Văn hóa dân tộc Mường cổ có sự đa dạng, phong phú và đặc sắc; trong đó, phải kể đến mo Mường-một di sản văn hóa tiêu biểu hiện đang được Chính phủ lập hồ sơ để trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.
Mo Mường chứa đựng giá trị các loại hình văn hóa dân gian (văn học, diễn xướng, âm nhạc, múa và sân khấu, tín ngưỡng, tri thức dân gian). Đó là những áng mo kể chuyện (mo sử thi), mo nghi lễ (gắn với các nghi lễ tín ngưỡng), mo nhòm (mo tả cảnh).
Một trong 23 nghi lễ độc đáo của cuộc đời người Mường trong mo Mường là nghi lễ mát nhà cầu may, cầu cho mưa thuận gió hòa, hạnh phúc cho gia đình làm lễ. Các câu mo trong lễ mát nhà phản ánh thế giới quan, kinh nghiệm sống, tri thức, đậm đặc đời sống tâm linh, tinh thần của người Mường.
 |
| Đồ cúng trong buổi lễ làm mát nhà của người Mường sửa soạn tỏ lòng tri ân với thần linh, tổ tiên. |
 |
| Gia chủ tập trung quây quần trong không gian đậm nét văn hóa của người Mường để cùng thầy mo thực hành nghi lễ. |
 |
| Thầy mo niệm chú để làm mát các đồ đạc trong nhà. |
 |
| Sau cùng, gia đình chuyển sang phần hội với phần đánh chiêng, múa xoang bên ngoài nhà người Mường. |
THANH HÀ (thực hiện)
Đâm đuống của đồng bào dân tộc Mường (tỉnh Hòa Bình) là một tục lệ đẹp đã có từ lâu đời, thể hiện sự trân trọng thành quả lao động của con người trong sản xuất nông nghiệp và tình đoàn kết của bà con bản Mường. Đâm đuống là hình thức giã gạo, nhưng là giã gạo trong hội lễ, có tính nghệ thuật và tính tổ chức. Đồng bào Mường đâm đuống bằng cối gỗ hình chiếc thuyền độc mộc dài từ hai tới ba sải tay, chiếc chày giã dài như đòn gánh, giữa thân thon để vừa tay cầm.