Nếu ai đã đọc tiểu thuyết “Hòn Đất” của nhà văn Anh Đức, xem phim điện ảnh cùng tên của đạo diễn Nguyễn Hồng Sến, thưởng thức vở cải lương “Hương sứ đất Hòn” của tác giả, đạo diễn Nguyễn Đình Đức... đều nhớ mãi hình ảnh kiên trung, bất khuất của chị Sứ - nguyên mẫu là Anh hùng LLVT nhân dân Phan Thị Ràng - trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Nhưng với “Đời hoa Rumdul”, tác giả Nguyễn Đình Đức và Phạm Văn Đằng không theo lối cũ là khắc họa khí chất anh hùng của chị Sứ mà khai thác nỗi đau của hai người mẹ khi con mình chết vì chiến tranh, dù ở phía nào. Đó là bà Cà Xợi - mẹ của Trung úy Xăm ác ôn và bà Sáu - mẹ chị Sứ.

Mở màn múa Khmer trong lễ hội cúng trăng được xem là màu sắc mới tại Liên hoan năm nay. Ảnh: Báo Kiên Giang 

Tác giả Nguyễn Đình Đức cho biết: “Từ giữa năm 1961, địa danh Ba Hòn gồm Hòn Đất, Hòn Me và Hòn Quéo đã gánh chịu nhiều mất mát bởi chiến lược Chiến tranh đặc biệt do Mỹ, ngụy tiến hành. Trong khói lửa đau thương ấy, tuy là phụ nữ nhưng họ cũng hòa vào cuộc chiến cùng dân làng và sẵn sàng hy sinh tất cả chứ quyết không chịu mất nước.

Qua đó, tôi muốn truyền tải hình ảnh người phụ nữ Việt Nam nói chung, phụ nữ Khmer Nam Bộ nói riêng mà nổi bật là Cà Xợi với quãng đời hạnh phúc, đắng cay, tủi nhục đan xen. Mặt khác, tôi chọn hoa Rumdul được xem là hoa sứ của Campuchia để ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ Khmer luôn dịu dàng, đáng yêu, hương thơm quyến rũ”.

Nội dung vở cải lương “Đời hoa Rumdul” xoay quanh cuộc đời bà Cà Xợi thời trẻ yêu anh Thạch Kha, dân tộc Khmer. Những tưởng mối tình đẹp lung linh như lễ hội cúng trăng và viên mãn, nhưng vì muốn chiếm đoạt Cà Xợi, tên Chủ Mưu là địa chủ giết chết Thạch Kha. 

Sau khi đẻ Xăm, hắn bắt đầu để ý những cô gái khác nên đuổi Cà Xợi khỏi nhà nhưng giữ lại Xăm. Bụng mang dạ chửa lang thang, Cà Xợi được bà Sáu - mẹ chị Sứ - cưu mang, nuôi dưỡng và sinh đứa thứ hai là Cà Mỵ. Thế nhưng, tên Xăm lớn lên làm tay sai cho giặc, là đội trưởng đội biệt kích tàn ác, thường xuyên săn lùng, tìm bắt, giết cán bộ cách mạng. Còn bà Cà Xợi uống rượu giả say, giả điên để do thám tình hình địch, tiếp tế cho bộ đội ở Hang Hòn. Khi thằng Xăm giết chị Sứ, để trả ân tình của bà Sáu, bảo vệ bộ đội và người dân xứ Hòn, bà Cà Xợi đã giết chết đứa con trai ác ôn của mình. Chị Sứ và Xăm - hai đứa con khác nhau hai cái chết, nhưng hai người mẹ đều gánh chịu một nỗi đau vì chiến tranh.

Nghệ sĩ Bích Trâm cho biết: “Để chuẩn bị tham gia liên hoan năm nay, chúng tôi nỗ lực làm việc cả ngày lẫn đêm. Trước tiên, tôi liên hệ các nghệ sĩ vào vai phù hợp như Nghệ nhân Nhân dân Trường Út vai Chủ Mưu, các nghệ sĩ Hồng Toán vai bà Sáu, Thùy Trang vai Cà Mỵ, Bá Vạn vai Thạch Kha, Phương Tuấn vai Trung úy Xăm... Khi tác giả viết xong một phân cảnh thì gửi diễn viên nghiên cứu, tập tuồng; bộ phận thiết kế dàn dựng cảnh trí, chuẩn bị đạo cụ; phục trang cũng tiến hành may đo. Mặt khác, xếp lịch tập cũng khó vì mỗi người mỗi nơi nên tôi khăn gói từ Kiên Giang lên “đóng quân” ở Cần Thơ nhờ Đoàn Văn công Quân khu 9 hỗ trợ sân khấu, đạo diễn, NSND Trần Ngọc Giàu hướng dẫn”.

Kinh phí cũng là yếu tố quyết định chất lượng vở diễn, bởi dù dưới danh phận của Hội Văn học nghệ thuật tỉnh nhưng không có chế độ ngân sách dàn dựng mà nghệ sĩ “chủ quản” phải đầu tư. Nghệ sĩ Bích Trâm giãi bày: “Đây là lần đầu tôi tổ chức vở diễn tham gia “sân chơi lớn” nên phải chuẩn bị thật kỹ, lại phải tiết kiệm nhất có thể. Tuy vậy, kinh phí dựng và biểu diễn cũng đã tốn khoảng 500 triệu đồng. Để có số tiền ấy, ngoài tiền của cá nhân, tôi còn vận động các tổ chức, doanh nghiệp ủng hộ được gần 50%”.

Với “Đời hoa Rumdul”, nghệ sĩ Bích Trâm hóa thân vai Cà Xợi là bước tiến mới trên con đường nghệ thuật của chị. Soạn giả Nguyễn Thiện Cẩn, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Kiên Giang cho biết: “Nếu ở phân cảnh đầu, nhân vật Cà Xợi duyên dáng cùng Thạch Kha diễn tuồng “Thạch Sanh-Công chúa” trong lễ hội cúng trăng thì đoạn giữa giả say rượu, nửa điên nửa tỉnh. Đặc biệt là từ cảnh Cà Xợi đứng trước chọn lựa có giết đứa con trai ác ôn hay không đến đoạn đối thoại giữa hai bà mẹ đòi hỏi nghệ sĩ thể hiện sự giằng xé nội tâm. Vở diễn mang đến cho người xem nhiều cung bậc cảm xúc và để lại ấn tượng tốt trong lòng khán giả mộ điệu, nhất là vai bà Cà Xợi qua diễn xuất của nghệ sĩ trẻ Bích Trâm”.

 PHƯƠNG TRANG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.