Theo cụ Nguyễn Quốc Thậm, 83 tuổi, ở khu 8, xã Hiền Quan, dưới thời Hai Bà Trưng, để tăng cường sức khỏe và nâng cao tinh thần đoàn kết cho binh lính, Thiều Hoa công chúa, một nữ tướng của Hai Bà Trưng, đã nghĩ ra trò “cướp” Phết để luyện quân. Nhờ được luyện tập nên đội quân của Thiều Hoa công chúa có sức khỏe vô địch, đối đầu với quân Hán luôn giành được chiến thắng. Để tưởng nhớ công lao của bà, từ nhiều đời nay, vào ngày 12-13 tháng Giêng âm lịch hằng năm, nhân dân xã Hiền Quan lại hân hoan mở hội. Lễ hội Phết Hiền Quan gồm phần lễ và phần hội. Ở phần lễ, các bậc cao niên thực hiện các nghi lễ trang trọng cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an… Người quan trọng nhất trong lễ hội là ông Tiên chỉ, được bầu chọn công phu với các tiêu chí như đạo đức, sức khỏe… Đến phần hội, gồm kéo quân và “cướp” Phết nhằm mô phỏng lại cảnh luyện quân hào hùng của Thiều Hoa công chúa. Đây là phần sôi động và thu hút được sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân. Cụ Thậm cho biết đã chứng kiến và tham dự lễ hội nhiều năm, tuy vài năm gần đây có đông hơn, tranh giành quả Phết quyết liệt hơn nhưng chưa đến mức bạo lực, biến tướng như có thông tin phản ánh. Bằng chứng là chưa có trường hợp nào phải đi bệnh viện. Những cảnh báo là cần thiết song không nên thái quá.

Trước khi hội "cướp" Phết diễn ra, ông chủ tế sẽ thực hiện phần hô thần nhập Phết trang trọng trong ngôi đền. Ảnh: CHIẾN THẮNG. 

"Đầu năm 2016, lễ hội thu hút đông đảo người dân của xã Hiền Quan và nhiều nơi khác đến xem. Trong đó, một số người từ xa đến, có cả phóng viên chỉ nhìn thoáng qua nên không hiểu sự tích, không hiểu bản chất và ý nghĩa, nên đã có đánh giá sai lầm về lễ hội". Đó là ý kiến của ông Đặng Văn Thái, Phó chủ tịch UBND xã Hiền Quan khi trao đổi với chúng tôi. “Ai hỗn chiến, ai đổ máu, thời điểm, vị trí nào của lễ hội, phải nói rõ để chúng tôi xử lý. Suốt quá trình diễn ra lễ hội, chúng tôi không ghi nhận bất cứ trường hợp ẩu đả, xô xát nào. Việc bảo đảm an ninh trật tự lễ hội được chúng tôi rất chú trọng và đặt lên hàng đầu. Lễ hội vừa qua, UBND xã Hiền Quan đã huy động toàn bộ lực lượng công an xã, dân quân, tự vệ; đồng thời kiến nghị UBND huyện Tam Nông cử 15 đồng chí công an huyện xuống hỗ trợ công tác bảo đảm an ninh trật tự. Nếu đối tượng nào gây ẩu đả sẽ bị lực lượng chức năng xử lý ngay lập tức”, ông Thái khẳng định.

Theo ông Nguyễn Hữu Dược, Bí thư Đảng ủy xã Hiền Quan: Bản chất của trò “cướp” Phết là mô phỏng lại cảnh luyện quân của Thiều Hoa công chúa giúp quân lính tăng cường trí lực, thể lực và nâng cao tinh thần đoàn kết. Trong cuộc chơi, với hàng nghìn người tham gia, nếu chỉ thoáng nhìn thì sẽ cảm tưởng như một cuộc hỗn chiến, nhưng thực tế chỉ đang tranh giành nhau quả Phết. Nhiều người chơi vì quá mệt, không tiếp tục tham gia phải bỏ cuộc, hay có người vô tình giẫm phải viên gạch, mảnh sành, bị chảy máu là sự cố ngoài mong muốn. Dưới góc nhìn tiêu cực và không hiểu bản chất, nên nhiều người cho rằng đây là một cuộc ẩu đả, xô xát dẫn tới đổ máu.

Ngoài những thông tin truyền tai nhau, nhiều người chưa rõ sự việc nhưng cũng không ngần ngại đăng tải những nội dung sai lệch đó lên mạng xã hội, dẫn tới những hệ lụy vô cùng nghiêm trọng. Từ một người hiểu sai kéo theo hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu người hiểu sai. Anh Ngô Ngọc Thành, 46 tuổi ở khu 6, xã Hiền Quan, người có kinh nghiệm nhiều năm tham gia "cướp" Phết lắc đầu nói: "Thông tin sai lệch tràn lan trên mạng xã hội, mọi người giành Phết thì cho là hỗn chiến, một lễ hội đẹp giàu giá trị nhân văn thì cho là hủ tục cần bài trừ. Nhưng thực tế, lễ hội đã tồn tại hàng nghìn năm, nếu là hủ tục thì liệu nó còn tồn tại được tới bây giờ? Vì vậy, chúng tôi mong là những ai đánh giá về Lễ hội Phết Hiền Quan nên nhìn nhận dưới nhiều góc độ để không hiểu sai bản chất, làm mất đi nét đẹp văn hóa đậm tính nhân văn ngàn đời nay".

HẢI HOÀNG