Khi nói theo phạm trù mỹ học, cái đẹp đem lại cho con người cảm giác hài lòng, thỏa mãn về mặt cảm xúc và quan niệm, thì “phái đẹp” cũng mang đến cho cộng đồng, xã hội một tình cảm trân quý về vẻ đẹp thanh tao, trang nhã.

Sắc đẹp của người phụ nữ là của tạo hóa ban cho. Đã sinh ra ở trên đời, từ cổ chí kim, từ đông sang tây, người phụ nữ nào cũng ước muốn mình sở hữu một sắc đẹp về diện mạo, hình thể. Đó là nguyện vọng chính đáng. Nhưng xã hội, công chúng chỉ đánh giá cao những người phụ nữ có vẻ đẹp toàn diện cả về dung nhan, trí tuệ, tâm hồn và nhân cách.

leftcenterrightdel
Các cuộc thi nhan sắc Việt bắt đầu vào cuộc đua tìm chủ nhân cho ngôi vị cao nhất. Ảnh: Báo Công an nhân dân.

Cách đây dăm năm, không ít cuộc thi sắc đẹp từng trở thành “điểm nóng” của dư luận khi người ta đã gắn những “cái mác” thật oai, thật oách cho nó, song có cuộc thi được ví von như “hoa hậu ao làng”! Những ngày gần đây, dư luận xã hội lại ồn ào vì từ đầu năm 2022 đến nay, cả nước có hơn chục cuộc thi hoa hậu và con số này tiếp tục tăng lên trong thời gian tới. “Ra ngõ gặp hoa hậu”, “2 mét vuông lại gặp một hoa hậu”, “hoa hậu nhiều không đếm xuể”, “chỉ sau một đêm thành hoa hậu”... là những cụm từ cư dân mạng nói về sự bát nháo, nhiễu loạn của nhiều cuộc thi nhan sắc và danh xưng sắc đẹp hiện nay.

Mục đích chính của các cuộc thi nhan sắc đều được quảng bá rầm rộ là tôn vinh vẻ đẹp hình thể, tâm hồn, đức hạnh, tài năng của phụ nữ, nhưng không ít cuộc thi lại dính thị phi. Điển hình như Cuộc thi Hoa hậu Quý bà Việt Nam toàn cầu tổ chức tháng 4-2022 tại TP Đà Nẵng với “mưa” danh hiệu, ngoài hoa hậu còn có tới... 6 á hậu. Hay như cuộc thi “đội” cái tên mỹ miều “Hoa hậu Doanh nhân sắc đẹp Việt” có thí sinh chi cả tỷ đồng để nhận danh hiệu “này nọ” dù họ không trải qua bất cứ phần thi nào. Thực chất đây là hành vi mua bán danh hiệu không hơn không kém. Cũng chỉ vì “sức nóng” của các cuộc chạy đua nhan sắc nên mới xảy ra chuyện tranh chấp bản quyền ồn ào giữa hai doanh nghiệp khi họ cùng đưa ra cái tên thuần Việt “Hoa hậu Hòa bình Việt Nam”, nhưng lại khác nhau về tên tiếng Anh (Miss Peace Vietnam và Miss Grand Vietnam).

Không chỉ “bội thực” về số lượng, một số cuộc thi nhan sắc thu hút khoảng đôi ba chục đơn đăng ký cũng khiến nhiều người ngao ngán về chất lượng thí sinh dự thi. Một Tiến sĩ mỹ học từng là giám khảo nhiều cuộc thi hoa hậu cấp quốc gia đã thẳng thắn nhận định, việc tổ chức quá nhiều cuộc thi hoa hậu là nhảm nhí, nhố nhăng, dễ làm méo mó các giá trị chân, thiện, mỹ.

Sở dĩ có sự “bùng nổ” các cuộc thi nhan sắc trong thời gian gần đây bởi ngoài lý do Nghị định số 144/2020/NÐ-CP của Chính phủ cho phép tổ chức các cuộc thi hoa hậu không giới hạn số lượng trong một năm; còn có căn nguyên sâu xa là do tâm lý xã hội vẫn chạy theo hư danh, háo danh, nhiều người mải mê tìm kiếm danh hiệu sắc đẹp với mong muốn “đổi đời”. Bên cạnh đó, một số công ty đứng ra tổ chức thi hoa hậu coi việc kinh doanh nhan sắc như một nghề, một cách thức kiếm tiền, thế nên mới có hành vi mua bán giải để thu lợi nhuận. 

Cái đẹp nói chung, vẻ đẹp của người phụ nữ nói riêng lúc nào, ở đâu cũng rất cần được tôn vinh, trân trọng. Nhưng một khi sắc đẹp của người phụ nữ bị đưa ra kinh doanh hay bị phô trương thái quá, kệch cỡm, thì ý nghĩa của nó sẽ suy giảm rất nhiều.

Danh hiệu tự thân đã là một giá trị văn hóa. Danh hiệu càng cao quý thì ý nghĩa văn hóa càng sâu sắc, thiêng liêng. Do vậy, bất cứ danh hiệu nào, trong đó có danh hiệu hoa hậu, hoa khôi rất cần phải được ứng xử với tư cách là một giá trị văn hóa của cộng đồng, một chuẩn mực của xã hội. Hữu xạ tự nhiên hương. Khi cộng đồng thừa nhận, xã hội tôn vinh thì danh hiệu đó sẽ có sức lan tỏa sâu rộng trong công chúng; ngược lại, lạm dụng quá mức sẽ dẫn đến loạn chuẩn danh hiệu. Khi đó, danh hiệu không những trở nên ít ý nghĩa, kém giá trị, thậm chí phản cảm trong mắt công chúng mà còn làm đảo lộn giá trị thẩm mỹ, văn hóa xã hội!

NGÔ DƯƠNG