Bà Nguyễn Thị Ngoan vốn là giáo viên Trường Trung học cơ sở Văn Nhân, đã về hưu từ năm 2005. Lớn lên trong câu hát ca trù và chứng kiến loại hình nghệ thuật này ngày càng mai một tại quê hương, bà đã vận động các cụ cao niên cùng những người yêu ca trù trong thôn thành lập CLB ca trù Chanh Thôn vào năm 2008. Khoảng thời gian đầu thành lập, hội viên chỉ có chục người. Bà Ngoan nhận thấy công tác trao truyền cần phải rất tích cực. Vậy nên, bằng sự tâm huyết, trách nhiệm của mình, bà đã đến từng nhà để vận động lớp trẻ tham gia CLB.
    |
 |
| Bà Nguyễn Thị Ngoan (bên phải), Chủ nhiệm Câu lạc bộ ca trù Chanh Thôn. |
Tuy nhiên, để vận động được người tham gia CLB ca trù Chanh Thôn không phải dễ. Nhiều gia đình lúc đầu từ chối vì sợ ảnh hưởng đến việc học của con em mình. Nhưng bà Ngoan không nản chí, nhất là đối với những cháu có giọng hát tiềm năng. Bà kiên trì đến vận động, thuyết phục nhiều lần, nhờ đó, nhiều gia đình tin vào bà. Trong thời gian ngắn, số lượng hội viên CLB đã tăng lên hơn 30 người, trong đó có nhiều cháu nhỏ. Thành quả đầu đến vào năm 2009, CLB đã đoạt 4 huy chương vàng tại Liên hoan ca trù toàn quốc. Ngoài ra, CLB biểu diễn phục vụ dân làng hai ngày cố định trong năm, gồm Ngày giỗ Thành hoàng làng 11-8 (âm lịch) và đêm 30 trước thời khắc Giao thừa.
Vui mừng trước sự phát triển của CLB ca trù Chanh Thôn, Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Khướu bày tỏ: “Sống gần hết đời người, bẵng đi hơn 60 năm không được diễn ca trù, tôi chẳng dám tin là mình vẫn còn được hát ở độ tuổi này. Và cũng chẳng dám tin trong làng có CLB và mở lớp truyền dạy ca trù sôi nổi để nối tiếp nghiệp tổ tiên. Thế mà bà Ngoan đã giúp tôi làm được điều đó. Tính đến nay, CLB đã tổ chức được hơn 15 lớp, với gần 200 học viên”.
Trong quá trình tổ chức hoạt động của CLB, bà Ngoan có nhiều cách làm sáng tạo để giữ nhiệt huyết cho các hội viên, như: Thường xuyên tổ chức liên hoan bánh kẹo, vui chơi ngoài giờ cho các cháu để động viên tinh thần; đến từng nhà chở các cụ ra nhà văn hóa để truyền dạy, sưu tập và biên soạn tư liệu cổ; thu âm lại các bài dạy vào băng đĩa. Ngoài ra, bà còn kiến nghị với các tổ chức đoàn thể để ca trù có thêm buổi diễn trong các sự kiện, như: Ngày Quốc tế Phụ nữ 8-3, Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26-3, Ngày Quốc khánh 2-9...
Hiện tại, CLB ca trù Chanh Thôn có hai ca nương tiềm năng là Vũ Thị Ngân và Nguyễn Thị Hà. Tuy nhiên, bà Ngoan không khỏi lo lắng bởi hai ca nương trẻ khá bận với những lo toan thường nhật, không biết có gắn bó với ca trù lâu dài được không? Bà Ngoan mong rằng sẽ có một nghệ nhân ca trù chuyên nghiệp, trẻ, được cấp trên cử về thôn Chanh một thời gian, cùng giao lưu, dàn dựng một số tiết mục và trao đổi chuyên môn cho lớp trẻ, tăng cường kết nối không gian diễn xướng cho CLB, tạo nguồn thu để duy trì hoạt động.
Với tâm huyết gìn giữ làn điệu ca trù quê hương, bà Nguyễn Thị Ngoan đã được UBND TP Hà Nội trao tặng danh hiệu "Người tốt, việc tốt" năm 2019. Dù năm nay đã ở tuổi 72, lại mang trong mình nhiều bệnh tuổi già, nhưng bà Nguyễn Thị Ngoan khẳng định: "Bao giờ không đi được, không nghe được, không nhìn được thì sẽ tạm xa ca trù".
Bài và ảnh: NGUYỄN VĂN CÔNG