Một sớm thu, theo chỉ dẫn của người dân địa phương, tôi đến căn nhà của nghệ nhân Ngô Văn Xiêm trên phố Quảng Khánh (phường Tây Hồ). Hương sen nhẹ nhàng lan tỏa, giữa sắc hương ấy, nghệ nhân Ngô Văn Xiêm (sinh năm 1948) miệt mài bên từng mẻ trà, gìn giữ trọn vẹn hương vị tinh tế mà bao thế hệ người Hà thành trân quý. Không gian ngập sắc hồng của những bông sen vừa thu hoạch, rộn ràng tiếng cười nói và nhịp tay khéo léo của những người phụ giúp. Các công đoạn làm trà được nghệ nhân Ngô Văn Xiêm hướng dẫn mọi người nối tiếp nhau, vừa khẩn trương, vừa trau chuốt, giữ trọn hương sen tinh túy.

Gia đình nghệ nhân Ngô Văn Xiêm gìn giữ tinh hoa nghề truyền thống làm trà sen Tây Hồ. Ảnh: NGUYỆT ÁNH 

Ngồi bên ấm trà sen vừa pha, ánh mắt lấp lánh ký ức, nghệ nhân Ngô Văn Xiêm kể: “Tôi là đời thứ năm trong gia đình có truyền thống làm trà sen Tây Hồ. Cả tuổi thơ tôi đã hòa vào hương thơm, vị thanh nhẹ của thức trà này. Năm 18 tuổi, tôi từng rẽ sang công việc khác, nhưng hương trà vẫn níu chân, đưa tôi trở về với từng mẻ trà, từng cánh sen và ký ức gia đình”. Cũng vì thế, ông đã cùng các nghệ nhân của làng nghề hoàn thành tâm nguyện giữ gìn làng nghề cổ nức danh ven hồ Tây, đăng ký thành công thương hiệu trà sen của Quảng An. Từ năm 2014 tới nay, nhãn hiệu “Trà sen Quảng An” được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) công nhận.

Theo nghệ nhân Ngô Văn Xiêm, để tạo ra mẻ trà sen đúng hương vị truyền thống, người làm cần trải qua nhiều công đoạn; trong đó, khó nhất là việc lấy gạo sen và ướp trà. Gạo sen được tách ra từ hàng nghìn bông sen bách diệp Tây Hồ. Trải qua 21 ngày với 7 lần ướp vào trà ở 30 độ C thì mới đạt hương vị trọn vẹn. “Ướp ít lượt, trà vẫn đậm nhưng hương sen chưa thấm đủ. Phải ướp đủ lần, hương sen mới quyện trọn vào trà, đây là một trong những bí quyết gia truyền của tôi”, nghệ nhân Ngô Văn Xiêm chia sẻ.

Sự cầu kỳ của trà sen đặt ra thử thách với mỗi người làm nghề, chỉ những ai đủ kiên nhẫn và tinh tế mới có thể chinh phục và đạt được thành tựu. Coi trọng việc gìn giữ nghề truyền thống, các thế hệ trong nhà ông Xiêm từ nhỏ đã được học từng công đoạn, được truyền dạy công thức và bí quyết. Qua đó, họ không chỉ nắm vững kỹ thuật chế tác mà còn thấm nhuần nghệ thuật thưởng trà, hiểu cách để mỗi chén trà sen lan tỏa trọn vẹn hương vị.

Người xưa có câu: “Nhất thủy, nhị trà, tam pha, tứ ấm, ngũ quần anh” (có nghĩa là: Uống trà cần nước tốt, trà ngon, cách pha chuẩn, ấm trà và bạn trà). Nghệ nhân Ngô Văn Xiêm cho biết, thưởng trà sen là một nghệ thuật tinh tế. Nước tinh khiết để khoảng 80-90 độ C, ấm Bát Tràng tráng nước sôi giữ nhiệt ổn định. Trà được múc vừa đủ, tránh chạm tay, để cánh sen bung sau nửa phút, hương sen lan tỏa thanh tao, chén trà trọn vẹn cả hương vị lẫn nghệ thuật thưởng thức.

Ngồi nhấp từng ngụm trà, hương sen nhẹ nhàng lan tỏa, đưa người thưởng trà vào không gian Hà Nội xưa thanh tao và trầm lắng. Với nghệ nhân Ngô Văn Xiêm, làm trà ướp hương sen để gói ghém những nét tinh hoa, hồn cốt tinh túy của một vùng trời nước Hồ Tây gửi đi khắp các tỉnh, thành phố trong nước, tới các nơi trên thế giới cho bà con kiều bào hay bạn bè nước ngoài biết tới, thưởng thức là niềm tự hào với bao cảm xúc không thể đong đếm được.

 TRẦN HẢI LY

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.