Tại Liên hoan chèo toàn quốc (tháng 10-2022), vở chèo “Trọn đời vì nước non” do tác giả Lê Thế Song viết kịch bản, Nghệ sĩ Nhân dân Tự Long đạo diễn, được Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nam Định dàn dựng, biểu diễn đã giành Huy chương Bạc. Theo tác giả Lê Thế Song, vở chèo “Trọn đời vì nước non” tái hiện hình tượng Tổng Bí thư Trường Chinh ở giai đoạn từ khi rời quê hương đi làm cách mạng, bị tù đày và thời kỳ tiền khởi nghĩa. Đó là một quãng đời vô cùng gian khổ nhưng cũng khẳng định được hình tượng một người lãnh tụ với đầy đủ trí, đức, nhân, tâm, tài.

Hình ảnh trong vở diễn “Trọn đời vì nước non”. 

Mở đầu vở diễn là cảnh đồng chí Đặng Xuân Khu lãnh đạo cuộc bãi khóa ở Nam Định để truy điệu nhà yêu nước Phan Chu Trinh, sau đó, ông bị thực dân Pháp truy lùng. Ông đã lên Hà Nội để hoạt động cách mạng. Trong khoảng thời gian ấy, ông bị địch bắt giam, tra tấn dã man tại nhà tù Hỏa Lò, rồi bị đày lên nhà tù Sơn La. Những năm tháng lao tù đọa đày khổ ải không thể làm lung lạc ý chí kiên định, niềm tin vào lý tưởng cách mạng; lòng yêu nước, thương dân và niềm lạc quan. Tại các nhà tù, đồng chí Đặng Xuân Khu cùng nhiều tù nhân chính trị khác bị bọn cai ngục quản thúc chặt chẽ, bắt đi lao dịch, lao động nặng nhọc, ăn uống kham khổ, song không vì thế mà đồng chí và những người cộng sản kiên trung giảm đi tinh thần, ý chí đấu tranh, lòng quyết tâm giải phóng dân tộc, ra sức truyền bá tư tưởng, đường lối cách mạng của Đảng. Không chỉ đấu tranh với kẻ thù, làm chúng kinh sợ, đồng chí Đặng Xuân Khu còn khiến đám cai ngục cảm phục, từ đó, họ được cảm hóa và đi theo con đường cách mạng. Khoảng thời gian trong tù, đồng chí đã thành lập chi bộ nhà tù, vận động các tù nhân chính trị khác tham gia hoạt động cách mạng và kết nạp đảng viên trong nhà tù...

Làm nên sức hấp dẫn của vở diễn là những đóng góp của đội ngũ nghệ sĩ, diễn viên Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nam Định, đặc biệt là 3 nghệ sĩ sở hữu giọng ca đầy nội lực là Xuân La (vai đồng chí Đặng Xuân Khu), Thu Phương (vai bà Minh-vợ đồng chí Đặng Xuân Khu), Nghệ sĩ Ưu tú Ngọc Hùng (vai cụ Đặng Xuân Viện-cha của đồng chí Đặng Xuân Khu). Với lối diễn xuất tốt, các nghệ sĩ đã thể hiện được rõ nét tính cách của từng nhân vật. Trong đó, nghệ sĩ Xuân La đã khắc họa rõ nét chân dung vị lãnh tụ Trường Chinh với đầy đủ tài, trí, đức, nhân, tâm; nghệ sĩ Thu Phương đã cho người xem thấy được những phẩm chất cao đẹp của người vợ-người phụ nữ Việt Nam thảo hiền, hết lòng vì gia đình, sẵn sàng hy sinh vì đại nghiệp giải phóng dân tộc. Những câu thoại giàu giá trị tư tưởng của nhân vật Đặng Xuân Khu trong vở diễn như: “Tôi đi về phía mặt trời, đi để tìm chân lý, đi để cứu nước, cứu dân, tôi đi làm cách mạng”; “con đường cách mạng còn gian khó nguy nan, nhưng tôi sẽ đi và sẽ đến, với một niềm tin son sắt, trong lòng tôi như có ngọn lửa thúc giục”... kết hợp những lát cắt có chiều sâu của vở diễn đã khắc họa chân thực những phẩm chất kiên trung, anh dũng của người chiến sĩ cộng sản.

Theo Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Thị Diệu Hằng, Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nam Định, “Trọn đời vì nước non” là vở diễn mang đề tài chính luận về lịch sử cách mạng nhưng không vì thế mà vở diễn trở nên khô cứng, giáo điều. Trong vở diễn, đạo diễn, tác giả và ê kíp đã sáng tạo, tính toán để gửi đến khán giả câu chuyện dung dị, chân thực. Có những chi tiết không được ghi lại trong lịch sử nhưng từ những tư liệu sưu tầm được của gia đình Tổng Bí thư Trường Chinh, tác giả đã đưa vào kịch bản nhằm khắc họa sâu sắc hơn vẻ đẹp vừa vĩ đại vừa gần gũi của người chiến sĩ cộng sản Đặng Xuân Khu-người con ưu tú của quê hương.

Bài và ảnh: HIỀN ANH