Lương hưu không phải mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế để bảo đảm cuộc sống của người nghỉ hưu. Vì vậy, lương hưu luôn được bảo toàn giá trị, không bị rủi ro khi đồng tiền mất giá.

Chế độ hưu trí là cốt lõi của chính sách BHXH, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài cho người lao động (NLĐ) khi hết tuổi lao động. Lương hưu có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp NLĐ bảo đảm khi về già có chi phí chi trả cho những nhu cầu sống cơ bản và có thêm thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) được cấp miễn phí để chăm sóc sức khỏe. Bà Lý Hoàng Minh, Phó trưởng phòng Hưu trí, Ban Thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam, cho biết, hiện cơ quan BHXH thực hiện chi trả cho khoảng gần 2,7 triệu người hưởng lương hưu, với số tiền hưởng gần 14.475 tỷ đồng/tháng. Mức hưởng lương hưu trung bình hiện nay khoảng 5,4 triệu đồng/tháng, cao hơn mức thu nhập bình quân của người dân năm 2021 (4,2 triệu đồng/tháng) cho thấy, lương hưu là mức thu nhập ổn định bảo đảm cuộc sống cho người hưởng. Mức hưởng lương hưu không phải mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế để bảo đảm cuộc sống.

leftcenterrightdel
Người dân ở xã Nghĩa Đạo (huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện để sau này được nhận lương hưu và các chế độ khác. Ảnh: HÀ VŨ 

Từ năm 1995 đến nay, Nhà nước đã thực hiện 22 lần điều chỉnh lương hưu. Trong hai năm qua, dù tình hình kinh tế khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhưng lương hưu vẫn được điều chỉnh với mức chung là 7,4% từ ngày 1-1-2022. Đối với người nghỉ hưu trước ngày 1-1-1995, nếu sau khi được điều chỉnh tăng theo mức chung 7,4% nhưng mức lương hưu thuộc các trường hợp thấp thì lại tiếp tục được điều chỉnh (tăng thêm 200.000 đồng với những người có mức hưởng thấp hơn 2,3 triệu đồng/tháng; tăng lên 2,5 triệu đồng với những người có mức hưởng từ 2,3 triệu đồng/tháng đến dưới 2,5 triệu đồng/tháng). Điều đó càng minh chứng rõ nét chính sách của Nhà nước ta rất quan tâm đến thu nhập của người hưởng lương hưu.

Bên cạnh đó, hệ thống chính sách pháp luật BHXH, BHYT cũng ngày càng được hoàn thiện phù hợp với phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, bảo đảm quyền lợi cho người tham gia nói chung và người nghỉ hưu nói riêng. Hiện nay, theo quy định, thời gian NLĐ tham gia BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu phải đủ 20 năm, dẫn tới nhiều người có thời gian tham gia BHXH ngắn nên khi hết tuổi lao động, không tích lũy đủ số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu. Trước thực trạng này, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đang đề xuất sửa đổi Luật BHXH năm 2014 theo hướng: Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, tiến tới còn 10 năm nhằm tạo điều kiện cho NLĐ tham gia muộn, có thời gian tham gia BHXH ngắn, được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH; tăng mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, bổ sung chế độ trợ cấp thai sản nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút, tạo điều kiện để người dân tham gia BHXH tự nguyện... Việc đề xuất sửa đổi Luật BHXH lần này nhằm cụ thể hóa các mục tiêu mà Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra, cũng chính là để đáp ứng nguyện vọng của đông đảo NLĐ mong muốn được hưởng lương hưu và có thẻ BHYT để chăm lo cuộc sống và chăm sóc sức khỏe khi về già.

Đặc biệt, bên cạnh việc hưởng lương hưu, NLĐ tham gia BHXH khi đủ điều kiện nghỉ hưu còn được cấp thẻ BHYT miễn phí, được hưởng các quyền lợi khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe trọn đời do quỹ BHYT chi trả với mức hưởng là 95% (cao hơn mức hưởng trung bình của người tham gia BHYT theo hộ gia đình). Thực tế, cơ quan BHXH đã chi trả chi phí khám, chữa bệnh BHYT hàng trăm triệu đồng, thậm chí hàng tỷ đồng cho những người hưởng lương hưu bị mắc bệnh hiểm nghèo, nan y-bởi lứa tuổi này thường dễ gặp các vấn đề bất trắc về sức khỏe. Không những thế, trong thời gian hưởng lương hưu, người hưởng lương hưu không may qua đời thì thân nhân của họ còn được hưởng chế độ tử tuất với nhiều quyền lợi.

Theo quy định hiện hành, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng nhân với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Như vậy, mức hưởng lương hưu tỷ lệ thuận với mức đóng BHXH, thời gian đóng BHXH. Có nghĩa là mức đóng BHXH càng cao, thời gian đóng BHXH càng dài thì mức hưởng lương hưu sẽ cao hơn.

Qua phản ánh của một số địa phương và qua kiểm tra tiền lương đóng BHXH tại một số đơn vị sử dụng lao động cho thấy, vẫn còn tình trạng doanh nghiệp chỉ xây dựng thang lương, bảng lương bằng mức thấp nhất để đóng BHXH cho NLĐ hoặc một số doanh nghiệp và NLĐ thỏa thuận chỉ lấy tiền lương ghi trong hợp đồng làm căn cứ đóng BHXH. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân: Do chủ sử dụng lao động cố tình lách luật để giảm bớt phần trách nhiệm đóng BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ (theo quy định, trách nhiệm đóng của chủ sử dụng lao động chiếm 2/3 tổng số tiền phải đóng BHXH của NLĐ); việc giảm mức đóng BHXH để tăng phần chi trả thu nhập cho NLĐ, từ đó giúp doanh nghiệp làm tăng cạnh tranh trên thị trường lao động; hoặc bản thân NLĐ chưa hiểu biết chính sách, pháp luật đầy đủ, chưa nắm rõ việc đóng BHXH cao thì mức hưởng BHXH sẽ cao, chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt, thiếu quan tâm đến lợi ích lâu dài, chưa có ý thức tiết kiệm, tích lũy thông qua khoản tiền đóng BHXH ngay khi còn trẻ...

Để giải quyết tình trạng trên, thời gian tới, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ như: Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về tiền lương tại doanh nghiệp; xử lý nghiêm, kịp thời các vi phạm về tiền lương, BHXH; đẩy mạnh công tác tuyên truyền để NLĐ hiểu đúng, hiểu đủ quyền lợi của việc tham gia BHXH; nâng cao ý thức, chấp hành pháp luật BHXH, BHYT của chủ sử dụng lao động trong việc đóng đúng, đóng đủ BHXH để bảo đảm quyền lợi an sinh xã hội lâu dài cho NLĐ.

DIỆP CHÂU