Những năm gần đây, đờn ca tài tử phát triển mạnh ở An Giang, nòng cốt là các câu lạc bộ (CLB) với nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa.

Chủ động giữ gìn và phát huy đờn ca tài tử

Hơn nửa thế kỷ trước, nền đờn ca tài tử phát triển mạnh song song với nghệ thuật cải lương, gần như chiếm lĩnh đời sống tinh thần của cư dân Nam Bộ, mở ra một thời hoàng kim rực rỡ với nhiều tài danh, nghệ sĩ mà tên tuổi của họ vẫn chói lọi đến hôm nay. Dẫu không phải là nơi phát tích của đờn ca tài tử, nhưng với tính cách con người cùng cảnh sắc phần nào thi vị, An Giang đã góp mặt cho nền đờn ca tài tử Nam Bộ nhiều tên tuổi như: Soạn giả Viễn Châu, soạn giả Hoa Phượng, Nghệ sĩ Nhân dân Bạch Tuyết, Nghệ sĩ Ưu tú Tấn Tài, nghệ sĩ Linh Tâm...

Sau khi UNESCO vinh danh đờn ca tài tử là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2014, UBND tỉnh An Giang đã ban hành Kế hoạch bảo vệ và phát huy giá trị nghệ thuật đờn ca tài tử Nam Bộ trên địa bàn tỉnh, trong đó triển khai, phát triển hơn nữa các hoạt động sinh hoạt đờn ca tài tử tại cơ sở, từ khóm, ấp đến phường, xã.

     Một buổi sinh hoạt giao lưu đờn ca tài tử của các em thiếu nhi ở An Giang. 

Hiện nay, toàn tỉnh An Giang có 14 đội đờn ca tài tử chuyên nghiệp (cấp tỉnh có 3 đội; mỗi huyện, thị xã, thành phố có 1 đội nòng cốt). Đây là hạt nhân lưu giữ, quảng bá, thực hành kỹ năng thể hiện 20 bài bản cổ truyền của nghệ thuật đờn ca tài tử. Bên cạnh đó, An Giang còn có 470 câu lạc bộ, đội, nhóm đờn ca tài tử tại các xã, phường, thị trấn với hơn 5.270 người tham gia và 2.542 người thực hành nghệ thuật đờn ca tài tử. Từ các câu lạc bộ này đã phát hiện, gìn giữ và lưu truyền hơn 96 tư liệu, văn bản về nghệ thuật đờn ca tài tử cùng hơn 745 nhạc cụ.

Bên cạnh đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh An Giang đã thực hiện đĩa DVD tự học đờn guitar cổ với 4 bản đờn đơn giản; thực hiện nhân bản (620 bản) bộ đĩa DVD (gồm 5 đĩa gốc và 1 tập tư liệu) nội dung về truyền dạy 20 bài bản tổ đờn ca tài tử do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch gửi về các trung tâm văn hóa-thể thao cấp huyện, đài truyền thanh và các đội, nhóm, câu lạc bộ đờn ca tài tử ở 156 xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh.

Để các nghệ nhân, nghệ sĩ hoạt động tại các câu lạc bộ, đội, nhóm tại cơ sở nắm bắt rõ hơn những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác bảo tồn đờn ca tài tử, cũng như cập nhật các kiến thức mới về loại hình nghệ thuật này, từ năm 2015 đến nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh An Giang đã mở hơn 10 lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về đờn ca tài tử, thu hút hơn 500 lượt học viên tham dự. Đây là lực lượng nòng cốt cho việc phát triển đờn ca tài tử tại cơ sở một cách bài bản, khoa học và chất lượng.

Tạo “sân chơi” cho đờn ca tài tử

Nhằm cụ thể hóa các hoạt động bảo tồn và phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử, cứ hai năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh An Giang lại tổ chức Liên hoan đờn ca tài tử và trích đoạn cải lương dành cho các đội, nhóm, câu lạc bộ từ các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh tham dự. Tổng 3 đợt liên hoan vào các năm 2017, 2019 và 2022 đã thu hút hơn 600 nghệ nhân tham dự, với gần 200 tiết mục đặc sắc. Từ các liên hoan này, An Giang đã kịp thời phát hiện nhiều nhân tố triển vọng, đặc biệt là các nhân tố trẻ để bồi dưỡng phát triển, tham dự các hội thi, liên hoan khu vực và toàn quốc; đồng thời bồi dưỡng, tiếp lửa cho các nhân tố mới để làm hạt nhân cho các câu lạc bộ, đội nhóm ở cơ sở phát triển. Ông Trương Bá Trạng, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh An Giang cho hay: "Liên hoan đờn ca tài tử và trích đoạn cải lương tỉnh An Giang là dịp để các nghệ nhân đờn ca vùng đất này gặp gỡ, giao lưu, nâng cao trình độ biểu diễn nghệ thuật, đáp ứng nhu cầu thưởng thức văn hóa tinh thần của người dân, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của loại hình nghệ thuật đặc sắc này".

Từ năm 2018 đến nay, Trung tâm Văn hóa-Nghệ thuật tỉnh An Giang đã thành lập Câu lạc bộ Đờn ca tài tử thiếu nhi do vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Phương Hồng Thắm và Nghệ nhân Ưu tú Đặng Hoàng Linh dìu dắt. Câu lạc bộ có hơn 20 thành viên là các em thiếu nhi từ 5 đến 15 tuổi, sinh hoạt định kỳ một lần/tuần, với nhiều hoạt động linh hoạt, sáng tạo. Từ câu lạc bộ này, nhiều nhân tố mới đã xuất hiện, đóng góp cho tỉnh nhà một thế hệ đầy hứa hẹn. Có tài tử đờn sến chỉ mới 9 tuổi, đờn thành thạo trên 20 bài cơ bản của đờn ca tài tử; hoặc có những giọng ca chỉ hơn 10 tuổi đầy nội lực. Đây là cơ hội để các em trở thành thế hệ kế thừa, tiếp bước cha anh trong việc bảo tồn và phát huy giá trị đờn ca tài tử.

Bài và ảnh: ĐĂNG NGUYÊN