Mô hình “Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo Trung Quốc và sức mạnh truyền thông hội tụ

Tháng 1-2017, “Bếp trung tâm” (Central Kitchen), một mô hình làm báo đa phương tiện của Nhân dân Nhật báo Trung Quốc, chính thức được đưa vào sử dụng. “Bếp trung tâm” trở thành một cột mốc quan trọng đánh dấu báo chí truyền thống bước sang thời kỳ làm báo theo phương thức “hội tụ”.

Sự chuyển mình

Hướng tới định hướng phát triển và hiện thực hóa chuyển đổi toàn diện, coi thúc đẩy hội nhập và phát triển truyền thông như một dự án chiến lược tổng thể, ngày 1-1-1997, ấn bản trực tuyến của Nhân dân Nhật báo Trung Quốc (People's Daily) chính thức lên mạng Internet với tên gọi Nhân dân Nhật báo Điện tử. Ngày 21-8-2000, Nhân dân Nhật báo điện tử được đổi tên thành People's Daily Online (Báo Nhân dân Điện tử Trung Quốc) tại địa chỉ people.com.cn.

Trang chủ Báo Nhân dân Điện tử Trung Quốc. Ảnh chụp màn hình.

Báo Nhân dân điện tử Trung Quốc (dưới đây gọi tắt là Nhân dân) là một trang web tin tức quan trọng của của Đảng Cộng sản Trung Quốc, một nền tảng tương tác thông tin trực tuyến quy mô lớn, tập trung, có hệ thống và toàn diện nhất trên Internet giới thiệu lý luận, đường lối, nguyên tắc và chính sách của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Báo Nhân dân xuất bản tin tức 24 giờ/ngày và ngày càng trở thành một mặt trận tuyên truyền và định hướng dư luận, là nền tảng quan trọng xuất bản thông tin chính thống, phản ánh đa chiều xã hội và định hướng dư luận, phục vụ đông đảo công chúng.

Hoạt động với tôn chỉ “uy tín, đại chúng, công chúng tín nhiệm” và lấy “đa ngôn ngữ, truyền thông toàn diện, toàn cầu hóa và độ phủ rộng” làm mục tiêu, Báo Nhân dân hiện có 15 ngôn ngữ với 16 phiên bản bao gồm: Trung Quốc (giản thể và phồn thể), Mông Cổ, Tây Tạng, Duy Ngô Nhĩ, Kazakh, Triều Tiên, Di, Tráng, Anh, Nhật Bản, Pháp, Tây Ban Nha, Nga, Ả Rập, Hàn Quốc. Trang web Hoàn Cầu tại địa chỉ huanqiu.com cũng là một trang web nổi tiếng được đồng bảo trợ bởi Nhân dân Nhật báo và Thời báo Hoàn Cầu (Global Times). Việt Nam là 1 trong 39 quốc gia có cơ quan thường trú của Nhân dân Nhật báo. Báo Nhân dân cũng đã ra mắt các dịch vụ truyền thông mới như: Truyền hình, blog, weibo, wechat, báo di động, trang web di động và ứng dụng thiết bị đầu cuối di động.

Nhân dân Nhật báo trực tuyến. Ảnh chụp màn hình.

Ngày 22-7-2012 đánh dấu sự ra mắt ứng dụng Weibo của Nhân dân Nhật báo. Ứng dụng này nhắm đến mục tiêu “tiếng nói có uy tín, các giá trị chủ đạo và cách thể hiện mới mẻ”, với sứ mệnh “tham gia, kết nối và lưu giữ thông tin”, chú trọng nội dung gốc, các vấn đề nóng của xã hội, giải đáp các vấn đề dư luận quan tâm, được công chúng ghi nhận. Tính đến tháng 6-2017, Weibo của Nhân dân Nhật báo có 93 triệu người theo dõi trên ba nền tảng People.com, Sina.com và Tencent và được biết đến là ứng dụng truyền thông số 1 của Trung Quốc.

Tài khoản Weibo của Nhân dân Nhật báo. Ảnh chụp màn hình.

Tài khoản chính thức WeChat của Nhân dân Nhật báo có hơn 11 triệu người theo dõi, đứng đầu về ảnh hưởng trong số tất cả các tài khoản chính thức của WeChat. Các tài khoản công khai trên WeChat như "Xuexi Xiaozu" và "Xia Kedao" đã trở thành những thương hiệu nổi tiếng của Nhân dân Nhật báo.

Tháng 6-2014, ứng dụng “Tin tức Nhân dân Nhật báo” chính thức ra mắt, hướng đến nội dung hạng nhất và trải nghiệm người dùng hạng nhất. Ứng dụng này chú trọng việc lấy nội dung làm nền tảng, nắm chắc công nghệ, tập trung cải tiến nội dung, có những sản phẩm chất lượng tốt, mở rộng người dùng và mở rộng nền tảng. Tính đến tháng 6-2017, đã có 185 triệu lượt tải xuống. Hoạt động và danh tiếng của ứng dụng này không ngừng tăng lên, hơn 2000 cơ quan trung ương và chính quyền địa phương đã sử dụng ứng dụng trong chính phủ điện tử.

Sự chuyển mình đó góp phần đưa Nhân dân Nhật báo tiến nhanh trên con đường hội nhập truyền thông đang nở rộ ở Trung Quốc. Đó cũng là bước đệm xuất phát từ nhu cầu thực tế của sự phát triển xã hội và sự điều chỉnh mô hình truyền thông của Trung Quốc. Một trong những điểm nhấn trong quá trình truyền thông hội tụ phải kể đến sự thành lập mô hình “Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo. “Bếp trung tâm” đã đặt ra một chuẩn mực mới cho công tác tuyên truyền trên con đường hội nhập truyền thông.

Mô hình đa phương tiện Bếp trung tâm

Đẩy mạnh phát triển truyền thông hội tụ, các đơn vị thông tấn, báo chí ở các vùng miền đã mạnh dạn tìm tòi và tích cực hành động. Báo chí truyền thông chính thống đã có sức lan tỏa mạnh mẽ, năng lực sản xuất tin tức tổng hợp được nâng lên rõ rệt, công tác thông tin và định hướng dư luận xã hội đã có một diện mạo mới.

Mô hình "Bếp trung tâm" của Nhân dân Nhật báo Trung Quốc. Ảnh: datahunter.cn

Các kênh truyền thông chính thống như: Nhân dân Nhật báo, Tân Hoa xã, Quang Minh Nhật báo… đã thể hiện lợi thế, sở trường và tiên phong của mình với việc xây dựng nền tảng đưa tin “truyền thông toàn diện”, một trong số đó không thể không kể đến vai trò của “Bếp trung tâm”.

Truyền thông báo Đảng đang dành ưu thế cho việc tăng tốc mở rộng sự phát triển trên môi trường Internet. Một cục diện truyền thông đa phương tiện toàn diện đang được hình thành, báo chí truyền thống cũng đang đẩy nhanh quá trình “hội tụ” và Nhân dân Nhật báo tiếp tục đóng vai trò là người tiên phong trong quá trình hội nhập sâu rộng của các phương tiện truyền thông.

Với sự ra đời của “Bếp trung tâm”, Nhân dân Nhật báo đã tạo ra một bước đột phá mới trong quy trình làm báo. Theo đó, việc thu thập và biên tập các nguồn tin được thực hiện phối hợp, xây dựng lại mạng lưới lập kế hoạch, thiết kế lại quy trình sản xuất tin tức và tổ chức hơn 30 phòng làm việc đa phương tiện, ra mắt một loạt các sản phẩm đa phương tiện theo xu hướng.

Trước hết, mô hình “Bếp trung tâm” được xem là “trung tâm đầu não” của sản xuất nội dung truyền thông hội tụ. “Bếp trung tâm” đánh dấu một bước chuyển đổi lớn trong hệ thống chỉ huy và biên tập báo chí. Trước đây, các phiên bản báo chí của cùng một cơ quan truyền thông thường hoạt động độc lập, riêng rẽ, nhưng hiện nay người phụ trách truyền thông có thể dựa vào “siêu trung tâm” là “Bếp trung tâm” để điều tiết và chỉ huy “ma trận truyền thông” một cách dễ dàng. Thông qua mô hình “Bếp trung tâm”, người làm báo theo cách truyền thống và làm báo theo phương thức truyền thông mới có thể cùng nhau thực hiện việc thu thập, sản xuất và phát hành các sản phẩm báo chí đa phương tiện.

Thứ hai, “Bếp trung tâm” là một nền tảng để thực hiện đổi mới nội dung. Truyền thông hội tụ là một quá trình chuyển đổi phương tiện truyền thông nhằm hiện thực hóa sự đổi mới mang tính đột phá bằng cách cấu hình lại các tài nguyên truyền thông. Nó không chỉ là nền tảng không gian, nền tảng nghiệp vụ, nền tảng công nghệ và nền tảng hoạt động vốn mà còn là nền tảng đổi mới nội dung.

“Bếp trung tâm” còn là sự kết hợp hữu cơ giữa đổi mới chính sách của các ban ngành trung ương và các cơ quan liên quan với đổi mới về thể chế của các tập đoàn truyền thông và đổi mới nghiệp vụ, thúc đẩy sự xuất hiện một số lượng lớn các sản phẩm truyền thông tích hợp giàu tính biểu đạt như: Sản phẩm trang bìa H5 (sản phẩm kỹ thuật số được tạo bằng ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản), tin tức VR (thực tế ảo), tin tức dữ liệu và tin tích hợp về các sự kiện lớn… Tất cả dạng tin tức này đang làm thay đổi hình ảnh của truyền thông chính thống và làm mới trải nghiệm đọc của công chúng.

“Bếp trung tâm” chính là một nền tảng để ươm mầm những nhân tài đổi mới của truyền thông toàn diện. Làm theo mô hình “phối hợp giữa các bộ phận và hội tụ nhân tài” của “Bếp trung tâm”, không những có thể thực hiện chuyển đổi vai trò linh hoạt của các phóng viên, biên tập viên, người điều hành, nhà sản xuất, giữa truyền thông truyền thống và truyền thông mới, tạo ra những “phóng viên toàn năng” trong kỷ nguyên truyền thông hội tụ, mà còn có thể thông qua sự kết hợp tự do giữa những người làm truyền thông để thành lập những nhóm sáng tạo nhằm tạo ra các sản phẩm nội dung mà mọi người thích nghe.

“Bếp trung tâm” là một trong những từ khóa “hot” nhất trong lĩnh vực truyền thông Trung Quốc hiện nay. “Bếp trung tâm” đã trở thành tiêu chuẩn và chú trọng hàng đầu của hội nhập truyền thông. Các cơ quan báo chí truyền thông lớn của Trung Quốc đã và đang nỗ lực xây dựng theo mô hình này. Mặc dù mô hình “Bếp trung tâm” ở mỗi nơi đều có những đặc điểm riêng, nhưng về cơ bản đều dựa trên “sự hội tụ giữa mới và cũ, đa nền tảng và nhiều vùng phủ sóng”.

“Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo đã hình thành một mô hình và cấu trúc tương đối hoàn thiện, lấy sản xuất và phổ biến nội dung là chính, tạo ra nền tảng nghiệp vụ, nền tảng công nghệ và nền tảng không gian cho sự phát triển tổng hợp của truyền thông. Ba nền tảng này lấy hệ thống truyền thông toàn diện của Nhân dân Nhật báo làm điểm khởi đầu và hướng đến mục tiêu là truyền thông toàn cầu. Chúng nhằm mục đích xây dựng một nền tảng chung cho ngành công nghiệp truyền thông trong nước, từ đó thu thập nguồn lực từ nhiều phía và tạo thành sức mạnh tổng hợp để phát triển.

Về cơ cấu tổ chức, “Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo đã phá vỡ phương thức hoạt động truyền thông máy móc theo phân khúc trước đây. “Bếp trung tâm” thành lập riêng Trung tâm điều phối của Tổng biên tập, thiết lập hệ thống liên kết thu thập tin tức và biên tập tin tức, thống nhất lực lượng giữa thu thập tin, biên tập tin và kỹ thuật. “Bếp trung tâm” hiện thực hóa mô hình làm việc "Một nguồn tin vào, nhiều sản phẩm ra và phát tin trên đa nền tảng". Nói cách khác, “Bếp trung tâm” là “dây thần kinh trung ương” trong sản xuất tin tức, đóng vai trò chỉ huy tập trung, điều phối hiệu quả, lập lịch trình thu nhận và biên tập tin tức, kết nối thông tin. Trung tâm điều phối của Tổng biên tập và hệ thống liên kết thu thập tin tức, biên tập tin tức sẽ cùng nhau hình thành một “Bộ chỉ huy hội tụ” của “Bếp trung tâm”.

Nhằm nâng cao chất lượng nội dung cũng như sự đa dạng của sản phẩm báo chí, để người làm công tác báo chí truyền thông có thể phát huy giá trị sáng tạo nhiều hơn nữa trong nội dung, cơ chế đổi mới “Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo đã mở ra một hướng nghiệp vụ hoàn toàn mới mẻ, đó là phòng làm việc hội tụ. Cách làm này khuyến khích người làm báo đa nền tảng được kết hợp theo sở thích, phát huy tối đa năng lực sản xuất nội dung đa phương tiện. Đây cũng là một trải nghiệm mới cho “Bếp trung tâm”.

“Bếp trung tâm” thành lập riêng Trung tâm điều phối của Tổng biên tập. Ảnh: sohu.com

“Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo đã phá vỡ phương thức hoạt động truyền thông máy móc theo phân khúc trước đây. Ảnh: sohu.com

Phòng làm việc hội tụ áp dụng cơ chế "Four Crosses" và "Five Support". Trong đó, "Four Crosses" (4 liên kết) cho phép các phóng viên và biên tập viên 4 liên kết là: Liên kết phòng, liên kết phương tiện truyền thông, liên kết khu vực và liên kết nghiệp vụ, hình thành một “đội chiến đấu xung kích” quy mô nhỏ. "Five Support" (5 hỗ trợ) là nói về vai trò của “Bếp trung tâm”. “Bếp trung tâm” sẽ hoạt động như một cơ sở ươm tạo và chịu trách nhiệm hỗ trợ trên 5 phương diện bao gồm kinh phí, công nghệ, quảng bá, vận hành và kinh doanh.

Kể từ lần chạy thử nghiệm đầu tiên, “Bếp trung tâm” đã cho ra mắt hàng loạt bài viết chuyên sâu, biểu đồ hình ảnh, video, sản phẩm H5… Phương pháp đưa tin sáng tạo như vậy đã đạt hiệu ứng lan tỏa tốt và thu hút sự quan tâm rộng rãi của công chúng. Hiện tại, “Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo có thể cung cấp các sản phẩm báo chí đa phương tiện bằng 18 ngôn ngữ, và cung cấp bản thảo cho 500 cơ quan truyền thông và trang mạng tin tức chính thống trên khắp thế giới.

Hiệu quả của mô hình “Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo đã được khẳng định trong thực tế. Như Tổng Biên tập của Nhân dân Nhật báo đã nói: “Bếp trung tâm” là một cột mốc trong lịch sử hội nhập và phát triển của Nhân dân Nhật báo. Sự vận hành của “Bếp trung tâm” đã mở ra một trang mới cho Nhân dân Nhật báo trên chặng đường phát triển truyền thông đa phương tiện.

TƯỜNG VY (Theo Nhân dân Nhật báo và CCTV)