Campuchia và Thái Lan đạt thỏa thuận ngừng bắn

Thỏa thuận được đánh giá là bước đi cần thiết, góp phần ngăn chặn nguy cơ leo thang xung đột, bảo vệ an toàn cho dân thường và tạo không gian chính trị cho các giải pháp hòa bình lâu dài.

Ngày 27-12, Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan, Đại tướng Nattaphon Narkphanit và Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia, Đại tướng Tea Seiha đã ký thỏa thuận sau 3 ngày đàm phán căng thẳng. Theo Reuters, trong tuyên bố chung về lệnh ngừng bắn được Bộ Quốc phòng Campuchia đăng tải trên mạng xã hội, hai bên thống nhất “bất kỳ sự tăng viện nào cũng sẽ làm gia tăng căng thẳng và ảnh hưởng tiêu cực đến những nỗ lực lâu dài nhằm giải quyết tình hình”.

Theo Khmer Times, phát biểu tại họp báo ngày 27-12, Bộ trưởng Quốc phòng Tea Seiha khẳng định, lệnh ngừng bắn này sẽ mở đường cho những người dân bị di dời sống dọc biên giới trở về nhà và tiếp tục công việc của họ, bao gồm cả nông nghiệp; cho phép các gia đình có con nhỏ đưa con em mình trở lại trường học ở các khu vực biên giới. Ông kêu gọi người dân Campuchia, đặc biệt là những người bị di dời, hãy tuân theo các chỉ thị của Chính phủ Hoàng gia, đặc biệt là những chỉ thị do chính quyền địa phương và tỉnh ban hành.

Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Nattaphon Narkphanit và Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Seiha ký thỏa thuận ngừng bắn. Ảnh: Reuters

Tuyên bố chung nêu rõ, lệnh ngừng bắn áp dụng cho tất cả các loại vũ khí tại mọi khu vực biên giới; hai bên sẽ duy trì nguyên trạng lực lượng, không điều động, bổ sung binh sĩ, không tuần tra về phía khu vực đóng quân của nhau, đồng thời không tiến hành tấn công hay hành động khiêu khích. Đặc biệt, hai bên nhất trí giao cho Ủy ban Biên giới hỗn hợp (JBC) về phân định biên giới nối lại công tác khảo sát và phân giới trong thời gian sớm nhất, nhằm hướng tới hòa bình lâu dài.

Lệnh ngừng bắn đạt được trong bối cảnh các cuộc đụng độ đã bùng phát trở lại vào đầu tháng 12 giữa hai bên, phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn do Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim làm trung gian để chấm dứt đợt giao tranh trước đó.

Trong tuyên bố chung, hai Bộ trưởng nhất trí về việc hồi hương những người phải sơ tán khỏi các khu vực biên giới bị ảnh hưởng, nhấn mạnh rằng sẽ không bên nào sử dụng vũ lực nhằm vào thường dân. Thái Lan cũng sẽ trả tự do cho 18 binh sĩ Campuchia đang bị giam giữ kể từ các cuộc đụng độ hồi tháng 7, nếu lệnh ngừng bắn mới được duy trì trong 72 giờ.

Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Nattaphon cho biết, tình hình biên giới sẽ được giám sát trong vòng 72 giờ sau khi hai bên ký thỏa thuận. Ông tuyên bố, trong thời gian này, nếu phía Campuchia "thể hiện thiện chí và không xảy ra sự cố nào", các bên sẽ tiếp tục làm việc để làm rõ các chi tiết của thỏa thuận.

Thỏa thuận ngừng bắn mới nhất sẽ được giám sát bởi một nhóm quan sát viên từ ASEAN, cũng như sự phối hợp trực tiếp giữa hai nước. Ở cấp độ chính sách, sẽ có sự liên lạc trực tiếp giữa Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng Tư lệnh lực lượng vũ trang của cả hai bên.

Quyết định kiềm chế, quay lại đối thoại của hai quốc gia láng giềng Đông Nam Á mang ý nghĩa không chỉ song phương mà còn là phép thử đối với năng lực tự điều chỉnh và giữ gìn hòa bình của khu vực ASEAN. Vai trò giám sát của ASEAN đối với thỏa thuận đã khẳng định nguyên tắc giải quyết bất đồng bằng biện pháp hòa bình, đối thoại và thông qua các cơ chế khu vực, vốn là nền tảng giúp Đông Nam Á duy trì ổn định trong nhiều thập kỷ qua.

Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, mọi xung đột nội khối ASEAN, nếu kéo dài hoặc bị quốc tế hóa, đều tiềm ẩn nguy cơ bị các thế lực bên ngoài lợi dụng, làm phức tạp thêm cục diện an ninh khu vực. Vì vậy, việc Campuchia và Thái Lan ưu tiên khuôn khổ ASEAN và các cơ chế song phương như Ủy ban Biên giới chung (GBC) là lựa chọn đúng đắn, phù hợp với lợi ích lâu dài của cả hai bên. Qua đó góp phần khẳng định tầm quan trọng của đoàn kết nội khối và vai trò trung tâm của tổ chức trong cấu trúc an ninh khu vực.

Sự phối hợp trực tiếp giữa Bộ trưởng Quốc phòng và lãnh đạo quân đội hai nước cũng cho thấy nỗ lực kiểm soát khủng hoảng từ sớm, tránh những tính toán sai lầm có thể dẫn tới xung đột rộng lớn hơn.

Tuy nhiên, cần nhìn nhận một cách thẳng thắn rằng, ngừng bắn mới chỉ là bước khởi đầu. Tiến trình giải quyết tranh chấp biên giới giữa Campuchia và Thái Lan sẽ còn nhiều khó khăn, phụ thuộc rất lớn vào quyết tâm chính trị từ hai bên./.