Từ Thăng Long đến Thạch Hãn

Trên đường đưa chúng tôi ra thăm hồ Bến Quân (địa danh hội quân làm nên cuộc hành quân thần tốc của Vua Quang Trung Nguyễn Huệ, giờ trở thành bãi tập vượt sông của cán bộ, chiến sĩ sư đoàn) và gặp gỡ các CCB của Trung đoàn 48, Đại tá Nguyễn Bá Ngọc dành nhiều thời gian kể cho chúng tôi về lịch sử của đơn vị. Điều làm tôi thán phục là anh nhớ từng chi tiết nhỏ đến những trận đánh lớn mang đậm dấu ấn của Trung đoàn 48 anh hùng.

leftcenterrightdel

Anh hùng LLVT nhân dân Mai Ngọc Thoảng nói chuyện với bộ đội Trung đoàn 48 tại Nhà truyền thống của Sư đoàn. Ảnh: BÌNH TRỌNG. 

Tản bộ trên con đường rợp bóng cây xanh, vừa đi anh Ngọc vừa kể: “Cách đây 70 năm, ngày 27-2-1947, Trung đoàn 48 được thành lập, chiến đấu trong đội hình chủ lực của Liên khu 3, thuộc Quân khu Hữu Ngạn. Nhiệm vụ đặt ra cho trung đoàn hết sức nặng nề, song cũng rất vẻ vang, đó là vừa đánh giặc, vừa xây dựng lực lượng, lấy vũ khí của địch để trang bị cho mình. Đơn vị thường xuyên bám trụ ở Thủ đô, dựa vào dân để chiến đấu. Bằng các hình thức chiến đấu phong phú, linh hoạt, trung đoàn đã đánh hàng trăm trận ở các tỉnh thuộc Đồng bằng Bắc Bộ và những trận chiến đấu quyết liệt ở thủ đô Hà Nội, tiêu hao, tiêu diệt nhiều lực lượng, phương tiện của địch. Đặc biệt, trung đoàn đã lập nên chiến công vang dội ở Đống Đa và khu vực nội thành Hà Nội, được nhân dân Thủ đô yêu mến, tin cậy; được Bộ Tổng tư lệnh trao tặng danh hiệu “Trung đoàn Thăng Long”.

Một dấu mốc lịch sử mà Đại tá Nguyễn Bá Ngọc không thể nào quên, đó là, để bảo đảm cho bộ đội chủ lực tác chiến tập trung, quy mô lớn, ngày 16-1-1951, Bộ Tổng tư lệnh ra quyết định thành lập Đại đoàn 320 (nay là Sư đoàn 390) mang phiên hiệu “Đại đoàn Đồng Bằng”. Trung đoàn 48-Thăng Long là một trong 3 trung đoàn được biên chế về đơn vị. Trong đội hình chiến đấu của Đại đoàn Đồng Bằng, Trung đoàn Thăng Long cùng đơn vị bạn tham gia các chiến dịch trên chiến trường vùng Đồng bằng Bắc Bộ; cùng nhân dân phát triển chiến tranh nhân dân, xây dựng lực lượng du kích, hỗ trợ quần chúng phát triển chiến đấu, thực hiện đúng tư tưởng chỉ đạo của Bộ Tổng tư lệnh là “Ghìm chân lực lượng tại chỗ, thực hiện đánh điểm, diệt viện”, tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch... Với những chiến công vang dội, Trung đoàn 48 vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh trao tặng danh hiệu “Trung đoàn giúp dân đánh giặc”.

Câu chuyện về Trung đoàn Thăng Long đang được Sư đoàn trưởng Nguyễn Bá Ngọc say sưa kể thì hồ Bến Quân đã hiện ra trước mắt chúng tôi. Trong cái nắng cuối xuân trải vàng như mật ong, các CCB Trung đoàn 48 đang trò chuyện rôm rả. Đứng ở phía bến vượt là một người tầm thước, ông đang chỉ tay về phía trước như hướng dẫn mọi người cách vượt sông năm nào, đó là Anh hùng LLVT nhân dân Vũ Trung Thướng, nguyên Chính trị viên Đại đội 5, Tiểu đoàn 2.

Khi chúng tôi hỏi về những trận đánh năm xưa, như chạm vào mạch nguồn cảm xúc, Anh hùng Vũ Trung Thướng hào sảng kể: “Bước vào cuộc chiến tranh chống Mỹ, cứu nước, Trung đoàn 48 đã phát huy truyền thống “giúp dân đánh giặc”, chỉ sau một thời gian ngắn xây dựng và huấn luyện, đơn vị đã vào tham gia chiến đấu trên chiến trường Quảng Trị, nơi giao tranh ác liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước năm 1972. Thời điểm đó, đại đội tôi được cấp trên giao phải chốt chặt tại ngã ba Long Hưng. Một địa điểm cách Thành cổ Quảng Trị gần 1km về phía nam. Chốt chặt có nghĩa là phải đánh địch từ xa, chặn địch từ xa, tạo điều kiện cho các đơn vị khác tiêu diệt địch. Đây là nhiệm vụ vô cùng khó khăn và nguy hiểm, nhưng phải bằng mọi cách để hoàn thành. Thế là tôi cùng với đại đội trưởng lên kế hoạch tác chiến. Địch ngày đêm nã pháo đạn vào trận địa. Nhưng bom đạn không khuất phục được ý chí cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 48. Bộ đội ta rất sáng tạo, không nằm yên một chỗ mà luôn cơ động di chuyển, phát hiện địch, đánh triệt để làm cho địch luôn ở thế bị động và sợ hãi. Với cách đánh linh hoạt, anh dũng quả cảm, ngã ba Long Hưng luôn trụ vững, không những thế mà còn làm tiêu hao sinh lực địch trong suốt 81 ngày đêm đỏ lửa”.

Đứng cạnh Anh hùng Vũ Trung Thướng là “Hạ sĩ Mai Ngọc Thoảng-người anh hùng tuổi 20”. Giờ đây, bác Mai Ngọc Thoảng đã gần tuổi 70, tóc bạc như cước, nước da lên mồi, dáng đi không còn nhanh nhẹn, nhưng trở lại thăm đơn vị, được gặp gỡ, trò chuyện với chiến sĩ tuổi mười tám, đôi mươi, ông như sống lại những ngày chiến đấu bằng trái tim tuổi trẻ. Nhớ lại thời khắc bơi giữa dòng Thạch Hãn để nối dây thông tin liên lạc, Anh hùng Mai Ngọc Thoảng kể: “Hôm đó, ngày 13-7-1972, địch đánh phá rất ác liệt để gây sức ép trên bàn Hội nghị Pa-ri. Pháo đạn địch bắn chi chít trên Thành cổ Quảng Trị và cả một khúc sông Thạch Hãn. Không may đường dây hữu tuyến qua sông trúng đạn bị đứt. Tiểu đội thông tin hữu tuyến có 3 chiến sĩ hy sinh; các chiến sĩ còn lại đi làm nhiệm vụ ở hướng khác. Thế là tôi cùng với đồng chí Nhạc luồn ra sông làm nhiệm vụ này, nhưng chỉ mới đi được một đoạn thì Nhạc lại bị thương, đành quay lại. Một mình tôi vội vã bơi ra sông lần tìm đầu dây bị đứt; loay hoay không biết phải làm sao để nối vì dây thiếu... Không còn cách nào khác, tôi liền dùng miệng mình ngậm hai đầu dây bị đứt nối lại để thông tin được thông suốt, còn lại hai tay và hai chân thì bơi để giữ thăng bằng. Mặc cho bom Mỹ bắn phá liên tục, có lúc tưởng chừng không tránh khỏi được cái chết, nhưng may mắn đã luôn ở bên tôi. Xong nhiệm vụ, tôi trở về đơn vị, ai cũng bất ngờ mừng đến phát khóc”. Và một điều đặc biệt nữa là vào thời điểm ông đang dùng miệng ngậm nối dây liên lạc bơi giữa sông, cũng là lúc Đại tướng Võ Nguyên Giáp gọi điện chỉ huy trực tiếp chiến dịch.

Hai câu chuyện của 2 người anh hùng cùng chiến đấu trong đội hình Trung đoàn 48 tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972 thể hiện rõ tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”. Với ý chí quyết tâm sắt đá và tinh thần chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 48 đã khắc phục mọi khó khăn gian khổ, ác liệt, đánh bại 6 đợt phản công của địch vào thị xã, bảo vệ Thành cổ trong khoảng thời gian dài gấp 8 lần so với mệnh lệnh tái chiếm của địch. Trong cuộc chiến đấu một mất một còn đã xuất hiện nhiều tấm gương anh dũng, thể hiện ý chí quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược; đã có hơn 1.400 cán bộ, chiến sĩ trung đoàn anh dũng hy sinh. Máu của các anh nhuộm đỏ dòng Thạch Hãn. Và ngay trên trận địa, Trung đoàn 48 vinh dự được Bộ tư lệnh Trị Thiên tặng danh hiệu “Trung đoàn Thạch Hãn”.

Tiếp nối truyền thống “dũng mãnh, kiên cường”

Kể cho chiến sĩ mới Đại đội 5, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 48 nghe xong câu chuyện về tinh thần chiến đấu của đơn vị trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử và giây phút cắm cờ trên nóc nhà Bộ Tổng tham mưu ngụy, CCB Nguyễn Duy Đông đi đến bắt tay từng chiến sĩ. Ông nói trước hàng quân: “Các đồng chí nhớ phát huy truyền thống “tiến công dũng mãnh, phòng ngự kiên cường” của trung đoàn ta. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, người chiến sĩ Trung đoàn Thăng Long-Thạch Hãn đều phải rèn đức, luyện tài, mài sắc ý chí chiến đấu”. Nói rồi ông đặt bàn tay phải lên lồng ngực của mình. Những tiếng vỗ tay không ngớt, những ánh mắt cảm phục trước con người bằng xương, bằng thịt bước ra từ cuộc chiến, họ chính là pho sử sống, bồi đắp thêm ý chí và nghị lực vượt khó của tuổi trẻ trung đoàn hôm nay.

Binh nhì Hoàng Ngọc Sơn (quê Thanh Hóa) tràn đầy cảm xúc, chia sẻ: “Qua lời kể của các CCB , tôi thực sự trân trọng, tự hào về thành tích của đơn vị. Được tiếp nối thế hệ cha anh đứng trong hàng ngũ trung đoàn, tôi nguyện phấn đấu học tập, tu dưỡng, rèn luyện thật tốt, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao". Còn Binh nhì Đinh Tiến Mạnh (quê Ninh Bình) nói rõ mục tiêu phấn đấu: “Tôi quyết tâm, sau ba tháng huấn luyện chiến sĩ mới sẽ giành được hoa điểm mười bắn giỏi”.

Lắng nghe chiến sĩ mới của trung đoàn thể hiện quyết tâm trong huấn luyện, Thượng tá Lê Hồng Minh, Chính ủy Trung đoàn 48 hết sức xúc động. Vậy là nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ của Đảng ủy trung đoàn năm 2017 đã và đang bắt đầu đi vào đời sống bộ đội; những chủ trương, giải pháp mà Đảng ủy đề ra từng bước trở thành hiện thực.

Trên đường đưa chúng tôi về thăm đơn vị vừa được xây dựng chính quy còn thơm mùi vôi vữa, Thượng tá Lê Hồng Minh chia sẻ: “Đây là mùa huấn luyện chiến sĩ mới đầu tiên, sau nhiều năm đơn vị rút gọn thành khung thường trực nên chúng tôi xác định ngay từ đầu, vừa rèn cán, vừa luyện quân với một quyết tâm cao nhất, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao”.

Nhớ lại những ngày đầu đơn vị rút gọn thành khung thường trực làm nhiệm vụ huấn luyện lực lượng dự bị động viên, bao khó khăn chồng chất, nhưng với truyền thống “dũng mãnh, kiên cường”, đơn vị đã từng bước vượt qua. Trung đoàn đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, Ban CHQS huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa cung cấp nguồn dự bị động viên, làm tốt công tác phúc tra, nắm nguồn, báo động kiểm tra quân số biên chế, đưa một bộ phận về đơn vị tập huấn, huấn luyện, diễn tập, bảo đảm đủ khả năng sẵn sàng khôi phục lực lượng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Những năm gần đây, đơn vị được cấp trên tiếp tục giao nhiệm vụ huấn luyện khẩu, tiểu đội trưởng và huấn luyện chiến sĩ mới. Trước yêu cầu nhiệm vụ, lãnh đạo, chỉ huy đơn vị đã đồng sức, đồng lòng đề ra nhiều chủ trương biện pháp nên giành được kết quả cao ngay từ ngày đầu, tuần đầu huấn luyện.

Thượng tá Lê Hồng Minh chia sẻ, trước đây “Trung đoàn giúp dân đánh giặc” thì hôm nay, ngoài thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, SSCĐ, cán bộ, chiến sĩ trung đoàn đã phát huy cao độ tinh thần tự lực, tự cường, đẩy mạnh tăng gia sản xuất, cải thiện đời sống; đồng thời đẩy mạnh công tác dân vận giúp đỡ nhân dân trên địa bàn. Đơn vị cũng thường xuyên làm tốt các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, gúp đỡ người nghèo và nhân dân vùng thiên tai lũ lụt; tích cực giúp đỡ các gia đình chính sách và quân nhân có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống... Và một lần nữa, hình ảnh cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn Thăng Long-Thạch Hãn lại thắm đượm trong lòng nhân dân. Đó là hình ảnh cao đẹp của Bộ đội Cụ Hồ đánh giặc giỏi, lao động giỏi, nặng tình, nặng nghĩa và hết lòng phục vụ nhân dân.

TRỊNH KIM NGỌC