Người cũ, việc mới
Về Báo QĐND, tôi được phân công vào tổ phóng viên thường trú tại TP Hồ Chí Minh. Tôi đã nghe danh các anh lãnh đạo và phóng viên của Ban đại diện phía Nam Báo QĐND có văn phòng đặt tại TP Hồ Chí Minh (gọi tắt là Ban đại diện). Anh Vũ Linh-Trưởng ban, một cán bộ từ thời chống Pháp, một người viết bình luận thời sự quốc tế sắc sảo, hiểu rất sâu về Nam Bộ. Anh Phạm Đình Trọng-Phó ban, vốn là phóng viên Báo Chiến sĩ miền Tây từ mặt trận Lào chuyển về. Tôi mê những bài ký chân trang với bút danh Khánh Tường của anh.
Do mối quan hệ thân tình từ lâu giữa Báo QĐND và Báo Quân khu 7, tôi không chỉ quen biết hai anh chỉ huy mà còn thân quen nhiều phóng viên khác như các anh: Trần Ngọc Thị, Bùi Ngọc Nội, Trần Hoàng..., vốn là lính Quân khu 7 chuyển về. Phó ban Phạm Đình Trọng trực tiếp phụ trách tổ phóng viên thường trú, phân công tôi theo dõi địa bàn Quân khu 7. Thế là tôi đã thực hiện được ước mơ làm phóng viên chiến trường của Báo QĐND.
Ban đại diện phía Nam tổ chức triển lãm ảnh của phóng viên ở Nhà Văn hóa Thanh niên TP Hồ Chí Minh năm 1998. Ảnh: Xuân Cường
Cũng phải nói thêm, trước đó, tôi đã là phóng viên chiến trường của Báo Quân khu 7. Tháng 9-1977, khi Pôn Pốt lùa quân sang tàn sát đồng bào ta dọc biên giới Tây Nam cũng là lúc từ Sư đoàn 5 tôi về "đầu quân" cho Báo Quân khu 7. Tôi may mắn là một trong những phóng viên đầu tiên có mặt trên biên giới Tây Nam. Tháng 1-1979, tôi cùng nhà báo Xuân Hòa được phân công theo Sư đoàn 5 đánh địch dọc đường số 7 từ Kratre qua Xvây Riêng, Công-pông Thơm, tiến công giải phóng Xiêm Riệp.
Ít lâu sau, Tổng biên tập Trần Công Mân có chuyến thăm tờ báo Quân đội cách mạng Cam-pu-chia (Kontop Prachichuon Campuchia)-nơi các phóng viên của Báo QĐND đang làm cố vấn. Tôi cùng các nhà báo Thùy Chi, Minh Tâm được tháp tùng Tổng biên tập. Chuyến đi để lại cho tôi nhiều ấn tượng sâu sắc. Ấn tượng mạnh mẽ nhất là cách ứng xử của người đứng đầu một trong những tờ báo lớn nhất đất nước; về mối quan hệ bang giao tầm quốc tế của một vị tướng-Tổng biên tập. Là lính mới của Báo QĐND, sau này, tôi còn được cử theo bộ đội tình nguyện Việt Nam làm nhiệm vụ ở đất nước của nền văn minh Ăng-co huyền thoại; đặc biệt là đợt rút quân cuối năm 1989...
Với sự say mê nghề nghiệp, dù được giao nhiều nhiệm vụ như: Phó ban rồi Trưởng ban, Bí thư chi bộ Ban đại diện rồi Đảng ủy viên Báo QĐND, tôi không quên viết bài. Những bài ký chân trang, vệt bài phóng sự điều tra của tổ phóng viên thường trú đã góp phần tạo nên diện mạo mới, sức sống mới của Báo QĐND lúc bấy giờ.
Nghĩ mới, làm mới
Thời kỳ ấy, nền kinh tế nước ta còn nhiều khó khăn. Những người lính làm báo trong quân đội cũng gặp vô vàn khó khăn. “Cái khó ló cái khôn”, các anh chỉ huy và chi ủy Ban đại diện không bó tay mà mày mò làm tất cả những gì có thể làm được để cải thiện nâng cao đời sống đơn vị.
Dạo tôi chưa về nhận công tác, các anh Vũ Linh, Phạm Đình Trọng, Bùi Ngọc Nội... đã liên hệ mượn đất Sư đoàn Phòng không 367 trồng chuối, trồng rau, nuôi cá, nuôi heo và tận dụng giấy vụn in báo để tăng nguồn thu. Tuy vậy, đến thời kỳ đổi mới thì hình thức trên không còn phù hợp, đời sống anh em vẫn chưa cải thiện là bao.
Bằng cách nào để "thoát nghèo", vừa nâng cao chất lượng báo, mở rộng quan hệ, vừa cải thiện đời sống người lao động? Tập thể chi ủy và chỉ huy Ban đại diện đã đưa ra nhiều phương án để anh em góp ý, bàn bạc. Điều quan trọng là phải làm đúng nguyên tắc và quy định. Chúng tôi mạnh dạn xây dựng đề án thí điểm làm kinh tế.
Thứ nhất, sắp xếp lại nơi làm việc của cơ quan, tận dụng mặt bằng, liên kết khai thác, sử dụng.
Thứ hai, xin chủ trương cho phép Ban đại diện tổ chức các trang phụ bản quảng cáo. Có trang hợp đồng với đối tác chỉ in và phát hành ở khu vực phía Nam. Được sự đồng ý của Ban biên tập và thủ trưởng Tổng cục Chính trị; được các cơ quan chức năng ủng hộ, cả hai loại hình thí điểm làm kinh tế trên đã được triển khai, bước đầu có hiệu quả, góp phần cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của cơ quan; hằng năm còn đóng góp một phần tài chính cho tòa soạn. Không dừng lại ở việc thí điểm làm kinh tế, Ban đại diện còn chủ động đề xuất tổ chức nhiều hoạt động ngoài trang báo, làm cho nhiều người biết và đọc Báo QĐND.
Ban đại diện là đơn vị đầu tiên của tòa soạn tổ chức các cuộc giao lưu giữa phóng viên Báo QĐND với bạn đọc, đặc biệt là bạn đọc trẻ ở TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ và phối hợp tổ chức ở một số địa phương trong cả nước.
Các nhà báo, nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của Báo QĐND có dịp giao lưu với bạn đọc, góp phần tăng sức sống mới của tờ báo Đảng trong quân đội. Ban đại diện còn phối hợp với Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh TP Hồ Chí Minh thành lập CLB Nhiếp ảnh chiến sĩ. Nhiều cuộc triển lãm ảnh của các nhà báo quân đội được tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hà Nội, góp phần tích cực tăng vị thế của Báo QĐND.
Việc nữa không thể không nhắc tới, đó là việc Ban đại diện được Ban biên tập Báo QĐND giao nhiệm vụ thành lập các văn phòng thường trú. Những năm cuối thập kỷ 90 của thế kỷ 20, các văn phòng thường trú của báo ở Cần Thơ, Đà Nẵng, Đà Lạt, Buôn Ma Thuột... lần lượt ra đời. Ở Cần Thơ, Đà Lạt-hai địa bàn thuộc quyền quản lý của Ban đại diện phía Nam, chỉ huy Ban đại diện không những liên hệ với các đơn vị, địa phương lo đất xây dựng văn phòng mà còn tham mưu cho Ban biên tập tuyển chọn nhân sự đảm đương công việc.
Thời gian trôi qua đã mấy chục năm, tôi vẫn còn nhớ như in những ngày lễ, Tết ở Ban đại diện. Khu nhà số 63 Lý Tự Trọng (quận 1) và 161-163 Trần Quốc Thảo (quận 3)-nơi đặt văn phòng Ban đại diện lúc nào cũng tấp nập khách vào ra. Nhiều đồng chí lãnh đạo, chỉ huy các quân khu, quân đoàn; lãnh đạo TP Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành phố phía Nam; các đồng nghiệp và các đơn vị kết nghĩa như: Trường Sĩ quan Lục quân 2, Lữ đoàn Thông tin 596, Sư đoàn Không quân 370, Sư đoàn Phòng không 367, cơ quan đại diện Báo Công an nhân dân, Báo Quân khu 7... đã coi Ban đại diện như mái ấm của chính mình.
Nơi thử thách, rèn luyện
Ban đại diện phía Nam Báo QĐND bước vào tuổi 40. Tôi có may mắn công tác tại đây gần 15 năm (1988-2003). Đó là thời gian, là nơi thử thách, rèn luyện tôi trở thành nhà báo chiến sĩ. Khó khăn không lùi bước; năng động sáng tạo; dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đó là cách nghĩ, cách làm của cả tập thể Ban đại diện từ người chỉ huy cao nhất đến các phóng viên, công nhân viên chức, những người lính mới nhập ngũ.
Công bằng mà nói, nhận thức là một quá trình. Không phải cái mới nào cũng thành công, cũng được mọi người chấp nhận. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, chúng tôi gặp không ít khó khăn, có lúc tưởng như khó có thể vượt qua. Nhưng đúng như các Tổng biên tập: Phan Khắc Hải, Đặng Văn Nhưng, Nguyễn Quang Thống, Bí thư Đảng ủy Phạm Huy Khảo... và các anh trong Ban biên tập, Đảng ủy Báo QĐND đã nói, có làm là có đúng, có sai. Sai đâu sửa đó nhưng tuyệt đối không được sai về quan điểm, tất cả phải vì việc chung, không vụ lợi. Cũng nhờ thế mà chúng tôi đã xây dựng được một đội ngũ những nhà báo chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, chắc về nghiệp vụ; không những hoàn thành tốt nhiệm vụ tại Báo QĐND mà khi chuyển ra ngoài còn đảm đương tốt trọng trách như các nhà báo: Hồng Phương (Phó chủ tịch Hội Nhà báo TP Hồ Chí Minh kiêm Tổng biên tập Tạp chí Nghề báo); Ngọc Niên (Tổng biên tập Báo Lao động-Xã hội); Dương Đức Nguyện (Tổng biên tập Tạp chí Nông thôn mới); Nguyễn Sỹ Bình (Phó tổng biên tập Tạp chí Vietnam Logistics Review)...
Gần 10 năm làm Phó ban đại diện phía Nam Báo QĐND, tôi may mắn có một người Trưởng ban luôn tin tưởng, giao việc và giúp đỡ mình, đó là Đại tá, nhà báo Phạm Đình Trọng-"một nhà nho còn sót lại cuối thế kỷ 20" của Ban đại diện phía Nam Báo QĐND như cách chúng tôi thường gọi.
Sau này, từ Báo QĐND chuyển ngành, tôi được phân công một số nhiệm vụ như: Phó vụ trưởng Vụ Báo chí, Bộ Văn hóa-Thông tin rồi Phó cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông; Bí thư Đảng ủy khối cơ sở Bộ Văn hóa-Thông tin và Tổng biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng; những năm tháng công tác ở Báo QĐND nói chung và Ban đại diện phía Nam Báo QĐND nói riêng đã cho tôi bản lĩnh chính trị và sức mạnh vượt qua những khó khăn, thách thức để hoàn thành nhiệm vụ.
Trong quá trình công tác tại Báo QĐND không phải lúc nào cũng suôn sẻ; có lúc va chạm, chưa hiểu nhau. Nhưng đối với tôi, đó là một trong những nơi ấm áp, nghĩa tình; nơi rèn luyện và nuôi dưỡng để dù làm việc gì, ở đâu, tôi vẫn giữ vững truyền thống, bản chất của Bộ đội Cụ Hồ.
Trân trọng cảm ơn Ban đại diện phía Nam Báo QĐND-cái nôi nuôi dưỡng và rèn luyện chúng tôi thành nhà báo chiến sĩ! Nơi một thời để nhớ...
TP Hồ Chí Minh, tháng 4-2017
TRẦN THẾ TUYỂN