Theo nghị định, các loại phương tiện trên phải lắp đặt thiết bị GSHT và ngày 1-7-2018 là thời hạn cuối cùng của lộ trình (đối với xe ô tô KDVT hàng hóa có trọng tải thiết kế dưới 3,5 tấn). Theo nhiều trung tâm đăng kiểm xe cơ giới đường bộ, từ giữa tháng 6-2018 đến nay, số lượng xe đến kiểm định có lắp thiết bị GSHT tăng lên rõ rệt vì nhiều chủ xe lo ngại sẽ bị xử phạt nếu không lắp. Mặt khác, kể từ ngày 1-7-2018, những xe KDVT không lắp thiết bị thì khi đi đăng kiểm sẽ bị từ chối. Quá trình thực hiện cũng đã khẳng định được tính đúng đắn, cần thiết của nghị định vì giúp các cơ quan chức năng quản lý chặt chẽ cả hoạt động của lái xe và hoạt động của phương tiện. Hành khách sử dụng phương tiện có lắp đặt thiết bị GSHT cũng yên tâm hơn. Đối với doanh nghiệp, việc lắp thiết bị GSHT trong quản lý và điều hành vừa giúp mở rộng kinh doanh, tăng lợi nhuận, vừa cải thiện được quan hệ với khách hàng, đối tác, từng bước nâng cao chất lượng phục vụ, giảm nhân công. Ví dụ, riêng việc tiết kiệm nhân công, nhiều doanh nghiệp chỉ cần một tháng là đủ hoàn vốn cho việc đầu tư lắp đặt thiết bị GSHT.

Một thiết bị giám sát hành trình quảng cáo trên mạng.

Hiện nay, thiết bị GSHT của các xe ô tô KDVT bắt buộc phải lắp sẽ truyền đủ dữ liệu, như: Hành trình, tốc độ, biển số xe, tên chủ xe, thời gian lái xe liên tục, thời gian làm việc của lái xe trong ngày... về máy chủ do Tổng cục Đường bộ Việt Nam quản lý. Hằng tháng, Tổng cục Đường bộ tổng hợp lỗi vi phạm của phương tiện gửi về sở giao thông vận tải (GTVT) các địa phương để gửi thông báo vi phạm đến các chủ phương tiện. Điều này cho thấy thiết bị GSHT mới thuần túy như một ổ cứng ghi nhận dữ liệu để đối chiếu, hậu kiểm mà chưa phát huy tác dụng trong việc ngăn ngừa vi phạm hay cảnh báo những rủi ro. Những biểu hiện vi phạm cần xử lý hoặc cảnh báo ngay, như lái xe chạy quá tốc độ hay lái xe liên tục quá 4 giờ, thì nguy cơ xảy ra tai nạn rất cao, cần phải được thông tin về doanh nghiệp, đơn vị để dừng ngay phương tiện. Nếu để đến cuối tháng mới thông báo, nhiều lỗi đã dẫn đến tai nạn giao thông đáng tiếc thì việc thông báo không còn nhiều ý nghĩa. Mặt khác, đối với những lái xe là người làm thuê chỉ làm 1-2 tháng rồi bỏ, trong khi nhiều chủ xe sau 1-2 tháng mới nhận được thông báo vi phạm thì lúc đó chủ xe lại là người chịu tất cả án phạt đó. Cũng theo một cán bộ cảnh sát giao thông ở Hà Nội, thiết bị GSHT do ngành GTVT quản lý hiện chưa có sự kết nối với cảnh sát giao thông nên họ chưa phối hợp xử lý được trường hợp nào qua thiết bị GSHT.

Anh Nguyễn Văn Khánh, một lái xe đường dài, cho biết: “Khi lái đêm hoặc vội đón khách, rất nhiều lái xe thường chạy quá tốc độ, khi đó thiết bị GSHT sẽ kêu liên tục nên nhiều lái xe thường ngắt một dây đường truyền của thiết bị ra. Tất nhiên, các lái xe đều không thừa nhận việc này mà thường đổ lỗi cho đường truyền, máy móc có vấn đề để không bị phạt”. Một cán bộ Sở GTVT TP Hà Nội cũng thừa nhận, thiết bị có lúc gặp sự cố hoặc do lái xe chủ ý dừng hoạt động của thiết bị và những trường hợp như vậy, sở không biết ngay để kiểm tra mà phải chờ thông báo hằng tháng của Tổng cục Đường bộ. Đôi khi nhận được thông tin thì thiết bị đã hoạt động trở lại, dẫn đến khó khăn trong công tác xử lý vi phạm lẫn hoạt động của doanh nghiệp.

Trao đổi với chúng tôi, ông Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, cho biết: “Việc lắp đặt thiết bị GSHT là điều rất cần thiết. Tuy nhiên, muốn quản lý chặt chẽ, công bằng thì trước hết thiết bị này phải tốt, đường truyền phải bảo đảm. Hiện nay, chúng ta đang giao cho nhiều công ty bán và lắp đặt thiết bị GSHT. Vì thế, mỗi công ty quản lý một kiểu nên không tránh khỏi việc thiếu tính đồng nhất. Mặt khác, chúng ta cần nghiên cứu nguồn điện của xe phải đồng thời với hoạt động của thiết bị GSHT để nếu ngưng hoạt động của thiết bị GSHT thì động cơ xe sẽ không nổ được, nhằm tránh gian lận của lái xe; đồng thời, cần tiến tới nghiên cứu phần mềm tự động chắt lọc các mức độ vi phạm và báo trên hệ thống để cơ quan chức năng kịp thời ngăn ngừa vi phạm và in thông báo xử phạt. Về luật pháp, Bộ GTVT và Bộ Công an cần phối hợp ban hành thông tư nhằm nâng cao hiệu quả việc lắp đặt thiết bị GSHT và xử lý vi phạm giao thông”.

KIM DUNG