Giữ lửa tình yêu với nghệ thuật xiếc

Thực tế này phản ánh những khó khăn của loại hình nghệ thuật sân khấu khó, khổ bậc nhất từ khâu đào tạo, chế độ đãi ngộ đến môi trường làm nghề. Tuy vậy, vượt qua trở ngại, các diễn viên đã “cháy” hết mình trên sân khấu, mang tới khán giả những tiết mục xiếc mới mẻ, giàu tính thẩm mỹ và tạo nên không khí sôi động trong gần một tuần qua (từ ngày 22 đến 27-4) tại Rạp xiếc Trung ương, Hà Nội.

Động viên nhau đi thi

Từ phương Nam, Đoàn xiếc Long An đã ra Hà Nội trước 10 ngày để được sự hỗ trợ của Liên đoàn Xiếc (LĐX) Việt Nam trong cả điều kiện ăn nghỉ, sân khấu tập luyện và nâng cao kỹ thuật biểu diễn. Sáp nhập với Đoàn cải lương, các nghệ sĩ xiếc Long An hợp chung về mái nhà Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Long An. Nghệ sĩ Nguyễn Văn Thoa, Trưởng đoàn xiếc Long An cho biết, từ khi sáp nhập, lãnh đạo các cấp ở địa phương đã tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất để hoạt động. Tuy nhiên, do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, thời gian qua, chương trình biểu diễn gần như dừng, hủy không có nguồn thu. Khi nhận được thông tin có cuộc thi tài năng, anh em nghệ sĩ rất háo hức, nhưng do kinh phí hạn hẹp nên ban đầu đoàn cũng định không tham dự, hoặc dự thì chỉ gửi đi một vài tiết mục gọn nhẹ. Biết được ý định ấy, trực tiếp Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Tống Toàn Thắng, Phó giám đốc LĐX Việt Nam cùng các anh chị em nghệ sĩ ở Hà Nội đã vào làm việc với lãnh đạo tỉnh để tạo điều kiện, đồng thời động viên đoàn đưa diễn viên đi thi, học hỏi, giao lưu và cùng nhau tỏa sáng.

Tiết mục “Hương sắc vùng cao” của Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam đoạt giải Nhì.Ảnh: THÙY DƯƠNG.

NSND Tống Toàn Thắng cho biết, ngoài việc đến tận các đoàn xiếc công lập để động viên lãnh đạo đoàn và nghệ sĩ, anh cũng liên hệ với một số lãnh đạo, trưởng nhóm xiếc tư nhân, chẳng hạn gần Hà Nội có đoàn xiếc của Hải Dương, nhưng đều nhận được câu trả lời là không thể tham gia, bởi hầu hết các gánh xiếc tư nhân chỉ biểu diễn với mục đích kiếm tiền, họ thường mời các nghệ sĩ tự do ở nơi khác về cùng diễn nên không có nhân lực để chủ động đi thi.

Nói về cái khó của các đoàn xiếc địa phương, Trưởng đoàn xiếc Long An cho biết, hiện đoàn chỉ còn có 22 diễn viên nên việc làm nghề cũng như tổ chức tập luyện khá khó khăn. “Mỗi năm, Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam tổ chức báo cáo tốt nghiệp cho học sinh, đoàn cũng ra Hà Nội để xin người nhưng không có em nào muốn về địa phương xa như Long An để làm việc. Đó là lý do năm 2010 tỉnh đã phải tổ chức lấy nguồn từ trẻ em mồ côi để đào tạo tại chỗ. Tuyển được hơn chục em thì giờ chỉ còn non nửa trụ lại với nghề”, nghệ sĩ Nguyễn Văn Thoa giãi bày.

Cùng nhau tỏa sáng

Gần một tuần qua, các nghệ sĩ xiếc đã tạo nên không khí sôi động làm nghề. Bỏ qua những khó khăn, lo lắng cơm áo gạo tiền ngoài sân khấu, các tài năng đã mang đến cuộc thi 29 tiết mục đặc sắc. So với những cuộc thi trước với nhiều diễn viên tham dự, các đoàn chú trọng tập trung vào tài năng của từng cá nhân diễn viên, ở cuộc thi này, phần nhiều các tiết mục huy động sự tham gia của tập thể. Theo đánh giá của NSND Tống Toàn Thắng, đây là xu hướng tất yếu để xiếc phát huy giá trị nghệ thuật của mình cho phù hợp với đời sống biểu diễn hiện nay, đó là định hướng dàn dựng các chương trình xiếc có nội dung, cốt truyện cụ thể đáp ứng nhu cầu thưởng thức của khán giả.

Những buổi biểu diễn, các tài năng xiếc đã không ít lần khiến khán giả thót tim, nín thở trước những pha nhào lộn, đu bay, công kênh trên không hay quay tít trong rạp sân khấu tròn. Kỹ năng biểu diễn điêu luyện cùng sự kết hợp nghệ thuật đương đại như tiết mục “Nhà phố” của Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam, “Người đến từ không gian” của LĐX Việt Nam... đã khoác lên xiếc tấm áo mới mang màu sắc văn hóa mới lạ. Thể loại xiếc hài và xiếc thú là nét mới của cuộc thi năm nay, được các nghệ sĩ dàn dựng hấp dẫn với các loài vật nuôi như chó, dê, vẹt, mèo, ngựa... gây ấn tượng.

NSND Tạ Duy Ánh, Chủ tịch Hội đồng giám khảo đánh giá, các tài năng đã có nhiều tiết mục đạt được tiêu chí cũng như kỳ vọng mà ban tổ chức đặt ra, đó là khuyến khích tính thử nghiệm, có sự sáng tạo độc đáo về nội dung và hình thức mới lạ. Cũng theo NSND Tạ Duy Ánh, giới làm nghề rất vui mừng bởi đây là cuộc thi đầu tiên thực hiện Đề án tổ chức cuộc thi, liên hoan nghệ thuật chuyên nghiệp giai đoạn 2021-2023 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Từ nay trở đi, ngành xiếc sẽ có hai cuộc thi theo thông lệ 3 năm một lần, đó là Cuộc thi Tài năng Xiếc toàn quốc 2021 và Liên hoan Xiếc quốc tế. Những tiết mục đoạt giải tại Cuộc thi Tài năng Xiếc toàn quốc 2021 sẽ tiếp tục được các nghệ sĩ khổ công rèn luyện để nâng cao sự nhuần nhuyễn, vững vàng khi tham gia Liên hoan Xiếc quốc tế.

Cuộc thi kết thúc, cũng là lúc những người làm nghề có được một cái nhìn toàn cảnh về nghệ thuật xiếc chuyên nghiệp Việt Nam. Sự hiện diện của các tài năng đã chứng tỏ lòng yêu nghề và đam mê với nghề luôn cháy bỏng, chỉ chờ cơ hội là bùng lên mạnh mẽ. Những kinh nghiệm về biểu diễn, những xúc cảm thăng hoa và những bài học rút ra qua cuộc thi sẽ là yếu tố đóng vai trò quan trọng trên con đường phát triển nghệ thuật của mỗi tài năng xiếc trong tương lai.

CHÂU XUYÊN