Cuối tháng 9-2021, Phòng An ninh chính trị nội bộ, Công an tỉnh Đắc Lắc cho biết đang củng cố hồ sơ để xử lý hàng chục người sử dụng văn bằng giả tại một số trường học, cơ quan trên địa bàn huyện Cư Kuin. Qua khai thác bước đầu, các đối tượng thừa nhận đã mua bằng tốt nghiệp THPT giả để theo học các trường cao đẳng, đại học với mục đích tìm được một công việc ổn định. Điều đáng nói, nhiều người trong số đó là giáo viên, là công chức đã "ngồi" vào một số vị trí quan trọng của các cơ quan, tổ chức nhà nước... Cách đây không lâu, Huyện ủy Ia Pa, tỉnh Gia Lai cũng đã phát hiện 9 cán bộ cấp xã sử dụng bằng tốt nghiệp THPT không hợp pháp.

Một địa chỉ trên mạng công khai nhận làm văn bằng, chứng chỉ giả.  

Trên đây chỉ là hai trong số nhiều vụ việc sử dụng văn bằng giả, văn bằng không hợp pháp trong các cơ quan nhà nước bị lực lượng chức năng phát hiện. Theo luật sư Đỗ Viết Hải, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Luật hợp danh Sự thật, việc xử lý những cán bộ, công chức, viên chức sử dụng văn bằng giả, văn bằng không hợp pháp được thực hiện theo quy định tại Điều 12, Điều 13 và Điều 19, Nghị định số 112/2020/NĐ-CP về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức, có thể áp dụng hình thức kỷ luật cao nhất là buộc thôi việc. Trong trường hợp chứng minh được những người này biết các văn bằng, chứng chỉ đó là giả, dùng dấu giả nhưng vẫn sử dụng thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức” theo Điều 341, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Hậu quả của việc sử dụng văn bằng giả không thể đo đếm được, đặc biệt là đối với những người không đủ trình độ, phẩm chất đạo đức mà lại dùng bằng cấp giả để được bổ nhiệm, đề bạt vào các vị trí lãnh đạo, quản lý... Đối với ngành giáo dục, khi những giáo viên “rởm” đứng lớp với kiến thức phổ thông chưa hoàn thành, phải sử dụng bằng giả thì làm sao có thể giảng dạy hiệu quả...

Theo một số chuyên gia, nguyên nhân tồn tại tình trạng dùng văn bằng giả, văn bằng không hợp pháp trong các cơ quan nhà nước thời gian qua, ngoài thủ đoạn tinh vi của người sử dụng và đối tượng làm giả bằng cấp, chứng chỉ thì còn có lý do từ việc không làm hết trách nhiệm của cơ quan tuyển dụng trong việc xác minh bằng cấp, chứng chỉ, bởi hiện nay chưa có quy định bắt buộc phải xác minh tính thật-giả đối với văn bằng của người được tuyển dụng. Nhiều trường hợp, văn bằng giả chỉ được phát hiện khi có đơn tố giác, sự vào cuộc của cơ quan công an sau khi người sử dụng đã công tác trong ngành một thời gian dài. Trao đổi với chúng tôi, ông Ngô Văn Chất, nguyên Trưởng phòng Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục, Sở Giáo dục và Đào tạo TP Hà Nội cho biết: “Trong tất cả các cách thức kiểm tra văn bằng (bằng mắt thường về màu sắc, phông chữ, bố cục, tem, dấu, chữ ký hoặc kiểm tra bằng máy soi...) thì việc tra cứu thông tin tại chính cơ sở cấp văn bằng là chính xác nhất, bảo đảm 100%. Tại một số trường đại học, cao đẳng những năm gần đây đã lưu giữ các số hiệu văn bằng thông qua mã số được lưu trữ trên hệ thống website của nhà trường và hỗ trợ cơ quan, tổ chức, nhà tuyển dụng kiểm tra tính xác thực của văn bằng. Tất cả văn bằng đều được ghi rõ số hiệu, ngày, tháng ký một cách chính xác, rõ ràng. Khi vào website của trường và nhập số hiệu văn bằng để kiểm tra, bước đầu sẽ biết được số hiệu có trùng khớp với ngày, tháng ký văn bằng hay không. Để biết cụ thể hơn thì cơ quan tuyển dụng có thể chụp văn bằng gửi kèm công văn hoặc đến trực tiếp cơ sở cấp bằng đề nghị xác minh... Mỗi năm, nguồn nhân lực tuyển dụng vào các cơ quan nhà nước không nhiều, nên ngoài việc nâng cao kỹ năng chuyên môn của cán bộ chuyên trách để nhận diện văn bằng thì việc xác minh tính thật-giả của văn bằng cần trở thành quy định bắt buộc trong luật".

Bài và ảnh: KIM DUNG