Quê ở ấp Trung Hưng, xã Trung Lâ%3ḅp Thượng, huyện Củ Chi, tháng 8-1959, khi mới 15 tuổi, Tô Văn On đã tình nguyê%3ḅn tham gia lực lượng du kích địa phương và luôn hăng hái xung phong nhâ%3ḅn mọi nhiê%3ḅm vụ với mong muốn rèn luyê%3ḅn, phấn đấu trở thành đảng viên.
Cựu chiến binh Tô Văn On (bên trái) trò chuyê%3ḅn cùng đồng đô%3ḅi.
Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, huyê%3ḅn Củ Chi là vùng căn cứ cách mạng, vùng "Đất thép" kiên cường; thường xuyên bị địch dùng nhiều thủ đoạn càn quét, đánh phá ác liê%3ḅt. Qua nhiều ngày nắm tình hình, Tô Văn On quyết định phối hợp cùng ba du kích lên kế hoạch đánh địch bằng phương pháp gài mìn kết hợp phục kích. On và đồng đô%3ḅi đã tìm các thủ pháo, đạn cối, pháo lép thu được của địch đem về lắp thêm bô%3ḅ phâ%3ḅn kích nổ và thuốc nổ, chế tạo được 12 quả mìn. Mờ sáng một ngày cuối tháng 4-1964, Tô Văn On và đồng đô%3ḅi ngụy trang, giả làm người dân đi làm đồng, gài mìn vào các vị trí dọc lô%3ḅ 2, sau đó mai phục theo thế “chặn đầu, khóa đuôi”.
Nhịn đói đợi từ sáng đến châ%3ḅp tối, On và đồng đô%3ḅi phát hiê%3ḅn có hai tiểu đô%3ḅi địch đi tuần tra. Bình tĩnh đợi chúng lọt vào trâ%3ḅn địa phục kích, các chiến sĩ giâ%3ḅt mìn, đồng thời nổ súng tiêu diê%3ḅt tại chỗ 11 tên địch, làm bị thương nhiều tên khác. Mô%3ḅt số tên bỏ chạy được mô%3ḅt đoạn, thấy lực lượng ta mỏng, liền quay lại truy kích làm chiến sĩ du kích Lê Văn Yêm bị thương nặng vào đùi. Chiến sĩ On vừa chống trả địch, vừa băng bó vết thương cho đồng đội, sau đó mưu trí cõng đồng đội bị thương chạy tắt vào bưng biền, thoát khỏi vòng vây của địch.
Tháng 7-1965, Tô Văn On gia nhập Tiểu đoàn Quyết Thắng. Ngay trung tuần tháng 7-1965, trong trâ%3ḅn đánh Bàu Lách, thuô%3ḅc địa bàn xã Nhuâ%3ḅn Đức, huyện Củ Chi, hai đại đô%3ḅi của Tiểu đoàn Quyết Thắng đã dũng cảm chiến đấu chống càn với gần một trung đoàn địch đi càn quét, đánh phá. Qua nhiều năm tiếp tục chiến đấu, đến năm 1975, Tô Văn On chuyển ngành sang công tác tại Công an huyê%3ḅn Củ Chi...
Về nghỉ hưu năm 1990, CCB Tô Văn On tích cực tham gia công tác xã hô%3ḅi, gương mẫu chấp hành mọi chủ trương, chính sách, sống gần gũi, giúp đỡ mọi người. Từ tháng 6-2007 đến nay, ông được tín nhiê%3ḅm bầu làm Phó chủ tịch Hô%3ḅi CCB huyê%3ḅn Củ Chi và luôn chủ đô%3ḅng phối hợp với các ban, ngành địa phương rà soát, nắm vững hoàn cảnh, tình hình các gia đình chính sách, hô%3ḅi viên, quân nhân xuất ngũ có hoàn cảnh khó khăn để có biện pháp hỗ trợ, giúp đỡ. CCB Tô Văn On còn phối hợp với các ban, ngành vâ%3ḅn đô%3ḅng các nhà hảo tâm trao hàng nghìn suất quà tặng gia đình chính sách, hô%3ḅ nghèo trên địa bàn huyê%3ḅn Củ Chi.
Bài và ảnh: DUY HIỂN