang thông tin điện tử, giới thiệu, bán sản phẩm bằng hình thức trực tuyến, xây dựng thương hiệu nhằm tìm thêm đầu ra cho thổ cẩm Khmer gắn với phát triển du lịch, tạo động lực để làng nghề phát triển tốt hơn trong thời gian tới”, ông Phù Văn Tuấn xác định.

Hiện nay, Làng dệt thổ cẩm Khmer Văn Giáo có 180 thành viên, mang lại thu nhập cho chị em phụ nữ 2-5 triệu đồng/tháng, tùy theo tay nghề. Trong đó, tỉnh công nhận 2 người là nghệ nhân, 2 người là thợ giỏi làm “hạt nhân” để duy trì, phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Hiện nay, làng nghề có 1 sản phẩm là sà rông được công nhận OCOP 3 sao (Chương trình mỗi xã một sản phẩm). Đây là điều kiện thuận lợi để quảng bá bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi đến du khách gần xa, góp phần bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống của địa phương.

THÚY AN

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Dân tộc tôn giáo xem các tin, bài liên quan.