Tại cuộc gặp, một sĩ quan Nhật báo cáo với tướng Tsuchihashi Yuitsu có 3 cán bộ Việt Minh là những người "cầm đầu" trong cuộc biểu tình ở Quảng trường Nhà hát Lớn (Hà Nội) sáng 19-8. Viên sĩ quan Nhật vừa dứt lời, đồng chí Lê Trọng Nghĩa hướng về phía Toàn quyền Nhật ở Đông Dương nói: Chúng tôi nhận được tin Thiên Hoàng chính thức ban lệnh đình chiến, tất cả người Nhật các ông sẽ về nước đoàn tụ với gia đình, thân nhân, quân đội Đồng minh sẽ vào Việt Nam. Các nhà chức trách Việt Nam đương quyền đã tỏ ra bất lực và tan rã nên nhân dân Việt Nam phải tự mình đứng ra gánh lấy trách nhiệm giải quyết công việc... Chúng tôi có trách nhiệm giúp đỡ để các vị yên ổn, nhanh chóng về nước...

leftcenterrightdel

Người dân Hà Nội tiến vào chiếm Phủ Khâm sai Bắc Kỳ, ngày 19-8-1945. Ảnh tư liệu 

Tướng Tsuchihashi Yuitsu đáp lại với đại ý: Vua Bảo Đại đã nhờ người Nhật giúp đỡ Việt Nam, nhưng bây giờ công việc của người Việt thì các ông phải tự mình giải quyết. Nói xong, ông ta cử một viên sĩ quan có trách nhiệm liên lạc trực tiếp với Việt Minh tại Dinh Khâm sai.

Kết quả cuộc gặp cho thấy, nhà chức trách Nhật cũng không muốn xảy ra xung đột vũ trang và mặc nhiên thừa nhận các hoạt động biểu tình, khởi nghĩa của nhân dân do Việt Minh lãnh đạo; chấp nhận các nhà chức trách của Việt Minh và cử người liên lạc. Trong mắt các nhà đương cục Nhật, chính quyền Khâm sai Bắc Bộ cũ cũng như chính quyền TP Hà Nội cũ không còn tồn tại. Sau này, qua các tài liệu lưu trữ của Nhật được giải mật, khẳng định: Chiều 19-8-1945, Đại sứ Tsukamoto, phụ tá của tướng Tsuchihashi Yuitsu, "được mời" đến dự cuộc gặp mặt và tham gia bàn bạc với lãnh đạo Việt Minh. Họ (Việt Minh) được coi như là các nhà chức trách chính thức.

10 giờ sáng 20-8, tại Hà Nội, một cuộc mít tinh đã được tổ chức với sự tham gia của hàng nghìn người, chủ yếu là từ các công sở và nhân dân từ các khu phố xung quanh tập trung về Vườn hoa Con cóc trước Bắc Bộ Phủ. Ủy ban Nhân dân cách mạng Bắc Bộ và Ủy ban Nhân dân cách mạng Hà Nội được thành lập. Cả Hà Nội tưng bừng, náo nhiệt với phong trào khởi nghĩa đã bùng lên và lan rộng ra các phố phường, ngoại ô...

VŨ KHANH

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.