Quản lý bền vững và phát huy giá trị di sản Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội

Di tích văn hóa, lịch sử và khảo cổ tiêu biểu

Hội thảo có sự góp mặt của các chuyên gia UNESCO, Hội đồng Bảo tàng quốc tế (ICOM), Hội đồng Di tích và Di chỉ quốc tế (ICOMOS), đại diện UNESCO tại Việt Nam; lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, TP Hà Nội, các viện nghiên cứu, các trường đại học trên địa bàn Thủ đô, các bảo tàng, khu di sản thế giới của Việt Nam cùng nhiều nhà khoa học của Việt Nam và thế giới đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh, Pháp, Italy...

Phát biểu chào mừng hội thảo, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho rằng: Di tích Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội là quần thể di tích, di vật mang bề dày lịch sử-văn hóa lâu đời; là di tích văn hóa, lịch sử và khảo cổ tiêu biểu; là bằng chứng vật chất, phản ánh trình độ kỹ thuật cao, chứa đựng các giá trị về lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật. Di tích Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội còn phản ánh sự giao thoa văn hóa trong một quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc Việt Nam với các nước khu vực và trên thế giới.

Di sản văn hóa thế giới Hoàng thành Thăng Long thu hút nhiều du khách đến tham quan, tìm hiểu. Ảnh: HÀ THÀNH

Theo ban tổ chức, 31 tham luận tại hội thảo tập trung vào hai chủ đề chính: Đánh giá kết quả 20 năm nghiên cứu di sản Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội, đặc biệt kết quả nghiên cứu 10 năm gần đây, kể từ khi Hoàng thành Thăng Long được vinh danh Di sản văn hóa thế giới; phát huy giá trị di sản; làm tiền đề cho công tác quản lý bền vững di sản, vì sự phát triển của Di sản thế giới khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội. Qua các tham luận tại hội thảo, đại biểu quốc tế đến từ Anh, Pháp, Italy, Nhật Bản, Hàn Quốc đã đi sâu trao đổi về thực tiễn kinh nghiệm và định hướng, trong đó chú trọng việc định hướng nghiên cứu, phục dựng một số công trình kiến trúc tại khu di tích Hoàng thành Thăng Long, trọng tâm là không gian điện Kính Thiên và chính điện Kính Thiên.

Đồng tình với việc nghiên cứu các tài liệu hiện có và tư vấn giải pháp khoa học về cách thức khai quật, bảo quản và trùng tu những gì còn lại của khu di tích, Trưởng đại diện vùng Ile-de-France tại Hà Nội, Giám đốc Cơ quan hỗ trợ hợp tác quốc tế vùng Paris tại Việt Nam Emmanuel Cerise cho biết trong thời gian tới, vùng Ile-de-France và TP Hà Nội có thể tập trung vào những nội dung hợp tác: Thực hiện một dự án thiết kế đô thị đương đại, nhằm bảo tồn và phát huy di sản; hỗ trợ kỹ thuật trong lĩnh vực truyền thông và quảng bá; hỗ trợ xây dựng mạng lưới di sản tại Thủ đô và giữa các khu di sản của Hà Nội và của vùng Ile-de-France; giới thiệu các kiến trúc sư, nhà thiết kế đô thị, nhà thiết kế cảnh quan có chuyên môn cao đến làm việc.

Bảo vệ di sản dựa trên giá trị và tính bền vững

Trải qua nhiều biến thiên lịch sử, nhất là dưới áp lực của quá trình đô thị hóa chưa được kiểm soát chặt chẽ của Thủ đô Hà Nội, các đại biểu đồng tình không thể tham vọng giữ lại nguyên vẹn hoặc vinh danh tất cả các yếu tố biểu đạt giá trị nổi bật của kinh thành Thăng Long xưa. PGS, TS Bùi Minh Trí, Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh thành (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) lưu ý vấn đề khó khăn nhất trong nghiên cứu phục dựng không gian điện Kính Thiên là sự hạn chế tư liệu về diện mạo, quy mô, hình thái nền móng, tức là phần dưới của công trình, bởi khảo cổ chưa khai quật khu vực nền điện Kính Thiên. Vấn đề tiếp theo và cũng là vấn đề then chốt, quan trọng nhất: Cần phải có những đầu tư nghiên cứu chuyên sâu, mang tính chuyên nghiệp về các loại vật liệu xây dựng kiến trúc cung điện thời Lê sơ dựa trên những phát hiện khảo cổ học để từng bước giải mã về tính chất, chức năng, tên gọi của các loại cấu kiện gỗ và các loại ngói lợp công trình.

Ông Christian Manhart, Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: THANH TÙNG

PGS, TS Đặng Văn Bài, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia cho rằng, phải chấp nhận lồng ghép các dấu ấn vật chất được phát hiện qua nghiên cứu khảo cổ học, khu đô thị cổ Hà Nội, một đoạn La Thành, một số điểm di tích, các hạng mục kiến trúc đơn lẻ với tính cách là những “cột mốc văn hóa”, những “điểm gợi nhớ” để cùng với trung tâm Hoàng thành Thăng Long tạo nên diện mạo kiến trúc mới cho khu di sản văn hóa thế giới ở Hà Nội. 

Nhấn mạnh việc khôi phục chính điện Kính Thiên là khát vọng, là mong mỏi của quốc gia, dân tộc, Chủ tịch Hội đồng Kiến trúc-Hội Kiến trúc sư Việt Nam, GS, TS Nguyễn Quốc Thông khẳng định: “Hiện giờ là cơ hội và đã đến lúc phải làm”.

Hoan nghênh các ý kiến, tham luận mang tính xây dựng cao, Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Chử Xuân Dũng phát biểu bế mạc hội thảo khẳng định: Hội thảo đã gợi mở nhiều điều quý báu. Đây là một trong những căn cứ, định hướng cho công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản thế giới Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội trong giai đoạn mới. Các giá trị di sản đã được xác định phải đóng vai trò cốt lõi trong việc đánh giá phương án phát triển hài hòa giữa các giá trị truyền thống với yêu cầu của cuộc sống hiện đại ngày nay. Để hiện thực hóa tầm nhìn, chúng ta cần chuyển hướng từ tiếp cận bảo tồn di sản dựa trên các quy tắc cứng nhắc sang cách tiếp nhận dựa trên giá trị và tính bền vững bao trùm hơn trên tinh thần của Công ước 1972.

 HÀ THÀNH