Kiềng ba chân

Có lẽ, rồi dần dần hình ảnh cái kiềng ba chân càng vắng dần trong cuộc sống. Những hình tượng ấy, tôi tin là còn bền vững trong đời sống tinh thần người Việt. Giống như câu ca này sẽ còn mãi đọng lại: Dù ai nói ngả nói nghiêng /Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.

Cái kiềng ba chân bao giờ cũng đứng chắc chắn, không bao giờ có hiện tượng cập kênh-như cái bàn bốn chân chẳng hạn. Chúng ta đều biết, ba chân kiềng (ba điểm) sẽ tạo thành một mặt phẳng-tạo thành cái thế vững chãi ấy! Từ hình ảnh cái kiềng mà có khái niệm "thế chân kiềng" - hay "vững chân kiềng" - một sự chắc chắn, giao hòa; hay "vững như bàn thạch" - một sự bền chắc lâu dài...

Tôi còn nghe một câu ca dao này nữa: Dù ai nói dai như chão /Đây ta vẫn vững như kiềng. Cả hai khái niệm trừu tượng đều được cụ thể hóa-thứ cụ thể hóa của người Việt. Lời nói dai-cụ thể thành sợi dây chão, thứ thừng lớn, thường rất bền chắc. Sự vững vàng của ta, của lòng ta, cụ thể thành cái kiềng!

Tính kiên định, vững vàng của con người lao động khiến cho chân cứng, đá mềm, bắt sỏi đá thành cơm gạo. Sự "vững như kiềng" không chỉ đòi hỏi ở những việc lớn, không chỉ việc lớn mới cần. Bất cứ chuyện gì cũng cần sự kiên định, vững vàng ấy.

Yêu nhau tam, tứ núi cũng trèo

Ngũ, lục sông cũng lội, thất, bát, cửu, thập đèo cũng qua!

Đâu có ngại trắc trở:

Yêu nhau muôn sự chẳng nề

Một trăm chỗ lệch cũng kê cho bằng!

Một trăm chỗ lệch (chứ kể gì vài ba khác biệt), cũng kê cho bằng, chứ không phải là chấp nhận. Cái ý chí ấy không chỉ là lòng quyết tâm mà là cả sự thực hiện nữa.

Bất cứ vấn đề gì trong cuộc sống cũng cần có chính kiến và giữ vững chính kiến đó. Đấy phải chăng là những điều được nhắn nhủ qua sự vững vàng của chiếc kiềng ba chân. Và cũng từ hình tượng kiên cường ấy ta càng thấy rõ hơn những tính cách đối lập, ví như kiểu: "Gió chiều nào che chiều ấy", hoặc "Mười rằm cũng ừ, mười tư cũng gật"; hoặc nữa một loại tính cách điển hình gọi là "Ba phải"; hoặc nữa là... (một điều gì đó mà bạn biết!).