15 tuổi, ông đã là chiến sĩ cách mạng đánh trận trong Chiến dịch Mậu Thân 1968. Năm 1969 ông là một trong 30 người của "Đại đội quyết tử" tham gia đánh sân bay Bạc Liêu. Ông Sáu Tây cho biết: “Trong những lần trực tiếp chiến đấu, 5 lần tôi bị thương, trong đó 3 lần bị thương nặng. Không thể tiếp tục cầm súng, tôi được đưa về công tác tại Tỉnh đội Sóc Trăng (nay là Bộ CHQS tỉnh Sóc Trăng) vào năm 1970”.

Ông Nguyễn Thanh Ngân xem lại kỷ vật gắn bó với ông trong kháng chiến.

Lúc này ông Ngân làm nhiệm vụ văn phòng, giao liên, sau đó được hướng dẫn làm nhiệm vụ nhân viên đồ bản. Công việc đồ bản của một người mới học lớp 2 trường làng không hề đơn giản, nhưng càng làm ông lại càng thấy đam mê. Thời gian đó, ông đã vẽ hơn 20 bản đồ tác chiến phục vụ lực lượng cách mạng tấn công các mục tiêu của địch. Tiêu biểu nhất là vẽ bản đồ phục vụ Tiểu đoàn Phú Lợi 1, Tiểu đoàn Phú lợi 2 đánh vào địa bàn trọng điểm ở Chợ Kinh, Mỹ Phước, An Ninh và trận đánh giải phóng thị xã Sóc Trăng (nay là TP Sóc Trăng) vào ngày 30-4 lịch sử. Chỉ vào tấm bản đồ thu nhỏ, ông thuyết minh hướng mục tiêu tấn công lúc đó của ta ở những nơi có tính chất quan trọng, như: Dinh tỉnh trưởng, tòa hành chính, ty cảnh sát, đại đội cảnh sát dã chiến, trại Bạch Đằng, phân chi khu Khánh Hưng, tiểu khu Ba Xuyên, trại giam, sân bay, trại thiết giáp… Ông nói một cách rành mạch, hùng hồn như thể những trận đánh vừa mới diễn ra.

Ông Sáu Tây nhớ lại: “Khi thời gian tổng tiến công được xác định, đồng chí Nguyễn Thành Hưng (Năm Liêm), Tỉnh đội trưởng (nay là chỉ huy trưởng) yêu cầu vẽ bản đồ thị xã Sóc Trăng trong vòng 7 ngày, tôi hơi hoang mang vì bình thường một mình làm cũng mất ít nhất nửa tháng". Nhận nhiệm vụ khó, khoảng đầu tháng 4, ông Ngân bắt đầu thực hiện nhiệm vụ đặc biệt tại rừng lá Bàu Còn (nay thuộc xã Lâm Tân, huyện Thạnh Trị), cách Khu căn cứ Tỉnh ủy ở rừng tràm Mỹ Phước không xa.

Trên cơ sở nhớ lại những nơi đi qua, những trận đánh từng tham gia và tài liệu sẵn có, ông Ngân mày mò, hình dung rồi vẽ đi vẽ lại, chỉnh sửa không ít lần. Do yêu cầu cấp bách cần đẩy nhanh tiến độ nên ông Ngân được ưu tiên chỉ ăn và vẽ, thường xuyên phải thức đêm làm đến 2-3 giờ sáng. Tấm bản đồ hoàn thành đã giúp quân giải phóng xác định đường, hướng cơ động đánh vào cơ quan đầu não địch ở khắp thị xã và trong toàn tỉnh, góp phần làm nên chiến thắng lịch sử.

Bài và ảnh: THANH NAM - PHƯỚC LIÊU