Vào lúc 2 giờ 10 phút rạng sáng ngày 9-5-1945, đài phát thanh Liên Xô phát đi bản tin mà người dân Liên Xô hằng mong chờ nhất – tại Karlshorst ở ngoại ô Berlin đã ký kết văn bản đầu hàng vô điều kiện của Đức Quốc xã.
    |
 |
| Ảnh: Mark Redkin/МAMM/MDF/russiainphoto.ru |
Phát thanh viên huyền thoại Liên Xô Yury Levitan, người đọc bản tin nổi tiếng hôm đó, kể lại: “Buổi tối, chúng tôi vài lần thông tin rằng, hôm nay đài phát thanh sẽ làm việc ngoại lệ cho đến 4 giờ sáng. Chúng tôi cố gắng đọc bản tin thật đơn giản để ai cũng hiểu là đừng đi ngủ, mà hãy chờ đợi. Và ngay lập tức, những cuộc điện thoại gọi đến. Đầu dây bên kia cất lên cả giọng quen và không quen đầy vui vẻ: "Xin cám ơn! Chúng tôi hiểu rồi! Chúng tôi vẫn đang trên bàn ăn! Tuyệt lắm!"
|
 |
| Sinh viên Trường Đại học Quốc gia Leningrad tại lễ mít-tinh mừng Chiến thắng phát-xít Đức. Ảnh: Vasily Fedoseev/TASS |
Đêm hôm đó, cả đất nước rộng lớn Liên Xô không ngủ. Mọi người mở cửa sổ, đánh thức hàng xóm, khắp nơi vang lên tiếng nhạc và tiếng hò reo vui mừng: “Chiến thắng! Chiến thắng!”. “Mọi người ùa ra đường, ôm chầm lấy nhau, òa khóc và cười vang. Xung quanh tràn ngập không khí vui mừng”, ông Yasen Zasursky nhớ lại.
|
 |
| Đón mừng Chiến thắng ở thủ đô Moskva. Ảnh: A. Ustinov/Mos.ru |
Nếu người dân bắt gặp binh lính và sĩ quan, thì ngay lập tức họ nắm lấy tay rồi đung đưa. “Những người không quen biết cũng hôn nhau. Sự đoàn kết của mọi người như trong ngày 9-5-1945 làm quên đi tất cả. Tất cả chúng tôi là một khối thống nhất, gồm cả người Nga, người Tatar, người Uzbek và cả người Gruzia. Chúng tôi chưa bao giờ trở nên đoàn kết như vậy”, Gennady Tsypin – một người dân Moskva nói.
|
 |
| Chào mừng Chiến thắng trên quảng trường Đỏ ở thủ đô Moskva. Ảnh: Evgeny Umnov/TASS |
Bà Lyudmila Surkova, từng sinh sống ở Moskva thời điểm đó, nhớ lại: “Đám đông di chuyển trên phố như dòng sông. Hòa vào dòng sông là dòng người tỏa ra từ những con ngõ. Mọi người đều hướng về trung tâm thủ đô, nơi mà xe chở binh lính đang chật vật tiến vào. Những người lính khom lưng xuống, ôm hôn những ai mà họ với tới được. Người ta ném về phía thùng xe những bao thuốc lá “Belomor”, chìa ra những chai rượu… Tất cả những gì tích tụ trong 4 năm là sự đau khổ, hy vọng, chán chường, mất mát, đều được biểu lộ ra ngoài, bao trùm lên tất cả mọi người. Dường như là không thể, nhưng mọi người đều hiểu nhau, trở nên gần gũi nhau hơn”.
|
 |
| Đoàn người đi qua dưới cổng chào của Bộ Tổng tham mưu tại Leningrad (nay là Saint Petersburg). Ảnh: Grigory Chertov/Sputnik |
“Những cánh cửa sổ mở toang, nơi phát ra những bài hát và ánh đèn. Phố Leninskaya được chiếu sáng bởi những ngọn đèn pha, trên từng ngọn đồi là những đội pháo cao xạ. Dường như từ khắp mọi nơi đều bắn pháo ăn mừng”, ông Vyacheslav Ignatenko kể lại ngày lịch sử đó diễn ra tại thành phố Vladivostok. Điểm nhấn của lễ ăn mừng là việc người ta dùng kinh khí cầu để đưa cờ Chiến thắng tung bay trên vịnh Zolotoi Rog (Sừng Vàng).
|
 |
| Người dân Moskva trên quảng trường Manezh mừng Chiến thắng của Liên Xô trước phát-xít Đức trong Chiến tranh vệ quốc vĩ đại. Ảnh: Nikolai Sitnikov/TASS |
Nhiều binh lính Hồng quân Liên Xô nhận được tin về việc quân Đức đầu hàng ngay trong khi đang chiến đấu. Tháng 5-1945, lính thủy đánh bộ của Hạm đội Baltic, Pavel Klimov, đang có mặt ở miền Tây Latvia, nơi mà đến thời điểm đó vẫn còn lại một nhóm lớn quân địch. “Lính Đức là những người đầu tiên cho chúng tôi biết chiến tranh đã kết thúc. Chúng tôi đi trên bờ sông, không hiểu tại sao dọc theo những chiến hào của quân Đức lại ồn ào và vui mừng đến vậy. Hóa ra, mọi người biết rằng, chiến tranh đã chấm dứt. Qua pháo hoa và tiếng súng bắn chỉ thiên, chúng tôi biết vậy là đã kết thúc. Sau đó, chỉ khi qua đài phát thanh, chúng tôi mới nhận được lệnh hủy chiến dịch. Niềm vui mừng khôn xiết”, Pavel Klimov nhớ lại.
|
 |
| Đón mừng Chiến thắng trên quảng trường Mayakovsky ở thủ đô Moskva. Ảnh: Elizabeth Ignatovich/MAMM/russiainphoto.ru |
|
 |
| Pháo hoa, đèn chiếu sáng mừng Chiến thắng ngày 9-5-1945. Ảnh: Mikhail Ozersky/Sputnik |
Tối 5-9-1945, trên quảng trường Đỏ ở thủ đô Moskva, diễn ra màn pháo hoa ăn mừng hoành tráng: 30 pháo bắn loạt từ 1000 khẩu đại bác, cùng với đó là những tia sáng được chiếu từ 160 chiếc đèn pha và màn bắn pháo sáng nhiều màu sắc. Ông Yasen Zasursky kể: “Tôi còn nhớ rất rõ, loạt pháo khi đó làm những đàn quạ hoảng sợ. Khi vừa bắt đầu bắn, những chú chim kêu lên bay ra khỏi bức tường Điện Kremlin rồi lượn vòng trên không, như thể chúng cũng vui mừng cùng chúng tôi. Mọi thứ lúc đó thật tuyệt vời!”.
QUỐC KHÁNH (theo Russia Beyond)