Trong một thông báo về đề xuất trên, Tổng thống Biden cho biết, nước Mỹ sau đại dịch “không thể đủ khả năng để đơn giản trở lại như trước đây”. Ông Biden cũng cho rằng, bây giờ là thời điểm cần nắm bắt để tái tạo và “định hình lại” một nền kinh tế mới của Mỹ. Do đó, chính quyền Tổng thống Biden dự định tăng đáng kể số tiền ngân sách để phân bổ cho các khoản đầu tư vào giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng trong khi ngân sách dành cho quốc phòng tăng nhẹ. Mục tiêu tổng thể là phát triển tầng lớp trung lưu Mỹ, đồng thời định vị nước Mỹ để có thể có ưu thế cạnh tranh hơn các đối thủ.

leftcenterrightdel
Tổng thống Joe Biden phát biểu về vấn đề kinh tế ở thành phố Cleveland, bang Ohio, Mỹ ngày 27-5. Ảnh: AFP 

Theo kế hoạch chi tiết của đề xuất ngân sách năm 2022, quỹ liên bang sẽ chi 6 nghìn tỷ USD vào năm 2022 và tăng dần lên 8,2 nghìn tỷ USD vào năm 2031. Trong đó, chi tiêu cho cơ sở hạ tầng là 1,7 nghìn tỷ USD và 1,8 nghìn tỷ USD khác sẽ được sử dụng vào việc tăng cường giáo dục do nhà nước tài trợ và các dịch vụ xã hội nhằm xây dựng lực lượng lao động tốt hơn trong thế kỷ 21.

Là một phần trong đề xuất ngân sách chung, ngân sách quốc phòng cho năm tài chính 2022 được đề nghị tăng nhẹ 1,7% so với năm 2020, đạt mức 753 tỷ USD. Theo Tổng thống Biden, dự thảo ngân sách quốc phòng này bao gồm các khoản tiền đầu tư vào sự sẵn sàng của quân đội, vũ trụ và Sáng kiến răn đe Thái Bình Dương và công nghệ vũ khí hạt nhân. Ngân sách trên cũng bao gồm khoản tiền đầu tư mua tàu chiến và máy bay phản lực, đồng thời trả tiền bảo trì và tiền lương. Ngoài ra, ngân sách cũng chi cho phát triển và thử nghiệm thêm vũ khí siêu thanh và các hệ thống “thế hệ tiếp theo” khác khi quân đội đặt mục tiêu xây dựng khả năng chống lại một số nước trên thế giới.

Để thực hiện mục tiêu tái tạo nền kinh tế và nâng cao khả năng cạnh tranh của Mỹ trong tương lai, Tổng thống Biden đã chia các sáng kiến kinh tế lớn của mình thành hai kế hoạch, gồm “Kế hoạch việc làm của Mỹ” và “Kế hoạch gia đình Mỹ”. Theo đó, “Kế hoạch việc làm của Mỹ” tập trung vào giao thông và giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Kế hoạch này bao gồm những thay đổi về thuế đối với các tập đoàn mà Bộ Tài chính Mỹ ước tính sẽ huy động được khoảng 2 nghìn tỷ USD trong 10 năm. Kế hoạch cũng đề xuất mở rộng giảm thuế cho vấn đề nhà ở và cơ sở hạ tầng, bãi bỏ việc giảm thuế cho các công ty nhiên liệu hóa thạch và mở rộng tín dụng thuế cho năng lượng sạch. Bộ Tài chính nước này ước tính rằng tổng cộng, các đề xuất thuế trong kế hoạch sẽ huy động được khoảng 1,7 nghìn tỷ USD.

Trong khi đó, “Kế hoạch gia đình Mỹ” tập trung vào các lĩnh vực như giáo dục và chăm sóc trẻ em. Kế hoạch trên sẽ huy động được khoảng 700 tỷ USD trong 10 năm thông qua việc áp thuế cao hơn đối với những cá nhân có thu nhập cao và khoảng 800 tỷ USD thông qua các đề xuất nhằm cải thiện việc tuân thủ luật thuế. Kế hoạch này cũng đề xuất mở rộng các khoản tín dụng thuế có lợi cho các gia đình có thu nhập thấp và trung bình, vốn sẽ tiêu tốn khoảng 800 tỷ USD trong thập kỷ tới.

Dự thảo ngân sách cho năm tài khóa 2022 lập tức thu hút sự khen ngợi từ các đảng viên Dân chủ, trong đó có Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi. Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Thượng viện Bernie Sanders gọi đề xuất ngân sách của Tổng thống Biden là “chương trình nghị sự quan trọng nhất cho các gia đình lao động trong lịch sử hiện đại của nước Mỹ”.

Ngược lại, mức chi tiêu ngân sách “khủng” lại vấp phải sự phản ứng quyết liệt của Đảng Cộng hòa. Lãnh đạo phe đa số của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện, ông Mitch McConnell cho rằng, đề xuất ngân sách của Tổng thống Biden sẽ khiến các gia đình Mỹ “chìm trong nợ nần, thâm hụt và lạm phát”. Những khoản chi tiêu này có nguy cơ làm tăng nợ, hiện chiếm hơn 100% tổng sản phẩm quốc nội, dự kiến sẽ tăng lên 111,8% GDP vào năm 2022 và đạt mức 117% vào năm 2031.

BÌNH NGUYÊN