Tình yêu sách không bị ngăn cách
Ngành xuất bản là một trong những ngành ít bị tác động bởi đại dịch Covid-19. Trong giai đoạn người dân thực hiện giãn cách xã hội, những cuốn sách thông qua các giao dịch điện tử vẫn đến được tay người đọc một cách dễ dàng. Theo ghi nhận của Tiki, đơn vị lớn nhất trong bán sách online hiện nay: Hai tháng đầu năm 2020, mặt hàng sách vẫn tăng trưởng tới 150% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự tăng trưởng đột biến đó không chỉ ít nhiều bù đắp một phần doanh thu, mà còn tạo cơ hội để ngành sách duy trì hoạt động. Tổ chức hội chợ sách trực tuyến trong vòng một tháng (từ ngày 19-4 đến 20-5) được xem là phù hợp để tình yêu sách của độc giả không bị ngăn cách, tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tốt cho ngành xuất bản.
Trong lần đầu tổ chức hội sách trực tuyến, có gần 50 đơn vị xuất bản trên cả nước tham gia, giới thiệu khoảng 10.000 đầu sách phong phú, đa dạng. Rất nhiều chương trình tri ân khách hàng, như: Giảm giá sách, miễn phí vận chuyển cho 20.000 đơn hàng mua sách đầu tiên, giảm phí vận chuyển cho các đơn hàng sau đó... Đặc biệt, Ban tổ chức đã thực hiện nhiều chương trình giao lưu trực tuyến với các tác giả được bạn đọc yêu mến về chủ đề sách và văn hóa đọc, giao lưu với những người làm xuất bản... Đánh giá bước đầu về hội sách trực tuyến, ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, cho biết: “Việc tổng kết, so sánh, đánh giá hiệu quả hội sách trực tuyến cần thêm thời gian. Tuy thế, với những kết quả bước đầu, hội sách trực tuyến có một số nét mới, tích cực. Trước hết, huy động số lượng lớn các nhà xuất bản, đơn vị phát hành cùng tham gia, thực hiện. Điều đó cho thấy, các đơn vị xuất bản đã nhận thức ý nghĩa, tính hiệu quả của hội sách. Hội sách nhận được cam kết về chất lượng, hỗ trợ giảm giá và hỗ trợ kinh phí vận chuyển. Như vậy sẽ tạo ra cơ hội bình đẳng cho bạn đọc thuận lợi hơn trong việc tiếp cận, mua sách. Hình thức giao lưu trực tuyến cũng kéo gần khoảng cách giữa người làm sách, viết sách với người đọc sách, chia sẻ tình yêu của mọi người với sách. Qua những lợi thế và điểm nhấn trên, cùng sự hỗ trợ, tuyên truyền rất tốt của các cơ quan truyền thông, đến thời điểm này, hội sách đã đạt được tiêu chí ban đầu, thu hút hàng trăm nghìn bạn đọc vào xem sách, gần chục nghìn đơn vận hàng sách, mở hướng đi mới, cần thiết trong sản xuất, kinh doanh”.
Trao đổi với nhiều đơn vị làm sách, tác giả, bạn đọc, chúng tôi ghi nhận sự phản hồi tích cực, sự hào hứng với cách làm hội sách mới mẻ của Bộ TT&TT. Thậm chí, nhiều ý kiến đề xuất nên tổ chức song song hội sách trực tuyến bên cạnh hội sách truyền thống. Bởi, với hình thức trực tuyến thì các tác phẩm có cơ hội được bạn đọc khắp nơi trong và ngoài nước biết đến.
    |
 |
|
Quang cảnh lễ khai mạc hội sách trực tuyến quốc gia chào mừng Ngày sách Việt Nam (21-4-2020). Ảnh: Việt Hùng. |
Phát triển lành mạnh kinh doanh sách online
Hình thức kinh doanh sách online đã nở rộ trước thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát với sự tham gia của nhiều công ty mạnh, như: Tiki, Vinabook, Phương Nam, Fahasa… Có hai yếu tố khiến xu hướng kinh doanh sách online ngày càng phát triển nhanh, đó là: Dịch vụ nhanh chóng, tiện lợi và mức chiết khấu cao. Thay vì phải mất thời gian đến các cửa hàng sách truyền thống, độc giả ở bất cứ đâu đều tìm kiếm đầu sách phù hợp, sau đó nhanh chóng được nhận sách. Thông thường với hóa đơn hơn 200.000 đồng, khách hàng sẽ được miễn phí cước vận chuyển. Mức chiết khấu chung hiện nay với sách in mới ra đời là 35% dành cho các đại lý. Ví dụ, một cuốn sách có giá bìa là 100.000 đồng, đại lý kinh doanh sách online hay truyền thống đều nhập về với giá 65.000 đồng, sau đó bán với giá khoảng 80.000 đồng để hưởng chênh lệch. Ông Nguyễn Tuấn Bình, giảng viên Trường Đại học Giao thông vận tải, có “nghề tay trái” là đại lý sách online với thương hiệu “Bình bán book”, cho biết: “Thu nhập hằng tháng của một đại lý uy tín khoảng 20 triệu đồng. Với những cá nhân kinh doanh online cũ, thu nhập có thể cao hơn do giá nhập sách thấp hơn”. Với các công ty chuyên kinh doanh sách online hiện nay, tuy không có doanh thu cao, thậm chí đang lỗ bởi chi phí vận hành lớn nhưng nhờ có vốn đầu tư hàng chục triệu USD nên vẫn tiếp tục đứng vững. Chấp nhận doanh thu không cao để đổi lấy việc nhanh chóng dành thị phần, quảng bá thương hiệu, thay đổi thói quen mua sách của độc giả là hướng đi của các doanh nghiệp lớn.
Trong kinh doanh sách, điều quan trọng là phải tiêu thụ thật nhanh lượng sách in ra để tiếp tục có tài chính đầu tư những đầu sách mới. Với khả năng tiêu thụ nhanh, số lượng ổn định, các đơn vị làm sách đều gửi thư mời hợp tác đến các đại lý kinh doanh online. Nhiều đầu sách hiện nay, lượng tiêu thụ qua kinh doanh online đã chiếm 50% số bản sách được in ra. Thậm chí với những ấn phẩm công phu có giá thành cao hoặc ấn bản đặc biệt (bóng bìa da thủ công, có chữ ký của các tác giả, dịch giả, in giấy chất lượng cao, trình bày mỹ thuật cầu kỳ…) không thể tìm thấy ở cửa hàng sách mà đều đã được đặt mua hết qua hình thức online từ khi chưa phát hành.
Bên cạnh những điểm sáng, không ít cá nhân kinh doanh sách nhỏ lẻ trên mạng xã hội là kênh tiêu thụ sách in lậu, kém chất lượng, thậm chí lừa đảo người mua sách. Thiệt hại về kinh tế tuy không quá lớn nhưng sự tràn lan của các cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ rất khó kiểm soát này về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến công bằng thương mại. Rất may, mới đây, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) vừa đưa ra khuyến cáo đối với người tiêu dùng về 33 trang mạng xã hội rao bán sách giả. Người đọc cũng ngày càng cảnh giác, chỉ tìm mua tại các đơn vị kinh doanh sách online uy tín.
Với tình hình kinh doanh sách online kể trên, có thể tiên đoán xu hướng kinh doanh này sẽ dần lấn át kênh tiêu thụ sách truyền thống nhỏ lẻ trong thời gian tới; đồng nghĩa với sự ra đời của lớp độc giả mua sách trực tuyến. Việc mở hội sách trực tuyến quy mô quốc gia được xem là sự ủng hộ cho hướng đi mới của ngành xuất bản. Ông Hoàng Vĩnh Bảo, Thứ trưởng Bộ TT&TT, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, cho biết: “Tôi hy vọng phương thức tổ chức này giúp các đơn vị xuất bản mở ra hướng đi mới, đột phá, phát triển thị trường, tạo bước tiến quan trọng, giúp ngành xuất bản bước vào nền kinh tế số”.
Được biết, sau khi hội sách kết thúc, sàn giao dịch book365.vn (sở hữu của Nhà xuất bản TT&TT) tiếp tục được duy trì, sử dụng để bạn đọc có thêm địa chỉ cung cấp sách. Thêm một địa chỉ kinh doanh sách online uy tín là người đọc được hưởng lợi, qua đó nâng cao chất lượng và thời lượng đọc sách, góp phần lan tỏa sâu rộng văn hóa đọc trong cộng đồng.
HÀM ĐAN