Xuất thân từ Ethiopia, đến Mỹ năm 4 tuổi cùng gia đình, Herman Bekele đam mê khoa học từ rất sớm. Khi nhỏ, cậu bé thường pha trộn bất cứ thứ gì có trong nhà, sau đó quan sát xem hỗn hợp phản ứng như thế nào. Chia sẻ với Tạp chí Time, Herman Bekele nói: “Tôi thường lén mẹ trộn nước rửa bát, chất tẩy rửa quần áo và các hóa chất thông thường,… thành hỗn hợp. Sau đó, tôi sẽ giấu chúng dưới gầm giường và xem điều gì sẽ diễn ra sau một đêm”. Tuy nhiên, mọi thứ vào thời điểm đó chỉ là sự pha trộn ngẫu nhiên.

leftcenterrightdel

 Nhà khoa học trẻ Herman Bekele được đăng trên trang bìa Tạp chí Time. Ảnh: Time

Lớn lên, Herman Bekele nhận ra rằng, ánh nắng mặt trời và tia cực tím gây ra những ảnh hưởng như thế nào đến con người khi tiếp xúc trong thời gian dài. Từ đó, Herman Bekele quyết tâm nghiên cứu một sản phẩm có thể ngăn ngừa bệnh ung thư da.

Ý tưởng của Herman Bekele là gì? Thực tế, ý tưởng ra đời khi người đam mê hóa học này nghe nói về imiquimod, một loại thuốc chống khối u, có tác dụng điều chỉnh phản ứng miễn dịch. Thuốc có dạng kem, được chỉ định trong điều trị tại chỗ mụn cóc quanh hậu môn và bộ phận sinh dục ở người lớn, nhưng cũng chống lại một dạng khối u ác tính. Mặc dù có hiệu quả nhưng loại thuốc này lại được bán như thuốc kê đơn trong phác đồ điều trị ung thư da với giá rất đắt, khoảng 40.000 USD.

Herman Bekele tự hỏi liệu có thể biến imiquimod thành một phương pháp điều trị ít tốn kém hơn, dễ tiếp cận và sử dụng cho bệnh nhân hay không. Sau đó, cậu bé nghĩ về một đồ vật mà mọi người đều sử dụng, bất kể tầng lớp xã hội nào. Herman Bekele chia sẻ trên tạp chí Time: “Hầu hết mọi người đều sử dụng xà phòng và nước để vệ sinh. Vì vậy xà phòng có lẽ là lựa chọn tốt nhất”.

Trộn thuốc với một bánh xà phòng thông thường có thể là không đủ vì bọt xà phòng sẽ loại bỏ tác dụng điều trị của imiquimod. Giải pháp sau đó có thể bao gồm việc kết hợp xà phòng với các hạt nano gốc lipid. Sau khi loại bỏ xà phòng, các hạt nano vẫn bám chặt trên bề mặt da.

Để biến ý tưởng thành hiện thực, Herman Bekele đã nộp đơn tham gia vào cuộc thi do Công ty 3M và Discovery Education tổ chức vào năm 2023. Kết quả là, Bekele đã trở thành người chiến thắng và nhận được giải thưởng 25.000 USD.

Sau khi giành được giải thưởng, Herman Bekele đã tìm một phòng thí nghiệm chuyên nghiệp để thực hiện nghiên cứu của mình. Cậu bé may mắn được gặp Giáo sư Vito Rebecca, một nhà sinh vật học tại Đại học Johns Hopkins danh tiếng ở bang Baltimore (Mỹ). Giáo sư Rebecca đã đồng ý hỗ trợ cho dự án của Heman Bekele và để cậu dùng phòng thí nghiệm Baltimore cho việc nghiên cứu xà phòng. Hai thầy trò đã thực hiện nghiên cứu cơ bản trên chuột trong 6 tháng, như tiêm các chủng ung thư da vào chuột sau đó sử dụng xà phòng lipid, trong đó imiquimod, để điều trị bệnh.

Những thử nghiệm ban đầu trên chuột đã mang lại kết quả khả quan và được các nhà nghiên cứu đặc biệt quan tâm, coi trọng. “Tuy nhiên, để được cấp bằng sáng chế và được chứng nhận bởi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm - cơ quan chứng nhận dược phẩm của Mỹ, Herman Bekele có thể phải mất 10 năm nữa”, Tạp chí Time ước tính.

Nhưng Herman Bekele vẫn có nhiều thời gian bởi hiện cậu bé chỉ mới 15 tuổi. Nhà nghiên cứu trẻ tuổi hy vọng sẽ biến ý tưởng của mình trở thành phương pháp điều trị ung thư da giai đoạn đầu, đặc biệt là giai đoạn 0 khi chỉ có một khối u nhỏ trên da.

Ung thư da mặc dù không nghiêm trọng như các loại ung thư khác, nhưng có thể gây tử vong nếu không được chữa trị kịp thời. Nguyên nhân chủ yếu gây ung thư da là tác động bởi tia cực tím từ ánh nắng mặt trời. Bệnh gặp ở những người tiếp xúc nhiều, kéo dài với ánh nắng mặt trời.

Theo thống kê của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh (CRUK), các trường hợp ung thư da ở nước này đang ở mức cao nhất mọi thời đại, dự kiến 20.800 người mắc bệnh trong năm 2024. CRUK cho biết, xu hướng gia tăng số ca mắc bệnh ung thư da diễn ra ở mọi lứa tuổi, trong đó mức tăng lớn nhất là 57% ở những người trên 80 tuổi, và 7% ở những người từ 25 đến 49 tuổi.

Tại Pháp, 17.922 trường hợp ung thư da ác tính được chẩn đoán vào năm 2023 và gây ra 1.980 ca tử vong vào năm 2018. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, trên toàn thế giới, có 132.000 trường hợp ung thư da ác tính được phát hiện mỗi năm.

HOÀNG ĐĂNG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.