Sáng tạo để thanh âm Việt vang xa

Trong không gian thu nhỏ của Rạp Khăn Quàng Đỏ (Hà Nội) mỗi thứ tối thứ 5, thứ 6 hằng tuần lại vang lên những thanh âm mang đậm hồn Việt của nhóm Đàn Đó. Nhóm được tạo nên bởi 4 nghệ sĩ: Nguyễn Đức Minh, Trần Kim Ngọc, Đinh Anh Tuấn, Nguyễn Quang Sự với ý tưởng dùng những giai điệu độc đáo để kể câu chuyện văn hóa dân gian, bản địa. Với quan niệm lấy văn hóa làm gốc rễ, lấy con người làm năng lượng, các dự án của nhóm đều được nuôi dưỡng bởi tinh thần và chất liệu Việt, tạo nên những thanh âm vừa đậm đà bản sắc dân tộc vừa mang hơi thở đương đại.

Không chỉ biểu diễn các nhạc cụ truyền thống quen thuộc, Đàn Đó còn biến những vật dụng dân dã đời thường thành nhạc cụ biểu diễn như: Trống chum, đàn đó, đàn niêu, chiêng sành... Mỗi tiếng gõ, tiếng vang đều mang sắc thái riêng, độc đáo, gợi nhắc hơi thở dân dã của văn hóa Việt. Cùng chung mong muốn làm nhạc từ các chất liệu dân gian, nhiều bạn trẻ đã kết hợp cùng với các nghệ sĩ Đàn Đó tạo nên một show âm nhạc có tên “Gom Show” được nhiều khán giả yêu thích.

Các nghệ sĩ trẻ trình diễn các nhạc cụ sáng tạo tại Gom Show. Ảnh: Fanpage của Gom Show

Trong “Gom Show”, khán giả được đắm mình trong một không gian âm nhạc, nơi âm thanh của gốm hòa quyện cùng nhạc cụ dân tộc. “Gom” là hành trình gom nhặt các chất liệu dân dã, dân gian trong văn hóa bản địa, gom lại những người trẻ yêu văn hóa và đồng thời cũng là “gốm” chất liệu chính, nguồn cảm hứng của show. Những thanh âm tưởng chừng như bị giấu kín từ bao đời cất lên đầy sống động, dẫn người nghe về những miền cảm trong suốt buổi diễn kéo dài hơn một giờ. Sự kết hợp giữa các chất liệu truyền thống và sáng tạo hiện đại đã mở ra một cách tiếp cận mới, tạo nguồn cảm hứng cho những người yêu văn hóa dân gian, đặc biệt là những người trẻ.

Trân trọng giá trị truyền thống

Trải qua bao thế kỷ, người Việt đã sáng tạo nên nhiều nhạc cụ truyền thống từ tre, gỗ, đồng, gốm… như đàn bầu, trống cơm, kèn môi, đàn đá... Mỗi nhạc cụ không chỉ là phương tiện tạo âm thanh, mà còn là kết tinh của tâm hồn, nếp sống và bản sắc văn hóa dân tộc. Thế nhưng, trước làn sóng âm nhạc hiện đại và hội nhập toàn cầu, các nhạc cụ truyền thống dần bị lãng quên; nhiều bạn trẻ đang nỗ lực học hỏi, sáng tạo và làm mới để đưa âm nhạc dân tộc trở lại gần hơn với đời sống hiện đại. Không dừng lại ở việc tái hiện những giai điệu xưa, nhiều bạn trẻ còn tìm tòi những cách thể hiện mới mẻ cho nhạc cụ truyền thống, kết hợp cùng nhạc cụ hiện đại hay thử nghiệm trong các không gian nghệ thuật đương đại.

Thời gian gần đây, trên khắp trang mạng xã hội xuất hiện nhiều video cover các bài nhạc hiện đại bằng các nhạc cụ dân tộc truyền thống thu hút hàng nghìn lượt tương tác. Từ những bản nhạc quốc tế đến giai điệu Việt Nam thân thuộc, dưới sự sáng tạo của các nghệ sĩ trẻ, nhạc cụ dân tộc đang rời khán phòng để hòa cùng nhịp sống đương đại. Những tiếng đàn, tiếng trống từng gắn liền với không gian cổ truyền nay được thổi vào luồng sinh khí mới, trẻ trung, hiện đại mà vẫn đậm chất Việt.

Các video biểu diễn nhạc cụ truyền thống trên Tiktok của các bạn trẻ thu hút nhiều người theo dõi.

Trên Tiktok của nghệ sĩ trẻ Mai Chí Công, các video đàn bầu bản nhạc nổi tiếng như: “Die with a smile”, “Phép màu”.... được anh biến tấu một cách mới lạ, trở nên thu hút đến lạ thường. Ở dưới các bài đăng của anh, nhiều bạn trẻ tỏ ra hào hứng và bày tỏ mong muốn anh tiếp tục thực hiện các tác phẩm với đàn bầu. Hay như bản hòa tấu “Tình yêu màu nắng” bằng các nhạc cụ dân tộc của nhóm Huyền Cẩm Band thời gian qua đã tạo được hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, khiến nhiều người trẻ tò mò và muốn thử chơi những nhạc cụ truyền thống.

Không dừng lại ở các video Tiktok, nhạc cụ dân tộc còn được người trẻ đưa vào các sân khấu âm nhạc lớn, tạo được hiệu ứng tích cực. Nhiều nghệ sĩ trẻ khác cũng đang thử nghiệm phối hợp nhạc cụ dân tộc với âm thanh điện tử, trống jazz hay guitar điện. Những bản phối ấy không chỉ đem lại sức sống mới cho âm nhạc truyền thống mà còn khẳng định giữ gìn di sản là tìm cách để các giá trị truyền thống tiếp tục lan tỏa giữa đời sống hôm nay.

 Ca sĩ Soobin đánh đàn bầu trong tiết mục Trống Cơm tại chương trình "Anh trai vượt ngàn trông gai".

Dưới sự lan tỏa mạnh mẽ của mạng xã hội và các nghệ sĩ trẻ, âm nhạc dân gian và các loại nhạc cụ truyền thống đang tới gần hơn với thế hệ trẻ. Ngày càng có nhiều bạn trẻ chủ động học, đăng tải các video hướng dẫn cách chơi các nhạc cụ truyền thống như: Đàn T’rưng, kèn môi, đàn bầu, trống cơm... Việc học và chơi nhạc cụ dân tộc dần trở thành một xu hướng văn hóa mới, vừa giúp người trẻ thư giãn, vừa là cách kết nối truyền thống với hiện tại.

Nghệ sĩ Tuyết Tuyết (Trung tâm Văn hóa Thành phố Hà Nội) cho hay: “Tôi đánh giá rất cao việc người trẻ học cách sử dụng các nhạc cụ truyền thống. Đây là một hoạt động rất ý nghĩa, góp phần giữ gìn, lan tỏa văn hóa truyền thống của nước ta. Người nước ngoài sang Việt Nam thấy các bạn trẻ chơi nhạc cũng sẽ biết đến nhiều hơn về các nhạc cụ dân tộc và văn hóa Việt”. Tuy nhiên, theo nghệ sĩ Tuyết Tuyết, việc sáng tạo cũng cần phải đúng mức, không nên quá đà làm mất đi nét truyền thống vốn có./.