Cuốn sách xuất bản năm 2017, sau đó được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật mua bản quyền, tổ chức dịch và ra mắt bản dịch tiếng Việt lần đầu năm 2019. Cuốn sách đã  miêu tả đầy đủ, toàn diện và chân thực về những “ngày đen tối” của lịch sử quân đội Mỹ. Hơn 700 trang sách là kết quả của gần một thập niên tìm tòi, nghiên cứu công phu của tác giả, tường trình một cách sinh động và chi tiết về một trong những sự kiện bi thảm nhất trong chiến tranh Việt Nam.

Trên cơ sở khai thác một khối lượng lớn tư liệu có độ tin cậy được tập hợp từ những đánh giá của báo chí, báo cáo của quân đội Mỹ, từ những ghi chép tại tòa án, tài liệu của chính quyền Mỹ, từ những bài phỏng vấn sâu rộng với quân nhân Mỹ, Việt Nam, cũng như những nạn nhân may mắn sống sót sau vụ thảm sát, cuốn sách đã tái hiện cụ thể, sâu sắc và toàn diện về nguyên nhân, diễn biến, hậu quả của vụ thảm sát Mỹ Lai, đồng thời phân tích một cách kỹ lưỡng sự che giấu của chính quyền Mỹ và phản ứng của các bên tham gia chiến dịch.

Cuốn sách “Mỹ Lai: Việt Nam, 1968 - Nhìn lại cuộc thảm sát”.  

Tác giả đã tập trung phân tích một cách cụ thể về hậu quả và sự che giấu của chính quyền Mỹ trong cuộc thảm sát Mỹ Lai. Qua các tư liệu xác thực cho thấy: Chỉ trong 4 giờ đồng hồ, quân đội Mỹ đã giết hại 504 dân thường vô tội ở Sơn Mỹ, trong đó hầu hết là phụ nữ và trẻ em.

Có thể nói, sự man rợ và tàn bạo của lính Mỹ đã vượt ra khỏi ranh giới về bản tính con người. Sau vụ thảm sát, lính Mỹ bỏ lại một thôn làng vang vọng tiếng khóc và tiếng gào thét, chìm trong tang tóc và thương đau, đẫm trong máu và nước mắt. Những hình ảnh đau lòng ấy được tái hiện lại một cách chân thực qua lời kể của những nhân chứng may mắn sống sót trong vụ thảm sát đó và qua những tư liệu thành văn đã thu thập được.

Những sĩ quan Mỹ, dù hiểu được tội ác mà mình đã gây ra, nhưng vẫn tìm cách che giấu. Song một số binh lính Mỹ đã không giữ được im lặng. Một người lính thuộc lữ đoàn khác khi nghe thấy câu chuyện về Mỹ Lai hôm đó đã cảnh báo các chính trị gia và tướng lĩnh Lầu Năm Góc. Những cuộc điều tra nội bộ đã kịp thời xác minh, báo chí đã đưa câu chuyện Mỹ Lai đến với công chúng, khiến người dân Mỹ kinh hoàng.

Trong tâm trí và khát vọng công bằng của người Việt Nam, trong lương tri của cả nhân loại, đây vẫn là một sự thật lịch sử cần làm rõ, một tội ác cần lên án. Giữa tháng 11-1970, Tòa án quân sự Mỹ xét xử những quân nhân có liên quan trực tiếp đến vụ sát hại tại Mỹ Lai. Với cáo buộc đã giết 22 người không có vũ trang trong sự kiện, Trung úy William Calley phải đối mặt với nhiều tội nhất và bị kết án tù chung thân.

Sau nửa thế kỷ, không chỉ các nạn nhân, người dân Việt Nam, mà nhiều người Mỹ, trong đó có những binh lính đã tham gia vào sự kiện Mỹ Lai hôm đó cũng chưa thể vượt qua nỗi ám ảnh.

Thời gian đã qua, quá khứ đã lùi vào dĩ vãng, nhưng nỗi đau lịch sử một thời vẫn là sự kiện “muốn quên mà không thể quên”. Bởi sự chân thực đến xé lòng được lột tả qua từng trang sách khiến độc giả khó thoát khỏi những hình ảnh kinh hoàng của buổi sáng tháng 3 năm 1968 - một ngày mãi mãi không thể xóa nhòa trong tâm trí những người ở lại, cuộc tàn sát đã cướp đi gần như toàn bộ gia đình, họ hàng, bạn bè và xóm giềng của họ.

Với cách trình bày logic, ngắn gọn, mang tính khái quát cao, cuốn sách là một trong những tài liệu tham khảo giúp các học giả, các nhà nghiên cứu và bạn đọc quan tâm đến lịch sử nước nhà có thêm cách khai thác, tiếp cận và phân tích vấn đề, đặc biệt là có thêm tư liệu để hiểu hơn về lịch sử cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ tại Việt Nam.

Tin, ảnh: HOÀNG HOÀNG