Lễ truy điệu sống

Theo ông Dung, ngày 16-4-1972, sau những đợt đánh phá các tỉnh Khu 4, đế quốc Mỹ ngang nhiên sử dụng máy bay B-52 đánh phá vào trung tâm TP Hải Phòng. Sáng 9-5-1972, khi Richard Nixon tuyên bố về “điều kiện hòa bình” cũng là lúc Mỹ đã ném hơn 3.000 thủy lôi, 40 quả bom nổ chậm hẹn giờ.... khiến toàn bộ luồng lạch, cửa sông trên địa bàn TP Hải Phòng bị phong tỏa. Lần đầu tiên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, hoạt động của tàu thuyền ở cảng Hải Phòng bị tê liệt. Lúc này, việc rà phá thủy lôi, khai thông luồng lạch trở thành nhiệm vụ cấp bách.

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Dung (mặc quân phục) nhớ lại kỷ niệm về Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Hữu Đoài.

Ngừng một lát, nhấp ngụm trà, đôi mắt đượm buồn, ông Dung nghẹn ngào kể tiếp: "Đồn BP 34 lúc đó có hơn 60 cán bộ, chiến sĩ. Anh Phan Huy Ròng làm Đồn trưởng, anh Nguyễn Hữu Đoài làm CTV, còn tôi làm Phó đồn trưởng trinh sát, một thời gian sau tôi mới lên đồn trưởng". Đồn nằm trong trọng điểm khu vực địch thả thủy lôi. Vì thế, chúng tôi được trên giao nhiệm vụ quan sát, khoanh vùng những nơi có thủy lôi, bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho nhân dân và sẵn sàng đánh trả máy bay địch. Theo chỉ thị của cấp trên, đồn nhanh chóng thành lập đội cảm tử và khi đưa ra bàn bạc về việc chọn nhân sự làm đội trưởng, anh Đoài không ngần ngại, xung phong cáng đáng cương vị này. Thấy vậy, anh Ròng không đồng tình: “Anh làm chính trị thì ở nhà để tôi đi cho”. Anh Đoài cương quyết: “Tôi có 5 con trai, còn anh chỉ có một thằng nên anh ở nhà”.

Ngay thời điểm đội cảm tử được thành lập, do CTV Nguyễn Hữu Đoài làm đội trưởng, còn chiến sĩ Minh và chiến sĩ Đạo làm đội viên. Đội cảm tử còn được tăng cường đồng chí Nguyễn Tấn, kỹ sư công binh thuộc Phòng Công binh Công an nhân dân võ trang, Cục Tham mưu, Bộ tư lệnh BĐBP. "Đêm trước hôm đội cảm tử chia tay lên đường làm nhiệm vụ, tôi tình cờ nghe được câu chuyện giữa anh Đoài và anh Ròng. Anh Đoài nói: Nếu tôi có mệnh hệ gì, mong nhờ anh trông nom giúp các cháu nhà tôi còn rất thơ dại. Mọi sự trông chờ vào anh cả”-ông Dung xúc động kể.

Giọng ông Dung càng nghẹn lại: “Tôi vẫn nhớ, hôm đó, vào khoảng 10 giờ sáng 14-5-1972, đội cảm tử xuất phát từ bến Lương Xâm trong không khí rất cảm động. Cán bộ, chiến sĩ đơn vị cùng cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương ra tận bến sông đưa tiễn họ. Trong giây phút tiễn biệt, mọi người đã làm lễ truy điệu sống đối với đội cảm tử”.

Xông pha vào vùng nổ

Theo chỉ dẫn của ông Dung, chúng tôi tìm về thôn 4, phường Tràng Cát, quận Hải An để gặp ông Nguyễn Văn Tình-người từng tham gia đội cảm tử ngày ấy. Năm nay, ông Tình đã ngoài 80 tuổi nhưng vẫn rất hoạt bát, nhanh nhẹn.

Bằng chất giọng miền biển, ông Tình chia sẻ: “Ngày trước, tôi tham gia đánh cá ở hợp tác xã và tham gia dân quân biển xã Tràng Cát. Thấy kẻ thù rải bom giết hại nhiều dân thường, bố con tôi xung phong vào đội cảm tử đi theo ông Đoài". Ngay trong chuyến đầu tiên xuất phát, đội cảm tử nhiều lần bị máy bay địch ném bom, một số quả thủy lôi nổ gần thuyền, có quả nổ ngay bên cạnh, xô thuyền vào một cột đèn và làm vỡ mạn thuyền bên trái. Anh em trong đội phải thay nhau tát nước không cho thuyền đắm để tiếp tục hành quân. Có lúc thủy triều dâng lên, sóng gió ập đến, mọi người mệt lả nhưng vẫn động viên nhau kiên trì tìm kiếm thủy lôi. Khi ấy, có chiến sĩ say sóng nên đề nghị tìm kiếm gần bờ, vả lại nếu có xảy ra tai nạn cũng dễ giải quyết. CTV Đoài động viên: “Bắt cọp phải vào hang, bắt thủy lôi cũng vậy, muốn bắt được nó phải xông vào vùng nổ”.

Sang ngày thứ hai, đội cảm tử tìm được quả thủy lôi đầu tiên và mang ra nhận dạng thì biết, đây là thủy lôi MK.52. Được người dân hiến kế, đội cảm tử dùng tre, nứa và thân cây chuối kết thành bè, sau đó lợi dụng nước thủy triều để kéo vào bờ. Thế là “con quái vật” nặng 544kg, được đưa vào một lô cốt ở sát bến Lương Xâm an toàn trong tiếng hò reo vui sướng của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân. Đồng chí Trần Kiên, Bí thư Thành ủy Hải Phòng và đồng chí Vũ Sinh, Chính ủy Công an nhân dân võ trang Hải Phòng biết tin đến tận nơi xem xét và động viên bộ đội, rồi báo cáo thành tích của đội cảm tử lên Trung ương. Theo đánh giá của Thành ủy Hải Phòng: “Lấy được quả thủy lôi đầu tiên này còn giá trị hơn hẳn một máy bay phản lực Mỹ”.

Tiếp sau đó, đầu thủy lôi MK.52 được các cơ quan nghiệp vụ tháo gỡ an toàn, đồng thời nghiên cứu để nhanh chóng xác định nguyên lý nổ và chế tạo khí tài rà phá. Cuối tháng 5-1972, sau khi nghiên cứu, Bộ tư lệnh Hải quân phối hợp chế tạo ra bộ khí tài rà phá thủy lôi và cải tạo một số tàu đổ bộ, tàu vận tải thành tàu phá thủy lôi. Từ thắng lợi đầu tiên đó, Đồn BP 34 tiếp tục rà tìm và tháo gỡ thêm được 2 quả, phá nổ 11 quả thủy lôi. Để đối phó với âm mưu của địch, Thành ủy Hải Phòng phát động chiến dịch rà phá thủy lôi Mỹ. Đến giữa tháng 7-1972, luồng vận tải từ Quảng Ninh đến Hải Phòng được khai thông, việc vận chuyển của ta thông suốt, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ bảo đảm cho chiến tranh”.

Bài và ảnh: THANH SANG