Trước sự bối rối của ông Kendall, nghị sĩ Waltz tuyên bố: Lầu Năm Góc đã chi 90.000USD để mua số linh kiện này từ các nhà sản xuất quốc phòng Mỹ. Điều gây sốc là giá của một túi linh kiện như thế trên thị trường chỉ chưa đầy 100USD. “Thưa ông Bộ trưởng, đây là một túi ống lót-linh kiện đặt giữa các khớp nối động cơ turbine máy bay. Chúng được dập bằng máy, không cần đến lao động tay nghề cao, cũng không sử dụng công nghệ cao, những linh kiện này đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật của Cục Hàng không Liên bang...”, Daily Mail dẫn lời nghị sĩ Waltz. Cáo buộc mức giá trên là “cắt cổ”, nghị sĩ Waltz cho biết Lầu Năm Góc mua trực tiếp từ nhà sản xuất, lẽ ra chúng phải có giá thấp hơn so với giá bán trên thị trường. Câu hỏi đặt ra là, khoản chênh lệch khổng lồ kia rơi vào túi ai?
Vụ việc tạo ra một làn sóng phản ứng dữ dội từ công chúng Mỹ sau khi nó được lan truyền trên mạng xã hội. Nhiều người Mỹ bày tỏ sự bất bình: “Thật điên rồ khi người nộp thuế bị tổ hợp công nghiệp-quân sự lừa gạt”, rằng “chắc chỉ là 90USD, hẳn có sự nhầm lẫn nào chăng”.
China Military dẫn lời nhà nghiên cứu quân sự Trung Quốc Chu Duy Chính nhận định, trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, nhiều thiết bị vũ khí Washington viện trợ cho Kiev không hiệu quả như từng được quảng cáo, song giá thành của chúng rất cao. Ngoài vụ túi linh kiện trị giá 90.000USD, Lầu Năm Góc còn bị “soi” đã mua với mức giá “trên trời” một số mặt hàng như: Cốc uống cà phê giá 1.280USD, nắp bồn cầu giá 10.000USD... Nguyên nhân được cho là do có yếu tố độc quyền: Các hợp đồng mua bán vũ khí và thiết bị quân sự của Mỹ về cơ bản đều do một số nhà thầu quốc phòng nước này kiểm soát.
Cũng theo China Military, những năm qua, tổ hợp công nghiệp-quân sự Mỹ, gồm giới sản xuất, buôn bán vũ khí và các chính trị gia đã thu được “khối tài sản khổng lồ” từ những người nộp thuế. Họ không chỉ thu lời từ sản xuất vũ khí trong nước mà còn tham gia "trục lợi chiến tranh". Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách các vấn đề chính trị Victoria Nuland từng tuyên bố, cái gọi là "viện trợ quân sự" cho Ukraine đều được chuyển trở lại cho các nhà thầu quốc phòng Mỹ. Có thể hiểu như sau: Washington đẩy mạnh việc bán vũ khí cho các nước xảy ra xung đột. Nếu phe A từ chối mua, Mỹ sẽ rao bán vũ khí cho đối thủ của phe A. Trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, dưới hình thức “gói viện trợ” trị giá hàng tỷ USD dành cho Ukraine, Washington không cấp tiền trực tiếp cho Kiev, thay vào đó, chuyển thẳng tiền vào tài khoản các nhà thầu quốc phòng Mỹ để họ sản xuất hoặc thực hiện các phi vụ mua bán vũ khí, rồi mới chuyển số vũ khí đó cho Ukraine. Cuộc xung đột ở Ukraine gây căng thẳng ở châu Âu, tạo ra một cuộc chạy đua vũ trang, và thế là Washington trở thành “ngư ông đắc lợi”: Các nhà thầu quốc phòng Mỹ tới tấp bán vũ khí cho đồng minh để “giúp” họ tăng cường năng lực phòng thủ. Số liệu của Reuters cho thấy, năm 2023, xuất khẩu vũ khí của Mỹ tăng 16% so với năm trước đó, đạt mức cao kỷ lục 238 tỷ USD.
Tất nhiên không phải tự dưng mà lợi nhuận cứ thế chảy vào túi các nhà thầu Mỹ. Những “ông lớn” này có hẳn đội ngũ quan hệ công chúng chuyên vận động hành lang để Quốc hội Mỹ chấp thuận thông qua các dự luật hoặc hạng mục ngân sách có lợi cho họ. Một mặt, họ gắn lợi ích của doanh nghiệp với việc làm của người lao động. Đơn cử như khi dự án máy bay chiến đấu F-35 đội ngân sách và có nguy cơ không được Quốc hội Mỹ thông qua, nhà thầu Lockheed Martin lập luận dự án này liên quan đến hàng chục nghìn việc làm ở nhiều bang trên khắp nước Mỹ, từ đó vận động nghị sĩ các bang “bật đèn xanh” cho dự án được “đầu xuôi đuôi lọt”. Chưa hết, nhiều quan chức cấp cao, tướng lĩnh Mỹ sau khi kết thúc nhiệm kỳ đã về “đầu quân” cho các nhà thầu quốc phòng, giúp những siêu doanh nghiệp này có được sự hậu thuẫn từ các mối quan hệ đan xen chằng chịt. “Có đi có lại”, những người còn đương chức cũng tha hồ “lũng đoạn” hoạt động mua sắm quốc phòng mà không bị “sờ gáy”.
HÀ PHƯƠNG
*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.