Chiến tranh chấm dứt khi bom đã ngừng rơi nhiều năm nhưng sự tàn phá vẫn tiếp tục. Có thể nhận thấy nó trong cuộc sống thường ngày cũng như trong tâm trí và cơ thể của người dân. Hàng thập kỷ đã khép lại, những nạn nhân vô tội trong cuộc chiến tranh hóa học vẫn phải chịu đựng và mang trong mình “nỗi đau da cam”.

Vết thương chiến tranh để lại

Những đợt ném bom lan tràn và khốc liệt xuống các vùng nông thôn, dùng xe ủi cào bằng, việc rải các chất rụng lá và hành động hủy diệt khác trong chiến tranh đã biến hàng loạt cánh đồng, cánh rừng quý giá thành những bãi rác thải. Các hệ sinh thái bị hủy diệt, để lại những bãi đất hoang bị xâm lăng bởi cỏ dại. Những vùng đất rộng lớn không thể canh tác do nguy cơ dai dẳng của mìn và vũ khí chưa nổ. Người dân tiếp tục bị tàn phế hoặc thiệt mạng vì hàng triệu vật nổ do chiến tranh để lại.

Theo báo cáo tại Hội nghị quốc tế nạn nhân chất độc da cam/di-ô-xin mới đây: Trong thời gian từ 1961 đến 1971 quân đội Mỹ đã tiến hành cuộc chiến tranh hóa học lớn nhất và tàn bạo nhất trong lịch sử nhân loại, để lại hậu quả cho 4,8 triệu người bị phơi nhiễm, trong đó có khoảng 3 triệu người trở thành nạn nhân của chất độc da cam. Chất độc nhất và dai dẳng nhất trong số các sản phẩm phụ này là đi-ô-xin, liên quan đến một danh sách ngày càng dài các chứng bệnh, bao gồm nhiều dạng ung thư, gai đôi cột sống bẩm sinh, tiểu đường và rối loạn hệ thần kinh, hệ miễn dịch và hệ nội tiết. Nhiều nạn nhân bị ảnh hưởng bởi những hậu quả của cuộc chiến tranh, cần tới sự nuôi dưỡng suốt đời của gia đình vốn đã chịu gánh nặng của nghèo đói và trong nhiều trường hợp đã mang những vết thương và bệnh tật khác do chiến tranh.

Trong cuộc chiến đó, chất da cam đã phun rải trên một vùng rộng tới 15% lãnh thổ Việt Nam; chất da cam loại 16.000 G/A chiếm tới 80% chất da cam được rải trên vùng đất có quân đội Hàn Quốc đóng quân. Theo điều tra số cựu chiến binh Hàn Quốc đã chết bởi chất da cam ước tính vào khoảng 20.000 người. Kể từ thập niên 1970 binh sĩ của nhiều quốc gia tham gia chiến tranh Việt Nam đã bắt đầu thấy đau đớn mà không rõ nguyên nhân và từ năm 1978 hiện thực đó đã trở thành vấn đề xã hội ở Mỹ.

Nỗi đau chữa bằng tình thương

Ngày 10-1-2004, Hội nạn nhân chất độc da cam ra đời tại Hà Nội với chức năng bảo vệ quyền lợi cho các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam trong quan hệ với các cơ quan, tổ chức trong nước và quan hệ quốc tế để đấu tranh buộc Mỹ phải có trách nhiệm khắc phục hậu quả chất độc hóa học do họ gây ra. Hội thay mặt các nạn nhân tham gia các diễn đàn quốc tế để bảo vệ quyền lợi cho nạn nhân. Nhiệm vụ của Hội là tập hợp đoàn kết, động viên các nạn nhân khắc phục khó khăn, phát huy khả năng tham gia hoạt động xã hội, hòa nhập cộng đồng. Hội tuyên truyền tổ chức hoạt động vận động sự đóng góp của cá nhân, mở rộng quan hệ quốc tế, tranh thủ nguồn tài trợ giúp đỡ của các tổ chức và cá nhân ở nước ngoài trong lĩnh vực nhân đạo giúp đỡ cho nạn nhân.

Với chức năng và nhiệm vụ như trên, đến nay Hội đã có tổ chức ở 43 tỉnh, thành phố trong cả nước, 94 huyện, quận và 346 xã, phường. Hội phấn đấu năm 2007 sẽ cơ bản hoàn thành tổ chức ở cấp tỉnh, thành phố trong toàn quốc. Trong ba năm vừa qua bằng các hoạt động đa dạng và phong phú, Hội đã tiến hành chăm sóc nạn nhân với những hình thức làm nhà, sửa chữa nhà, trợ cấp vốn sản xuất, hỗ trợ vốn sản xuất, chữa bệnh miễn phí, cấp phát thuốc, cấp phương tiện trợ giúp sinh hoạt, hỗ trợ phẫu thuật chỉnh hình, trợ cấp khó khăn đột xuất (lụt bão rủi ro), trợ dưỡng thường xuyên, trợ dưỡng suốt đời. Hay hình thức thăm hỏi, tặng quà nhân dịp Tết Nguyên đán, dịp Ngày vì nạn nhân chất độc da cam (10-8) hằng năm…

Trong năm 2006, gần 300.000 gia đình nạn nhân đã được hưởng lợi từ hoạt động của Hội với số tiền gần 10 tỷ đồng. Trong dịp Tết Nguyên đán Đinh Hợi vừa qua, Hội đã tặng nạn nhân hơn 30.000 suất quà trị giá hơn 3,3 tỷ đồng. Hơn ba năm qua, Hội đã tiến hành vụ kiện 37 công ty hóa chất Hoa Kỳ sản xuất, cung cấp chất độc hóa học cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam.

Tại Hàn Quốc vào đầu năm 1992, chủ đề chất độc da cam bắt đầu xuất hiện trên một tờ báo phát hành ngày 13-2-1992 và lan rộng. Hậu quả có liên hệ đến chất da cam trở thành vấn đề xã hội ảnh hưởng lớn. Bộ Quốc phòng Hàn Quốc tổ chức cho các cựu chiến binh từng tham gia chiến tranh Việt Nam và bị đau ốm do chất độc da cam có điều kiện báo cáo với Bộ Quốc phòng hoặc với từng trụ sở chỉ huy quân đội. Một số bệnh nhân tán thành việc thiết lập một tổ chức mạnh mẽ để tư vấn và cùng với chính phủ hoặc một nhà chức trách có thẩm quyền đấu tranh cho quyền lợi của họ, đã quyết định tổ chức một hội nghị các nạn nhân chất da cam vào ngày 2-8-1992 và đã tổ chức một hội nghị khai mạc chung và một hội nghị về công bố các vụ kiện vào ngày 19-9-1992. Các đồng đội của từng đơn vị đã tổ chức hội nghị về nạn nhân chất da cam, tổ chức đại diện cho các bệnh nhân chất độc da cam được chính thức thành lập. Cuối tháng 10-1992, Bộ những người yêu nước và Cựu chiến binh Hàn Quốc đã dự thảo một pháp lệnh về việc khám bệnh cho các nạn nhân chất da cam, pháp lệnh này đã được thông qua tại Hội đồng nhà nước vào ngày 4-2-1993 và Quốc hội ngày 2-2-1993.

Vừa qua tại Hà Nội, Hội Cựu chiến binh thương tật do chất da cam Hàn Quốc đã mở Văn phòng đại diện tại Hà Nội. Văn phòng được mở nhằm hỗ trợ các nạn nhân nhiễm chất độc da cam trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam, đồng thời tăng cường mối quan hệ hữu nghị giữa hai dân tộc. Bằng một loạt biện pháp đấu tranh trực tiếp và gián tiếp, đến nay vụ kiện các công ty hóa chất Hoa Kỳ vẫn đang diễn biến phức tạp và khó khăn. Tuy vậy, vụ kiện đã thức tỉnh dư luận chung trên toàn thế giới, góp phần quan trọng trong đấu tranh bảo vệ nhân quyền, buộc phía Mỹ phải có những động thái tích cực hơn trong hợp tác khắc phục hậu quả chất độc hóa học.

Quá khứ không mất đi và im tiếng mà nó quay lại và ám ảnh chúng ta một cách dai dẳng. Cùng với vụ kiện của các cựu chiến binh Hàn Quốc, vụ kiện của các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam đang và sẽ được sự ủng hộ của cả nhân loại tiến bộ. Việt-Hàn sẽ hợp tác tranh đấu cho đến thắng lợi cuối cùng.

THU HIỀN